411
İsgəndər Atilla
göz
əl görmək istəyir.
M
əsud Əlioğlu
•
Cavidin şeirləri, xüsusən dramları bizə intiutiv təsir gös-
t
ərirdi, maqnit kimi bizi cəzb edirdi, həyəcanlandırırdı, dü-
şündürürdü, fikrimizi hara isə ucalara qanadlandırırdı. Xə-
yalımızda füsunkar bir aləm, işıqlı həyat səhnələri açırdı.
•
Cavidin
əsərləri böyük həyati əhəmiyyətə və təsir qüvvəsinə
malik idi v
ə indi də öz dərin humanist məzmunu, işıqlı fikir və
idealları ilə insanları düşündürən, onların ürəyinə, mənəvi
al
əminə güclü təsir göstərən əsərlərdir.
•
Cavid poeziyası gənclik illərindən bizi valeh etmiş, həyatı-
mıza, mənəvi aləmimizə daxil olmuşdu. Onun “Şeyx Sənan”,
“İblis” kimi əsərlərindəki bir çox beytləri, aforistik ifadələri
dilimizin
əzbəri idi. Cavid beytləri bizim qulağımızda romantik bir
musiqi parçası kimi, himn kimi səslənirdi.
•
Cavid
ə qarşı hücumlar başladı. Biz tələbələr ona qarşı hər
bir hücumu v
ə iradı ürəkağrısı ilə qarşılayırdıq. Cavidin
yaradıcılığını və şəxsiyyətini müdafiə etdiyimə görə məni
komsomoldan xaric etdil
ər. Şairə hücumda fəallıq gösətərənlərin
əksəriyyəti əslində əsl milli mədəniyyət və ədəbiyyatdan uzaq
adamlar idi. O adamalar indi ya
dıma düşəndə məni nifrət hissi
boğur.
Dilşad Mehdiyeva
•
Birinci il
ədəbiyyat müəllimimiz Abdulla Şaiq oldu. İkinci-
üçüncü ill
ər yenə də həmən o möhtərəm sima, Cavid müəllim ilə
qarşılaşdıq. O, bizə ədəbiyyatdan dərs verirdi. Onun sakit və
m
ənalı baxışı, həlim danışığı heç vaxt yadımdan çıxmır. Cavid
əfəndi dərs keçərkən mən dərsdə olduğumu tamamilə unudardım.
Onun danışığına, rəftarına heyran olardım. Mən onu nəfəs
almadan dinl
əməyə çalışardım. Cavid əfəndinin başını bir qədər
yana
əyib, sakit və çox təmkinli dərs söyləməsi, hərdənbir zəncirli
pensin
əsini düzəldib, tələbələri gözü ilə süzməsi çox mənalı
görünür v
ə məndə müəllimimə qarşı məhəbbət hissi aşılardı. Mən
412
Əsrin şairi IX
onun h
ər bir hərəkətini izləməyə səy göstərərdim. Onun, bir
mü
əllim kimi, sadəliyinə, aram-aram və çox sərbəst dərs deməsinə
valeh olardım, daha dəqiq desəm, vurulardım.
Bacıxanım Axundzadə
Nisgilli Mişkinaz Cavidin qəmli xatirə dəftərindən
s
ətirlər
•
1918-ci ild
ə Naxçıvanda evləndik. Kiçik toyumuz oldu.
•
M
ən savadsız idim Cavid mənə dərs keçdi, yazıb-oxumağı
öyr
ətdi. Mən onun əsərlərinin ilk oxucusu oldum.
•
1918-ci ild
ə Bakıya köçdük. Cavid kirayə ev tutmuşdu.
Evd
ə heç bir şey yox idi. Bikef oturmuşdum. Məni belə görüb dedi:
“Bax, qaçqına bənzəyirsən. Boş ev, boş ocaq, boş bucaq. Əsl şeir
malıdır. O, “Qaçqın” şeirini yazdı.
•
İşsiz qalmışdı. Maarif İdarəsi ona qız məktəbində əlavə
d
ərs verdi. Atası molla olduğuna görə şəriət müəllimi təyin edildi.
Buna çox
əsəbləşdi. Məcburən işə getdi. Sinfə girib dedi: “Xanım
qızlar, məni sizə şəriət müəllimi göndəriblər. Ancaq mən molla
deyil
əm. Sizə ədəbiyyatdan dərs verəcəm”. Maarif müdiri bunu
bilib, ona demişdi: “Cavid əfəndi, bu necə dərs verməkdi?!”. O,
demişdi: “Mənim şəriət dərsim budur”. Buna görə də işdən azad
edil
mişdi.
•
Cavid çox
əsəbi idi. Deyərdi: “Sənin iki yox, üç uşağın var.
Biri lap c
əncəl, nadincdi. O da mənəm”.
•
İstirahətə və sağlamlığa fikir verərdi. Deyərdi: “Sağlam
b
ədənlə sağlam fikir olar. Çürük ağacın çürük meyvəsi olar.
Geyimin sad
ə olmasının eyibi yoxdu, mümkün qədər o yerində olsa
daha yaxşı”.
•
Ayaqqabısı və kostyumu çox köhnə idi. İstədim ikisindən
birini alım. Dedi ki, özün bilərsən, ancaq bazardan kəsmə. Gedib
bir cüt ayaqqabı aldım. Geyib işə getdi. Evə gələn kimi dedi: “Sağ
ol, Mişkinaz, bu ayaqqabını aldın. Neçəsi dedi ki, Cavid əfəndi,
ayaqqabılar sənə necə də yaraşır?”
•
B
əzən deyərdi: “İçinizi tənbəllik basıb!”, “Bəzən şəkər
Dostları ilə paylaş: |