56
Axtar
Elanlar
Ədəbiyyat
Millət, niyə bilməm bu qədər xam idim əvvəl?!
Heyvan idik, ağ başlara çox ram idik əvvəl.
Xonçamdakı bu nemət əlvanın idin sən,
Bir yanım aydın səhradakı nanım idin sən,
Lap tərki gərgidi tövləmdəki heyvanım idin sən,
Saldıqda “şitil” boyinuna aram idin əvvəl,
Nadan edən ama bizə çox ram idin əvvəl.
Bu sadə olan qabağkı dövranmı , dəyişdi?
Aldatdı sənnən qabağkı şeytanmı dəyişdi?
Eynəkli, qraxmallı müsəlmanım dəyişdi?
Xamlığda bütün nadir əyyam idin əvvəl,
Nadir idin ağ başlara çoğ ram idin əvvəl.
“Nəmrud” bilirdiniz məni övrət kişi yeksər,
Etdim bütün islami cəhalətlə məxməsər,
Imdisə varam bir mən özüm, bir ğuri mənbər,
Hər bedətə yabıh olan islam idin əvvəl,
Nadan idin ağ başlara çoğ raha idin əvvəl.
Xəzəlim varidi sizləri təkfir eyləməkdən,
Bir fəsli oturur min kərə təğrir eyləməkdən,
Mən besər də çığırıb sizləri təhqir eyləməkdən,
Mömin xərafətiylə bədnam edik əvvəl,
Nadan idin ağ başlara çox ram idik əvvəl.
Hərdəmxəyal
HÜQUQU QANMAQ
Bu ləfzənin çox mənaları var , yəni hüquqları qanmaq. Bu da curəbə curədir. Bunun bir cürəsi
belədir ki, iki qardaş olur, bir yerdə qazanır, bir yerdə çalışır, bərabər əlləşir və vuruşur, bir tikə çörək
çıxanda da hər ikisi bərabərcə ailələri iylə yeyurlər.
İttifağ düşür , bunlardan biri tutulur, birinin yerində yadigar olan xırda oğulu qalır böyük
qardaşın umuduna. Böyük qardaş da buna abiğon olur...
Yəni həmi əmi, həmi abiğon, həm də ki ata əvəzi. Bu qardaş balasına baxırsan yekəlir, baxır ki,
əmisi oğlu çox sahib şüur, elmli, ğurs ğurtarmış bir adam , ama bu bişuvur, cahil, əmisinə də möhtac.
Adə birdən bunun fikrinə gəlir ki, əmim oğluyla mən; ikimiz də bir toxmdən əmələ gəlmiş nəhalən
zümrəsiyik. Əcaba bu elmli. Mən cahil ? Ikimiz də bir xəzinə sahibi ola-ola niyə bu zəngin, mən
yoxsul? Yəqin bunda bir hikmət var. Bəs böylə olanda yəqinən əmimin öz oğlu ilə qardaşı oğluna eyni
gözlə yanaşmaması hələ bəlkə bunun qismətilə də öz oğlunu tərbiyələndirib. Özününkünə əl də
vurmayıb. Onda bu cavan başlar çığır-bağıra, əmisinin ehtiramını aparmağa, beş nəfər də əyan-əşxas ,
molla, mömin çağrılıb bir azdan oğlan məzəmmət edilib, hacını boş əstəkanda çaynan başı ağriyandan
sonra, oğlanın da ğolundan dutub atarlar eşigə ki, bəs hələ sən adam degilsən. Indiyə kimi yediklərin
çörəkləri də itirirsən.
Ama yalan-doğruluğunu bilməyirəm, bu oğlan deyirdi mən hüququmu qanmışam və öz
hüququmu istəyirəm. Adə, bəs bilirsiniz niyə, atdılar eşigə sualını verəndə , düyür, çünki mən yetim
olub onun ümidinə qalmışdım. Ona görə də hüğuğum itdi.
57
Ama bu yaxınlarda bir nəfər şapğalı cavanu da (palitsa)da gördüm dedim, a kişi, nə həngamədir?
Dedi bir şəni yoxdur, bu günlərdə gördüm oğlan ulağını minib bağa getdigi halda bir afsər yanındakı
adama o oğlanın məzhəbiylə ulağının təfavütü olmadığını dedi. Nə isə mən baxdım hər kəsin
müsəlman məzhəbində dursa, hökmən adı Həsən, Hüseyn, Cəfər, Əsgər, Əli olmuşdur. Baxdım xeyir
suvarın da adı müsəlman adıdır. Mənim də. Əma mənim məzhəbim təhğirə layiğ degil. Insanlığ
məzhəbidir. Mən bu afiserdən təvəqqə etdim ki, sözünü geri alsın, ama baxdım kı, sözümü iki eləsəm
afserin tapançası düz durmayacağ. Labüd mən palitsaya getməyə razı oldum.
Ama indi mən bilmirəm bu Əsgər Axundof məhgəmədə atalı sırasında olacağ, yainki yetimlər
sırasında qalacağ.
Ğərəz, mətləbdən kənar olmayağ, hüğuq ğism-ğisimdir, ancağ tul qalam olmamağ üşün bir-iki
məsəl gətirdim, ğarinlər məni başa salmurlər görək hüğuğu tanımağ nədir? Hansı hüğuğdur görən
adam alacağıni almağ deyirlər, ya məzhəbi təhqir ediləndə, səbəbi soruşmasına , yainki ata-övladının
birilə yaxşı-pis rəftar eylyəndə hüğuğu istədiyini ğanmışam.
Ənğa
Bir dəfə baxmadan
Bid dəfə baxmadan dövran nə etdi pisə,
Aləmdə keşdisə insan nə etdisə
Yatdın şirin-şirin, ay millət nəzif,
Kəm başın üstünü kəsdi yaman hərif.
Taladın, kəsalətə oldun kəsif
Hər ğız utanmadan dizdən nə etdisə,
Sel gəldi basdısa, tufan nə istəsə
Ğalsun keçənlərin bax tazə işlərə,
Bildirki hallarə ğanlı dögüşlərə,
Düşdünmü töhmətə, dözdün gülüşlərə,
Bibadən adın ğoyan insan nə etdisə?
Vicdanlı Yevropa, Balkan nə etdisə.
Farsın, Mərakeşin gəlməz xəyalına,
Olmaz Trablis bais məlalına,
Verməz qədir sənin İran bu halına,
Yaxma o ğatmani o bir an nə etdisə,
Xaric və daxili olan nə etdisə.
Minlərcə xalğını salmış əzaba,
Bu nanlar! Eyləmiş məcbur hicrətsə,
Hansı sel ğalub bunca çıxartsa?
Bir dönəmə baxmasan, tonnan nə istədisə,
Mən zalım “iftira”, böhtan nə istədisə.
Durna.
ŞƏHƏR ARALIĞI
Ölülərdən məktub
Cənab Lək-lək, təğəqqə edirik, bu neçə kəlmə ərzimizi dərc edəsiniz.
Guya İrəvan cəmatı bizim halımıza rəhm edib bizim yerimiz gen olmağdan ötrü dağın
ətəyindəki yoncalığ yerinin yanini alub bizə hədiyyə etmişdilər ki, əgər müsəlman ğardaşların
duxanlarda, bazarlarda, sadlarda , küçələrdə mübarizələri olanda bizlərdən ötürü nagahani gələn