www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
246
246
getməyəcək. Düzdü, əvvəllər də «tok vurmaq» ifadəsini
çox eşitmişdi, amma elektrikin mahiyyətindən xəbəri
olmadığından onu məftilin içiylə axan nəsə bərk qızmış
qatı bir maye kimi təsəvvür edirdi və naqili kəsmək
istəyəndə də fikirləşirdi ki, ən uzağı bir az əlimi
yandıracaq, ondan artıq nə olacaq ki? Lakin oldu. O
oldu ki, bu hadisədən sonra nənəmin sağ əli hissiyyatını
tamamilə itirdi, yalnız uzun müalicədən sonra sağaldı.
Onu da qeyd edim ki, o vaxtlar elektrik xətlərində
gərginlik indiki kimi 220 volt yox, onun yarısı qədər,
yəni 127 volt idi, ona görə də nənəm belə yüngül
uxəsarətlə canını qurtara bilmişdi, əgər gərginlik indiki
qədər olsaydı, şübhəsiz ki, arvadın axırı çatacaqdı.
Təbii ki, bu hadisə ailədəki kişilərə bir az ayrı cür
çatdırıldı, nənəm dedi ki, zivədən paltar asanda
təsadüfən əlim məftilə dəyib, tok vurub məni<
Mirsəftər bizim həyətimizdə düz doqquz il qaldı
və bu doqquz ildə nənəm bircə dəfə də nə ona, nə də
arvadına bir irad tutmadı. Özünə sığışdırmadı, abır-
həyasını saxladı. Düzü, buna heç o qədər lüzum da yox
idi, çünki beş-altı aydan sonra onlar da bizim həyətin
abü-havasını götürdülər, müəyyən mənada ailənin bir
üzvü oldular.
Həmin ərəfələrdə babam da təqaüdə çıxdı.
Həmişə işdə-gücdə olan kişi təzə-təzə heç öyrəşə
bilmirdi bekarçılığa. Məhəllədə yaşıdlarından demək
olar ki, heç kim qalmamışdı və kişi boş vaxtını bilmirdi
necə keçirtsin. Gah atamı dirəyirdi ki, mənimçün beş-
altı kilo günəbaxan tumu al, dalanın başında oturub
tum satacam, gah əmimin yaxasından yapışdı ki, mənə
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
247
247
247
köhnə bir maşın yığdır, şəhər içində xaltura edəcəm və
s. Təbii ki, bu təkliflərin heç biri reallaşmadı, oğlanları
babamın nə tum satmasını, nə də maşınla xaltura
eləməyini rəva bilmədilər. Çox çəkmədi ki, babam, necə
deyərlər, haqqın yolunu tapdı. Bekar olanda Mirsəftəri
çənəsinin altına salıb Bakının keçmişindən, köhnə
kişilərindən, nə bilim, əvvəllər baş verən hadisələrdən
danışmaqla gününü axşam eləməyə başladı. Yazımın
əvvəlində qeyd etdiyim kimi, elə mənim özüm də
həmişə bu söhbətlərə həvəslə qulaq asırdım və kişi
danışdıqca Bakının keçmişi, adət-ənənələri, insanları
mənimçün
şəffaflaşırdı,
görünməyən
tərəfləri
görünməyə başlayırdı, mahiyyəti üzə çıxırdı.
Yox, indi yox, babamın Mirsəftərlə söhbətləri
barədə başqa vaxt yazacam. İndi isə<əlbəttə ki, bir az
istirahət eləmək lazımdır. Çox yox, bir az<
Altıncı fraqment
Bu həmin vaxtlar idi ki, bakılıların xalça-
palazlarının arxa tərəfi həmişə azacıq qaralmış olardı,
çünki yayın cırhacırında boğanaq otaqlarda yatmağın
mümkünsüzlüyünü görən bakılılar gecəyə yaxın evdəki
xalça-palazı çıxardardılar qırlı damlara, dənizdən əsən
yüngül yay küləyinin sığalı altında birtəhər özlərini
yuxuya verərdilər. Yayın axırında, döşənəcəklər
yuyulanda isə məlum olardı ki, damların qırı xalça-
palazın arxa üzündə dəniz səthinə yığılan neft təbəqəsi
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
İlqar Fəhmi Qədim miniatür və xəttatlıq sənəti. Bakı tarixindən kollaj
248
248
kimi nazik bir qat əmələ gətirib və nə qədər əlləşsələr də
saqqıza dönmüş bu qara təbəqəni yuyub təmizləyə
bilmirdilər. Onunçün də arif adamlar baxan kimi
bakılıların işlətdiyi xalça palazı dalındakı qarasından
tanıyardılar. Bəli, bakılıların xalça-palazı daldan tanınan
olsa da, özləri belə deyillər...
Bu həmin vaxtlar idi ki, Bakıya «Qaz-21»-lər
təzəcə doluşmağa başlamışdı və birdən-birə məlum
olmuşdu ki, sən demə, dünyada həqiqətən anadangəlmə
şofer yalnız elə bakılılar imiş, çünki bu toppuş maşınlara
yaxın gələn kimi, bir az da dəqiq desək, toppuş
xanımlara oxşayan bu maşınlara minən kimi, bakılıların
altşüurundakı hansısa gizli intim hisslər elə oyanmışdı
ki, bir çoxları bütün iş güclərini atıb bundan sonrakı
həyatlarını yalnız və yalnız bu maşınların qulluğunda
keçirtməyə canla-başla razılaşmışdılar; (əlbəttə ki kişiləri
nəzərdə tuturam). Beləliklə, həmin ərəfələrdə bakılıların
ətriyyat rasionundakı qır iyinə həmişəlik olaraq benzin
iyi də əlavə olunmuşdu. O vaxtdan bəri bakılı bir kişiyə
ərə getməyə hazırlaşan qadında əgər qır və benzin iyinə
qarşı hansısa allergik reaksiya olardısa, gərək əvvəldən
nikahının fatihəsini verəydi. Bakılıya ərə gedən qadının
evindən qır iyi, kişisindənsə benzin iyi gələcəkdi. Maşın
xəstəsi olmayan bakılı bir kişi tapmaq isə arağa nifrət
eliyən rus tapmaq qədər çətin idi<.
Və nəhayət, bu həmin vaxtlar idi ki, yayın
ortalarına yaxın bakılıların ayaqqabılarını, başmaqlarını
bir qazan qaynar suya atsaydın, əntiqə tut kampotu
alınardı. Çünki bütün Bakı həyətlərinin, dalanlarının,
məhlələrinin ayrılmaz bir hissəsinə çevrilmiş tut
Dostları ilə paylaş: |