13
Ömür xeyriylə iğbaya ğoysən bir bana , oğlum,
Amandır, elm,məktəbdən demə bir söz mənə, oğlum,
TAQQILTI
Qərq olmalı olsan da,olsan da dənizlərdə boğulsan,
Heç olmasa da mümkün əgər sahilə çıxmaq
Namərd əlinə vermə əlin, tərki həyat et
Namərd əlini tutmaqdan əfzəldi boğulmaq
Şeytan
INSANIYYƏT
Canım doğurdan doğruya bilmirəm bu nə qəza idi.Bir düşün biz haradan idara başına
keçdik.Daha dəng olmuşuq vallah. Dünən bir, bu gün iki, hələ bircə nömrə məcmuə çıxarmışıq, bəlkə
otuz illər ilə xidmət edənlərdən olduq. Onda necə olardı deməyin, haqq bizi bütün bu yana halal
təşkilat hesab edirdi.Hələ bura bir haşiyə əlavə edək:qəribə burasıdırki mən özüm həmişə
yatıb,müsəlmanlar haqqında çox-çox yuxular görərdim,hamısıda bir-birindən düz olardı ortasında tazə
açılmış tutuquşu oltusa nədə düz olar.Daha heç bir yerində artığı-əskiyi zadı olmaz,mənim yuxum çox
yaxşı yuxudur.Hətta deyə bilərəm ki bizim işim başında olanlarımızın da yuxusundan yaxşıdır.Qərəz
dərdiniz olmasın, biz məcuəni təzə başlayanda da mən qara-quralı yuxu gördüm və elə bilirdim də ki,
İrəvanda heç bir nüsxə də satılmayacaq, amma indi məlahətlə görrəm ki, bu dəfə mənim yuxum düz
çıxmayıb.Nümunə göndərdikləri yazıdan başqa tamam nüxsə məcbuəmiz satılıb.Hələ bir çoxları da
işdəyiblər deyiblər ki qurtarıb;daha bu yuxudan doğrusu bizim üçün böyü fəxr və fərəhdir.Ancaq
mənim bu qədər də dərd-sərim var,məsələn bu gün biri gülüb, deyir-Cənab müdir axır sən bir əqilli
adamsan,sən bilərsən bax bu kəndlilərki bu qədər müsəlmani burada qoyub gedib ermənilərdən
cüvudlardan alış-veriş eyləyirlər? İndi mən ha fikir eyləyirəm buna nə deyib, nə cavab verim ki,sakit
olsun;əgər deyim, elmləri yoxdur,əsəblə qorxuram desinlər ki, mollalar da cühudlardan, ermənilərdən
çit-bəyazdan çay-şəkər alırlar.Əgər deyim xeyir , əğər ki rusca oxumuş olaydılar ki, nəsibləri olaydı.
Onda da qorxuram yüz dənə rusca bilən müsəlman advakatlarını, studentlərini, doktorlarını tutub
gözümə soxsunlar ki, bunlar özgədən mal almaq hələ dursun,heç müsəlmanladan qız da almırlar,
arvadlarını da ermənilərdən ruslardan alırlar.Baxıram hər nə desəm olmayacaq,əgər deyibsə ki, yazım
əsnaflarımın zəhər tuluxlarıdır.Onda da yüz bizdən optuma düşər, axırda qalıram mat-məəttəl, hər yenə
görürəm bir cavab qana bilmirəm ki, deyim sabit artsın istəyirəm gedim deyim ki,bu ey kəndli qardaş,
o şələ papağına qurban olum axır (nəsb zədəbist ).Onda ki düşünürəm ki buz manənın məxluqu söz
məəttəli deyil deyəcək ,ey cənab, bircə manqa de görüb,bu bəzzdlar özləri şəkəri və çayı, parçanı,
mahudu haradan alırlar?Yayinki bu masquvacılar, təfliscılar çiti, mahudu haradan gətiriblər? Lap mat
qalıb deyəcəm ki, runukdan, urusdan, cuhuddan. O da deyəcək , sərkar, bəs elə isə bizi məzur dutun
buna ol axır onlardan alınası şeydir.daha biz bu ağaların zəhmətinə razı olmarıq ki, buradan Moskova ,
flana getsinlər.Özüm-özümə bu cavabları verəndən sonra , hansı ---- deyəninə gətirməgi, ay kişi, heç
məhdi nəğbufin baprusundan sizdə tapılar?
Deyirlər bu hədər nəğbufində cinnibazini vallah tanımıram ki, dönüm kəndlilərin gözünə
dürtüm ki, bütün-bütünə paprusdan bizə kimi nə qədər fabriklər varsa, müsəlmanlarınkıdır. Sən də
müsəlmanından al, sonra düşünürəm ki, kəndlilərə deyim ki, bu çay, şəkər murdardı, buni nə alın, nə
satın, nə də için. Onda da özüm öz sözümdən utanaram. Mən bu böyüklükdə yalanı necə deyim və hal
on ki bunları cənab mücdehidlər özləri də meyl buyururlar. Axırda deyim insaniyyətdəndir, baba əl
çək.
Imza: (məğlə) yaxud (nuxtalı)
Bozbaş
Dedilər , ay kişi, “Lək-lək” haradan
gəldi, dəng eyləyəcək beynimizi.
14
Dedi mola Məşdi Kabalayılar,
Qorxuruğ məhv edəcək dinimizi.
Kufə
İRƏVAN XƏBƏRLƏRİ
I
Hələ cəmiyyəti-xeyriyyə açacağı milli mərtəbin xüsusunda heçbir yerdə əlaqə dutmayır. Hələ
də məsələ ikiüzlü və rəylər müxtəlifdir; ayə o məktəbdə rus dilinə əhəmiyyət verməli ki, oradan çıxan
şagird gimnaziyaya gedə bilsin. Yainki qonşumuz ermənilərin (Duxovni seminariyası) kimi olsun ki,
bütün oranı qurtaran şagirdləri heç bircə yerə qəbul etməsinlər, aclarından ölsünlər.
Sual- istezaya nə səbəb olur.
Cavab – Arif bir söz olmasa 2 söylə qanar.
II
Dünən “cəmiyyəti-xeyriyyə” palatasında məktəb və gecə kursları məsələsindən naşı böyük bir
(konflikt ) əmələ gəldi. Çox gurultulu , atəşin və mərsiyə fatiğlər oxundu .(Kadet) firğəsi iylə
(demokrat) partiyasının nümayəndəsi arasında çox əfkarnıza biri rədbidəl olandan sonra “palata”nın
mü müdirləri istefa atını meydana çəkdirib eğtişaşi yatırdılar.
III
Dumada bu günlərdə 197-cə iclasda müzakirəyə qoyulan məsələlərdən biri də iki il uşaqsız
arxır masdavisiz , ğeyrəti -arsız zibilxana kimi başına ğalan Behbudovski küçəsinin mabədi bu tez
vağtdə açılub. Yüz min şamın işığı olan fanarlarda nəsib idi .
Çıkar
CUNƏNBİR NOĞULİ
Məhərrəmlə Səfər ancaq ki getdi, yas boşaldı.
Azələr, təkiyələr , məscid minbərlikcə bağlandı.
Xalayiğ lütlənib mollanamələr cümlə yağlandı.
Semiçğa, nar, alma satmağə çox şəxs yollandı.
Hazırlaş,ay başı daşlı kasıb, bayram da başlandı!
Nə bayram? Cibdə pul yox, etibar yox, heç bir zad yox,
Penir yox, çay-şəkər yox, yağ,
qovurma yox, möhnət çox.
Gülən yox, ağlayan çox, hər yanə baxsan gəlür axtux.
Bazar-dükan bəzəndi, bağ necə rəngin əlvandi.
Hazırlaş, ay başı daşlı kasıb, bayram da bayramdi!
Gərəkdir arvada yeddi tuman, bayramdi, bayramdi!
Ğalsə çarşab, çuxa həm lüt basan bayramdi, bayramdi!
Arağçın tələbü lap yaman bayramdi, bayramdi!
Pulin olmazsa burcit, algilən icbari fərmandı!
Hazırlaş, ay başı daşlı kasıb, bayram da başlandı!
Axır çərşənbə gəldi axşamı lazım fişəng atağ,
(Yemiş) lazım, noxud,
kişmiş kəkər bir meşok almağ,
Bu vacib əmrdir, (hər kəs demiş) lazım boyun ğoymaz
Bu naşikilin mürtəddir kafirdi, şeytandi.
Hazırlaş, ay başı daşlı kasıb, bayram da başlandı!
Gözətlə bayrami hər kim desə (Cəmşid)dən ğalmış,
Başın yar, gözlərin oy, çünki şəksiz dindən çıxmış,