İntellektual-Elektron Kitabxananın təqdimatında
Yüklə 3,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məhəmməd Əmin Rəsulzadə I FƏSİL XX yüzilliyin əvvəllərində (1900-1920)
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
32 32 çılıq» anlayışının ikili xarakter daşıması məsələsi tədqiqata cəlb olunmuş, milli azərbaycançılıqla sovet-kosmopolit azərbaycançılığın fərqləndirilməsinin əhəmiyyətindən bəhs olunmuşdur. Ümumiyyətlə, monoqrafiyada milli ideologiya ilə bağlı Azərbaycan milli ideyası və Azərbaycan milli ideologiyası, azərbaycançılıqla bağlı
milli ruhlu
azərbaycançılıq və
sovet-kosmopolit azərbaycançılıq, türkçülüklə bağlı romantik və fedaralist türkçülük, islamçılıqla bağlı mühafizəkar islamçılıq (islam fundamentalizmi) və mütərəqqi islamçılıq (dünyəvi islam), müasirləşməklə bağlı ifrat qərbçilik və yeniləşmə-demokratikləşmə məsələlərinə aydınlıq gətirilməyə çalışılmışdır.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 33
Cəmiyyətimizin zehnində Azərbaycan istiqlalı fikri yer tutmuş, yerləşmişdir. Çünki üçrəngli o məğrur bayraq artıq siyasətən hamımızı birləşdirmişdir!
Azərbaycan milli ideologiyasının tərkib hissəsinə bir yox, bir neçə ideya daxildir. Doğrudur, bu ideyalar sıralama- larına görə zaman-zaman yer dəyişdirmiş, hətta bəzən milli ideyaları qeyri-milli ideyalar belə əvəz etmişdir. Məsələn, Az- ərbaycan milli ideologiyasının tərkib hissəsində dörd ideya: türkçülük, islamçılıq, müasirləşmək, azərbaycançılıq arasından 20-ci əsrin əvvəllərində ardıcılıqla islamçılıq, müasirlik, türkçülük öndə olmuşdursa, SSRİ dövründə (1920- 1991) onları qeyri-milli sovet beynəlmiləlçiliyi və «sovet azərbaycançılığı», müstəqillik dövründə (1991-…) isə milli azərbaycançılıq əvəz etmişdir. Ola bilsin ki, müəyyən müddətdən sonra yeni bir ideya, məsələn türkçülük ideyası azərbaycançılığı üstələyəcəkdir. Əlbəttə, bütün bu yer dəyişmələrin baş verməsində dünyada, regionda və cəmiyyətin öz daxilində baş verən proseslər mühüm rol oynayır. Yəni heç bir şeyi mütləqləşdirərək demək ki, yox bu heç vaxt mümkün ola bilməz, doğru deyildir.
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Faiq Ələkbərov Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)
34 34 Azərbaycan milli ideologiyası probleminin mahiyyət- ini dərindən başa düşmək üçün, öncə milli ideya və milli ideologiya məsələsinə aydınlıq gətirməyə çalışmışıq. Çünki hər bir millətin varlığı ilk növbədə, milli ideya və yaxud da milli ideyalarla bağlıdır. Məhz bir və yaxud bir neçə ideyanın sonucu olaraq milli ideologiya yaranır. Ümumiyyətlə, millətin həyatında yalnız bir ideyanın olması və onun əsasında milli ideologiyanın təşəkkül tapması çətindir. Burada ən yaxşı halda hansısa milli ideyanın aparıcı rolundan bəhs oluna bilər. Yəni istənilən halda, milli ideologiyanın tərkibinə bir neçə ideya daxil olur. Ancaq burada diqqət yetirləcək əsas məsələ ondan ibarətdir ki, birincisi, hər hansı millət üçün hansı ideyalar önəmlidir. Yəni bir millət hansı bir neçə ideyanı milli ideologiyanın tərkib hisəssinə qəbul edir. İkincisi isə, həmin ideyalar arasından hansı milli ideya aparıcı mövqeyə malik olur. O da istisna deyil ki, zaman-zaman milli ideologiyanın tərkibinə ya kənardan, ya da cəmiyyətin öz daxilindən yeni ideyalar daxil olsun. Çünki ideologiya ideya, yaxud ideyalar haqqında təlim olduğuna görə, hər hansı millət müəyyən zaman kəsiklərində yeni ideya ilə üzbəüz qala bilər. Bu zaman yeni ideya və yaxud ideyaların mövcud ideyaların üstündən ya bir dəfəlik xətt çəkməklə (zorakılıqla), ya da müxtəlif üsullarla onları kölgədə qoymaqla cəmiyyətin şüurunda özünə yer tapması da mümkündür. Bu cür hallar ayrı-ayrı millətlərin taleyində dəfələrlə baş vermişdir. Bununla qarşılaşan millətlər yeni ideyalarla mövcud ideyalar arasında ya uzlaşdırma tapmağa çalışmış, ya yeni ideyanı qəbul etməmiş, ya da onun qarşısında məğlub duruma düşmüşlər. Məsələn, ruslar onlara kənardan daxil olan marksizmi rus milli ideyasının bir forması
Yüklə 3,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|