İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

8 

8 

 

İÇİNDƏKİLƏR 

 

MÜƏLLİFDƏN…………………………...………………...5 

 

ÖN SÖZ…………………………………………..15 

 

I FƏSİL XX yüzilliyin əvvəllərində (1900-1920) 

Azərbaycan fəlsəfi fikrində Milli ideya 

axtarışı 

1.1.

 

   Milli ideya, onun mahiyyəti və əsas xətləri……...24  

1.2.

 

   İslam-Türk-Şərq 

mədəniyyəti  və  ideologiyası: 

islamlaşmaq, türkləşmək, müasirləşmək……...28 

1.3.

 

   Rus-Avropa-Qərb mədəniyyəti və ideologiyası: qərb-

pərəstlik,  «molla nəsrəddinçilik», milli  sosial-demo-

kratiya, marksist-leninçi sosial-demokratiya…...82  

1.4.

 

   Azərbaycan  milli  ideyasının  –  azərbaycançılığın 

yaranması…….….............................................130 

 

II FƏSİL 

SSRİ dövründə (1920-1991-ci illər)  

Azərbaycan milli ideologiyasının həlli yolları 

(millililik və beynəlmiləlçilik)  

2.1.

 

«Sovet  Azərbaycanı»  ideyası:  milli  təmayülçülük  və 

sovet beynəlmiləlçiliyi…………………...169 

2.2.

 

Milli  mədəniyyətlə  «proletar  mədəniyyəti»  arasında 

mübarizə.……………………… ………...194 

2.3.

 

Milli dil və əlifba məsələsinin ideoloji yönləri.. …210 

2.4.

 

Sovet  dövrü  Azərbaycan  fəlsəfəsində  islamçılıq  və 

türkçülüyə münasibət…………………...236 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

9 

III FƏSİL 

Mühacirət dövründə (1920-1991-ci illər) 

milli-demokratik ideyalar: milli azərbaycançılıq, 

yeni turançılıq, qafqazçılıq, milli təsanüd  

3.1.

 

Milli azərbaycançılıq və yeni turançılıq……........248 

3.2.

 

Milli azərbaycançılıq və Qafqazçılıq ideyası...263 

3.3.

 

Milli azərbaycançılıq və milli təsanüd….......267 

 

IV FƏSİL XX yüzilliyin sonu – XXI yüzilliyin başlanğıcın-

da  milli  ideologiyanın  dirçəlişi:  yeni  baxışlar  və 

problemlər 

4.1.  

 XX yüzilliyin sonu - XXI yüzilliyin başlanğıcında  

milli ideologiya probleminə ikili baxış və milli şüur  

məsələsi…………….….291 

4.1.1.  Milli şüur məsələsi: tarix və çağdaşlıq.........296 

4.1.2.  Milli şüur və vətəndaş cəmiyyəti,modernləşmə.......314 

4.2.    Milli ideologiyanın əsas problemləri və onun həlli  

yolları……….......................376 

4.2.1.

 

Azərbaycançılıq: tarix və çağdaşlıq…......378 

4.2.2.

 

Türkçülük və azərbaycançılıq: alternativlik və eynilik 

kimi…….................................................389 

4.2.3.

 

Milli dil məsələsi: Türk dili və Azərbaycan dili….438 

4.2.4.

 

Azərbaycançılıq: millilik və kosmopolitizm.......457 

 

NƏTİCƏ……….…………….......470 

 

ƏDƏBİYYAT VƏ QAYNAQLAR….….....478 

 

 

 

 

---

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

10 

10 

 

Türklüyün varlığı qeyrə nə böyük qorxuymuş –  

Dost-düşmən onu məhv etməyi istər, Azər! 

Səməd Mənsur 

 

 

MÜƏLLİFDƏN 

 

«Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış»  adlı 

monoqrafiyanın  I hissəsi 2011-ci ildə AMEA  Fəlsəfə, Sosio-

logiya və Hüquq İnstitutu Elmi Şurasının (20 aprel 2011-ci il, 

4 saylı protokol) və həmin institutun  «Fəlsəfə və ictimai fikir 

tarixi»  şöbəsinin  (7  fevral  2011-ci  il,  2  saylı  protokol) 

qərarları ilə çap olunmuşdur.  

2013-cü  ildə  həmin  kitabın  II  hissəsi  «Fəlsəfə  və 

ictimai  fikir  tarix»  şöbəsində  iki  dəfə  müzakirə  olunmuşdur. 

İlk  iclasda  (1  fevral  2013-cü  il  tarixli  1  saylı  protokol) 

müəllifə monoqrafiya ilə bağlı şöbənin əməkdaşları tərəfindən 

bir  sıra  iradlar    qeyd  edilmiş,  növbəti  müzakirəyə  qədər 

bunları aradan qaldırmaq, yaxud da razılaşmadığı iradları elmi 

sübutlarla  əsaslandırmaq  tövsiyə  olunmuşdur.  Şöbənin  bəzi 

əməkdaşlarının  iradı  əsasən  kitabın  türkçülük  ruhunda 

yazılması  ilə  bağlı  olmuşdur.  Məsələn,  əməkdaşlardan  biri 

«XX yüzilliyin başlanğıcında (1900-1920-ci illər) Azərbaycan 

türk  ictimai-fəlsəfi  fikrində  milli  ideologiya  problemi» 

adlanan  I  fəsildən  “türk”  sözünün  çıxarılmasını  təklif  

etmişdir.  Ümumilikdə,  şöbənin  bəzi  əməkdaşları  müəllifin 

əsərdə  “Azərbaycan  türk  filosofu”,  “Azərbaycan  türk 

ideologiyası”,  “Azərbaycan  türk  milləti”,  “Azərbaycan  türk 

dövləti”,  “Azərbaycan  Türk  dili”  və  s.  bu  kimi  söz 

birləşmələrində  “türk”  sözünün  işlədilməsini    məqbul 

saymamışlar.  

---