www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
252
252
mektəb tikdirsün. Yan yörəsini də yavaş-yavaş Həci
Həcağa, Ağa Murtuz, sonra, o biri xozeyinlər aldılar,
mülklər tikdirdilər. Atam yer götürəndə gördü ki, o
yannara burun soxmaq mümkün döyül, onunçün qalxdı
bir az yuxarı. Onda bu dikdirdə daş-qayadan başqa bir
zad
yox
idi.
Buralar
İçərişəhərlilərnən
Çəmbərəkətdilərin dava meydanı olmuşdu. Həmişə
ortaya qan düşəndə, İçərişəhərlilər xəncər bıçaqlarını
bellərinə qoyub bura qalxardılar, Çəmbərəkəntdilər də
yuxarıda, qayaların üstündə dayanıb onların başına daş
kəsək atardılar. Elə biz təzə gələndə də üç-dörd dəfə
helənçiy davalar oldu. Bir də görürdün, bəli,
çəmbərəkətdilər on-on beş dənə sınıq salxaq araba
çarxını yandırıb, Qırxpiləkənin üstünnən buraxdılar
aşağı, İçərişəhərrilərin üstünə. Dəyən dəydi, dəymiyən
gilləndi üzüaşağı, Dumun qabağına tərəf, nə bilim, biri
getdi yana-yana girdi bəzzaz dükanına, dükan od tutub
yandı, bir alayısı gedib deydi kiminsə evinin divarına,
müxtəsəri aləm qarışardı bir-birinə. Elənçiy dava-qırğın
olanda, heç girdəvoylar da, gözə görünməzdilər, hərəsi
qaçıb bir küncdə gizdənərdi. Bilirdilər, bakililərün gözü
qızdısa, day heç nə görmür, kimi gəldi yortub
buraxıllar.
Axırda bizim məhəllə ağsaqqalları yığışıb getdilər
Qoçu Nəcəfqulunun üstünə ki, bəs, amandu, dərdimizə
bir əncam elə, bular yenə də bizim məhəllədə dava
qırğın salıllar, aləm dəyir biri-birinə, arvad-uşaq yaman
qorxur.
Nəcəfqulu
da,
Çəmbərəkətdilərnən
İçərişəhərdəki
Ağşalvarlıların
böyüklərini
yanına
çağırıb başa saldı ki, day əvvəlki vaxtlar döyül, indi o
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
253
253
253
yannarda camaat yaşıyır, gedin dava-qırğınçün ayrı bir
yer tapun. Onnan sonra məhəllə sakitdəşdi. Sonradan
bu yannarın hamısını camaat alıb ev-eşik tikdirdi, arada
da bu piləkannarı tikdilər, adını da qoydular
Qırxpillekan.
Yoxsa
Dağlı
məhəlləsinnən
aşağı,
İçərişəhərə düşməyçün gərək fırlanıb Çəmbərəkənd
qəbirsannığının içinnən keçeydin. İndi yaxşıdı, camaat
yuxarı məhəllələrdən bu piləkannarnan düşür düz
aşağı, ta Dumun qabağına. Pənc qoşa.
-Bəs niyə kənddən köçmüşdüz? «Altı dörd», -
Mirsəftər zərin şaqqıltısının müşayətiylə soruşur.
Babamın gözləri azacıq dolur, əvvəlcə dərindən
nəfəs alır, başını qaldırıb kölgəsiylə bütün həyəti
qucaqlamış iri tut ağacının gövdəsinə nəzər yetirir,
ağaca çalınmış mismardan asılan və çoxdan bəri istifadə
edilmədiyindən artıq pas atmış iri balıqçı tilovlarına
baxır və nəhayət, stolun üstündə uçuşan xırda
milçəkləri əliylə qovub ağır-ağır dillənir.
– Bilirsən, balası, sən indi qıraqçı döyülsən, evin
içinin adamısan, başqası olsaydı, özümü yorub
danışmazdım. Bizim kəndin torpaqları çox da fərli
döyüldü, onunçün camaatın çoxunun çöreyi dənizdən
çıxırdı. Kəndin üç tərəfi sudu, camaatın da yarısı balığa
gedərdi, tutduqlarını ərəbələrə doldurardılar, Bakiyə
götürüb satardıldar, dolanardılar. Mənim atamın da
özünün lötkəsi vardı, qərdeşdəriynən bir yerdə
çıxardılar balığa. Bu xaraba qalmış dəniz də, bir verəndə
beş almasaydı, dinc dayanmazdı. Neynəsin, adətidü də.
Beyəm kimi kimə havayı çörey vərir. Əvəzində mütləq
nəsə götürür də. Bu dənizin də, işi bizim balıqçılarnan
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
254
254
idi. Bir il, beş il, on il çörey vərirdi, sonra birdən üzü
çönürdü, hansısa hərəkətün xoşuna gəlmirdi, verdiyi
çöreyin əvəzində birdəfəlik canuvu alırdı. O vaxtlar
bizim qohum-əqrabada öz əcəliynən ölən kişi, diyəsən,
heç yox idi. Özü də tək bizimkilər yox, bütün kənd o cür
idi. Bizim qəbirsandığımızda çoxusu arvad qəbirləriydi,
kişi qəbirlərini barmaqnan saymaq olardı. Cahar pənc.
Pay atonnan, pəncxananı da, tutmusan ki.
– Niyə ki? Bəyəm kişiləri qəbiristanlıqda dəfn
etmirdiniz? - Mirsəftərin fikri nərdtaxtanın yanında
olduğundan babamın sözünün məğzini anlamır.
– Eh, ay rəhmətdiyin oğlu. Kefdən danışırsan.
Kişilərin goru vardı ki, kəfəni də olsun? Dimirəm ki,
hamısı o xaraba qalmış dənizdə qırılırdı? Balıqçı nədi,
qəbir, kəfən nədi? Bizim əsl qəbirsandığımız elə o dəniz
idi də. Camaatın canını alırdı, heç meyitlərini də dala
qaytarmırdi. Balıqçı ki, qırx beş-əlli yaşına çatdı, sağ-
salamat qaldı, camaat ona imam- peyğəmbər kimi
baxardı. Hamı diyərdi, gör, kişi nə qədər əməli-saleh
adamdı ki, bu neçə illərdə dəniz də, onun canına
qıymıyıb. Az qalırdı qapısına nəzir daşısunnar.
– Altı bir, - Mirsəftər zəri atıb soruşur, - yəni
kəndin ətrafındakı torpaqlar o qədər pis idi ki, heç cür
əkin biçinlə dolanmaq olmurdu?
– Olurdu e, - babam başını yellədir, - ancaq çox
çətin idi. Həm torpaq şorannıq, həm külek imkan
vermirdi,
həm
də
sulamaq
çetin
idi.
Süzün
rayonnardakı kimi çay yox, arx, kəhriz yox. Quyu
suyuynan nə əkəceysən ki? Yenə camaatın dadına dəniz
Dostları ilə paylaş: |