İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 29
xidmət göstərir. Mən çox şadam ki, Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş təşəbbüs də artıq reallaşır. Türk mədəniyyətinə dəstək və Türk İrsinin Qorunması Fondunun tezliklə yaradıl- ması çox önəmli hadisə olacaqdır» [86 c ].
Hazırda dünyanın bir çox bölgələrində ciddi problem- lərin yaşandığı bir dövrdə Türk dünyasında sabitlik və inkişafın hökm sürdüyünü bildirən İ.Əliyev qeyd etmişdir ki, bu uğurlar Türk dünyasının bütövlüyünü daha da gücləndirəcəkdir: «Bu gün dünyanın müxtəlif yerlərində, o cümlədən əfsuslar olsun ki, İslam dünyasında proseslər müxtəlif istiqamətdə gedir, qarşıdurmalar, vətəndaş müharibələri, digər xoşagəlməz hallar baş verir. Bizim diyarlarımızda, türk diyarında isə sabitlik, inkişaf hökm sürür Bu, böyük nailiyyətdir, böyük sərvətdir. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, dünyada hələ də maliyyə və iqtisadi böhran davam edir, bizim ölkələrimizin uğurlu inkişafı, ölkələrdə mövcud olan sabitlik və tərəqqi hesab edirəm ki, xalqlarımızın böyük nailiyyətidir, dövlətlərimizin böyük sərvətidir. Biz bu sərvəti qorumalıyıq, birgə səylərlə qorumalıyıq, inkişaf etdirməliyik. XXI əsr türk dünyasının əsri olmalıdır» [86 c ].
2013-cü ilin noyabrın 13-14-də Türkiyədə səfərdə olan dövlət başçısı İlham Əliyev burada bir daha bəyan etmişdir ki, 70 il ərzində Azərbaycan və Türkiyə xalqları bir-birindən ayrı düşsələr də, xalqlarımızın qəlbində olan sevgini o ayrılıq sön- dürə bilməmişdir: «Azərbaycan dövlət müstəqilliyinə qovuş- duqdan sonra dərhal Türkiyə ilə əlaqə qurdu. Türkiyə müstəqilliyimizi tanıyan ilk ölkə olmuşdur və o gündən bu günə qədər biz daim Türkiyənin dəstəyini hiss edirik. Bu, bizə əlavə güc verir» [86 d ]. İ.Əliyev daha sonra bildirmişdir ki, bu münasibətlərin təməlində türklük dayanır: «Qardaşlıq, dostluq www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
30 30 əbədidir, əbədi olacaqdır. XXI əsr türk dünyasının əsri olacaq- dır. Türkiyə və Azərbaycan bu istiqamətdə liderlik rolunu öz üzərinə götürüb və əminəm ki, biz birgə səylərlə gələcəkdə də böyük uğurlara imza atacağıq» [86 d ]. Monoqrafiyada ilk dəfə olaraq, müasirləşmək ideyası da fərqli yöndən şərh edilərək onun milli ideologiyadakı yeri və rolu dəyərləndirilmişdir. Burada göstərilir ki, hələ ötən əsrin əvvəllərində islamlaşmaq və türkləşməklə yanaşı, liberal-demokratizmin tərəfdarları da (Ə.Topçubaşı və b.) olmuş və onlar bunun Azərbaycan milli ideyası ilə heç bir ziddiyyət təşkil etmədiyini göstərmişlər. Bütün bunların yekunu olaraq monoqrafiyada ötən əsrin əvvəllərində mövcud olan və Azərbaycan milli ideolo- giyasının əsasını təşkil edən islamlaşmaq, türkləşmək və müasirləşmək ideyalarının günümüzdə nə qədər aktuallıq kəsb etməsi hərtərəfli şəkildə tədqiq edilmişdir. Bizə elə gəlir ki, hazırda xüsusilə bu «üçlük»lə azərbaycançılıq və modern- ləşmək ideyaları arasında oxşar və fərqli cəhətlər göstərilməli, bu zaman çağdaş dövrün tələbləri ilə yanaşı, milli-mənəvi dəyərlər də nəzərə alınmalıdır. Azərbaycan Milli ideologiyası problemi ilə bağlı əsas məsələ yalnız o deyildir ki, ötən əsrin əvvəllərində mövcud olan bu «üçlük» indi nə qədər zəruridir, ya da zəruri deyildir. Yəni bəzilərinə görə hazırda «üçlüy»ün zəruri olmadığı, digərlərinə görə aktual olduğu qənaətlərinə gəlinə bilər. Məsələn, Ə.Daşdəmirov, R.Mehdiyev hesab edir ki, bu gün «üçülük» ötən əsrin əvvəllərində olduğu kimi zəruriyyət kəsb etmir, bu mənada azərbaycançılıq ideologiyasında «üçlük»dən yalnız istifadə oluna bilər. Yəni yenidən «üçlüy»ə qayıtmaq və onu milli ideologiya kimi qəbul etmək doğru olmazdı. www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 31
Çünki indiki dövrün tələbləri, imkanları ilə həmin dövrün şəraiti xeyli dərəcədə fərqlidir. Bu cür mülahizələrdə müəyyən həqiqət vardır və onu irəli sürənlərlə əsasən, razılaşmamaq da mümkün deyildir. Sa- dəcə, burada diqqəti çəkən azərbaycançılıq ideyası baxımın- dan «üçlük»dən necə və hansı formada istifadə olunmasıdır. Bu baxımdan, bizcə, hazırda bəzi tədqiqatçılar tərəfindən «üç- lüy»ün, xüsusilə türkçülüyün azərbaycançılıqdan az qala tamamilə fərqli bir ideya kimi irəli sürülməsi doğru deyildir. Əksinə, «üçlük»lə, daha çox da türkçülüklə azərbaycançılıq arasında heç bir ziddiyyətin olmaması, onların bir-birini tamamlaması mülahizəsi önə çəkilməlidir. Monoqrafiyada Azərbaycan milli ideologiyasının mahiyyətinin aydınlaşdırmaqdan ötrü milli ideologiya anlayışı ilə yanaşı, milli ideyanın da nədən ibarət olması araşdırıl- mışdır. Hər halda, hazırkı ədəbiyyatda milli ideya və milli ideologiya məsələlərinin qarışdırılmasına tez-tez rast gəlirik. Bunun da nəticəsi olaraq əksər hallarda azərbaycançılıq həm milli ideya, həm də milli ideologiya kimi təqdim olunur. Bu baxımdan əvvəlcə bilməliyik ki, Azərbaycan milli ideyası və Azərbaycan milli ideologiyası dedikdə, nəyi nəzərdə tuturuq. Bizcə, ideya bir fikri, təsəvvürü, prinsipi özündə əks etdirdiyi halda, ideologiya bir neçə fikri, təsəvvürü və yaxud prinsipi özündə cəmləşdirən baxışlar sistemidir. İlk baxışda, milli ideya nisbətən məhdud, milli ideolgiya isə daha geniş anlayışdır. Ancaq bunun özünə münasibətdə də kifayət qədər ziddiyyətlər vardır. Kitabın bu hissəsində azərbaycançılığın mahiyyətinə, onun yaranması, formalaşması və inkişaf mərhələlərinə fəlsəfə tarixi baxımından da toxunulmuşdur. İlk dəfə, «azərbaycan- Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|