Innovasiya menecmenti

Əməliyyatların idarə edilməsində innovasiya
Rəqabət üstünlüyü əldə etmək üçün əməliyyatlar prosesi çərçivəsində (qablaşdırma və çatdırılma da daxil olmaqla) yeni, innovativ yolların işlənib hazırlanması hər bir əməliyyatlar üzrə menecerin əsas vəzifəsidir.
Keyfiyyət dairələri və proseslərin inkişafı komandaları (Quality circles and process improvement teams)
Keyfiyyət dairəsi könüllü işçilərdən ibarət kiçik bir qrupdur, hansı ki, işçilər müntəzəm olaraq toplanır və hər hansı problemləri və onların həlli yollarını fikirləşir (bu məsələlər sırf keyfiyyətlə bağlı məsələlər olmaya da bilər). Keyfiyyət dairəsi konsepsiyası 1960cı ildən Deming, Juran və İshikava-nın ideyaları əsasında inkişaf etdirilmişdir. Bu dairənin üzvlərinə keyfiyyətə nəzarət və qiymətləndirmə üsulları (meyarları) treninqləri keçirilir. Yuxarıdan gələn hər hansı ideyadansa, dairənin üzvlərindən gələn ideyaların qəbul edilməsi ehtimalı daha yüksək olur. Eyni zamanda top menecerlər də qəbul edirlər ki, şirkətin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, məhsul və xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsi üçün işçilərin fikirlərinin dinlənilməsi olduqca vacibdir. Hesablanmışdır ki, Yaponiyada 10 milyondan artıq işçi keyfiyyət dairəsində iştirak edib. Digər bir termin “proseslərin inkişafı komandası” bütün iş prosesinə baxmaq ehtiyacını əks etdirmək üçün istifadə olunur. Avropa və ABŞ-da keyfiyyət dairəsi yanaşması bir çox təşkilatlar tərəfindən qəbul olunmuşdur, lakin bəziləri mübahisə edirlər ki, menecment və yaradılan birliklər arasında mədəni fərqlər və müxalif fikirlər, hətta bəzi situasiyalarda təşkilatın uğurunu əngəlləyə bilər. Buna baxmayaraq, keyfyyət dairəsi problemlərə innovativ həllərin əsas mənbəyidir.

Mövzu 10. Ümumi keyfiyyət idarəetməsi (Total quality management – TQM)
Əksər biznes sahələri TQM-ə marektinq, insan resursları və əməliyyatlar aspektindən yanaşırlar və bu da TQM-in əsas konsepsiyasıdır. Konsepsiya ilk olaraq Arm və Feygenbaum tərəfindən irəli sürülüb, sonradan isə Crosby, Deming, Ishikawa and Juran və digərləri tərəfindən inkişaf etdirilib. Feygenbaum TQM-ə belə tərif verib:
Təşkilatda keyfiyyətin təkmilləşdirilməsi, davamlılığı və daim inkişaf etdirilməsi üçün cəhdlərin birləşdirilməsi, məhsul və xidməti elə səviyyədə həyata keçirməkdir ki, tam istehlakçı məmnuniyyəti təmin olunsun.
TQM konsepsiyası aşağıdakıları nəzərdə tutur:

1. 
   İstehlakçıların ehtiyaclarını və gözləntilərini qarşılamaq
   
2. 
   Təşkilatın bütün hissələrini əhatə etmək
   
3. 
   Təşkilatdakı hər bir kəsi əhatə etmək
   
4. 
   Keyfiyyətlə bağlı bütün xərcləri (daxili və xarici) araşdırmaq
   
5. 
   Keyfiyyəti dizayn etmək
   
6. 
   Keyfiyyətin yaxşılaşdırırlmasına kömək edən sistem və prosedurların təkmilləşdirilməsi
   
7. 
   Inkişafın davamlı prosesinin təkmilləşdirilməsi
   

Gözləntiləri qarşılamaq çətindir, çünki məhsulun keyfiyyəti yaxşılaşdıqca, bu da öz növbəsində istehlakçıların gözlənitlərini artırır. Məsələn, 1970-ci ildə bir maşının hər 3000-6000 km-dən bir təmirə (servisə) ehtiyacı var idi və ümumilikdə 60-70.000 km gedə bilərdi. Sonradan texnoloji inkişaf nəticəsində təmir intervalı 12000 km-ə, maşının ümumi gedə bilıcəyi yol isə 100.000 km-ə qalxdı və artıq bu normaldır və gözləniləndir. TQM yanaşmasına görə bütün departamentlərin işçiləri əhatə edilməlidir. Keyfiyyət hər kəsin məsuliyyətidir, təkcə hansısa menecerlərin və ya departamentlərin yox. Keyfiyyət və işçilərin fəaliyyəti birbaşa əlaqəlidir. Heç bir təşkilat ən yaxşı beyinlərə sahib ola bilməz, ona görə əməliyyat üzrə menecerlər bilməlidirlər ki, işçilərin bacarığından və həvəsindən maksimum istifadə etmək lazımdır. TQM-ə görə işçilərin prosesə maksimum cəlb olunması təşkilatın idarə edilməsində uğurlu siyasətlərdən biridir.
Keyfiyyət funksiyasının paylaşdırılması (Quality function deployment – QFD)
Dizaynla bağlı qərarlar marketinq, mühəndislik, əməliyyatlar və ən mühümü istehlkçılar arasında yüksək səviyyədə koordinasiya tələb edir. QFD də məhz bu prosesə strukturlaşmış yanaşmanı nəzərdə tutur. QFD:

1. 
   Istehlakçıların tələbatlarını daha yaxşı anlamağa təşviq edir
   
2. 
   Dizaynın təsirini daha yaxşı başa düşməyə təşviq edir
   
3. 
   Mümkün qədər ən qısa zamanda əməliyyatları cəlb edir
   
4. 
   Departamentlər arasında ənənəvi maneələri aradan qaldırır
   
5. 
   Dizayn cəhdlərinə fokuslanır.
   

QFD-ni dizaynerlərin üzləşdiyi mürəkkəb problemlərə bir həll yolu olaraq görürlər.Lakin bu, şirkətdən şirkətə dəyişə bilər. Məsələn, yapon firması KAYABA Toyotanın istifdə etdiyi QFD-ni tətbiq etməyə başladı, amma az qala batmaq təhlükəsi ilə qarşılaşdı. Sonra sırf öz təşkilatı üçün nəzərdə tutulan “Gələcəyə yönəlik inkişafı” strategiyasını tətbiq etdi və uğur qazandı.