Ishlab chiqarish zahiralari hisobi va ulardan foydalanish tahlili
Yüklə 0,86 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sotib olish sanasi Miqdori Bir birlik materialning qiymati, so’m
- FIFO usulida materiallarni baholanishi 13
- Materiallar sarfi Miqdori Bir birlik materialning qiymati, so’m
- LIFO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(5-jadval): LIFO usuli bo’yicha materiallarni baholanishi
- AVECO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(6-jadval): AVECO usuli bo’yicha materiallarni baholanishi 15
- LIFO usuli bo’yicha
- AVECO usuli bo’yicha
Korxonaga materiallarning qabul qilinishi12
3-jadval
Yil davomida 2800 so’mlik material sarflandi va omborda 1400 so’mlik material qoldi.FIFO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(4-jadval):
LIFO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(5-jadval): LIFO usuli bo’yicha materiallarni baholanishi14 jadval
12 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan 13 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan 14 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan AVECO usuli bo’yicha materiallarni baholaymiz(6-jadval): AVECO usuli bo’yicha materiallarni baholanishi15 jadval
Eslatma. Material birligining o’rtacha qiymati AVECO usulida quyidagicha aniqlanadi: (3310/4200)=788.8 so’m. Yuqorida keltirilgan usullardan foydalanib, sarflangan material tannarxi hamda yil oxirida zahiralarga taqsimlanadigan xarajatlarni aniqlash lozim(-jadval): jadval. Sarflangan material tannarxi hamda yil oxirida zahiralarga taqsimlanadigan xarajatlarni aniqlash16
15 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan 16 Jadval muallif tomonidan tayyorlangan Yuqoridagi 7-jadvallardan ko’rinib turibdiki, materiallarni baholashning turli xil usullarini qo’llash sharoitida korxonaning yalpi foydasi turlicha bo’ladi. LIFO usuli «Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot»ni tuzish uchun ko’proq talabga javob beradi. Ammo amaldagi bahoning oshishi yoki pasayishi sharoitida ishlab chiqarish zahiralari qiymatini joriy balansda baholash uchun unchalik maqsadga muvofiq emas va uning O’zbekistonda qo’llanilishiga ruxsat berilmagan. Balans tuzishda FIFO usulini qo’llash maqsadga muvofiqdir, chunki ishlab chiqarish zahiralari qiymati hisobot davri oxirida joriy bahoga yaqinroq bo’ladi va korxona aktivlarini aniq aks ettiradi. Ishlab chiqarish zahiralari hisobining vazifalarini o’z vaqtida bajarish va buning natijasida boshqaruv qarorlari qabul qilish uchun sharoit yaratish zarur, chunki aynan ishlab chiqarish zahiralari to’g’risidagi aniq ma’lumotlar ularning me’yoriy hajm darajasida ushlab turishga imkon beradi va bu o’z navbatida saqlash xarajatlari, yaroqsizlikdan zararlarni kamaytiradi. O’z navbatida shuni ham aytib o’tishimiz lozimki ishlab chiqarish zahiralari hisobi vazifalarini bajarish uchun ishlab chiqarish zahiralarini hisobga olishning asosiy tamoyillarini bilish lozim. BOBGA XULOSA“Ishlab chiqarish zahiralari hisobining amaliy asoslari” deb nomlangan bitiruv malakaviy ishining ikkinchi bobida ishlab chiqarish zahiralari harakatini buxgalteriya schyotlari va hujjatlarida aks ettirish tartibi, ishlab chiqarish zahiralarini baholash tartibi hamda ular hisobini takomillashtirish masalalari talaba shaxsiy fikr-mulohazalari asosida bayon qilingan. Jumladan, ushbu bobda Materiallarni to’g’ri hisobga olishda ularning faktura bahosini aniqlash muhimdir. Xalqaro buxgalteriya hisobi standartlari bo’yicha materiallarni joriy hisobda hisobga olishda ularning haqiqiy qiymatini bilish juda muhim. Xalqaro savdo amaliyotidagi faktura bahosini aniqlashda moddiy qiymatliklar bahosi va qoplanadigan transport tariflari, yuklarning sug’urta to’lovlari, eksport soliqlari va bojxona yig’imlarining malum tartibda qoplanishi va uni tomonlar qoplanishini belgilash zarur. Ishlab chiqarish zahiralarining kirim va chiqim operatsiyalari bo’yicha kundalik rasmiylashtirilgan boshlang’ich hujjatlar belgilangan muddatda korxona buxgalteriyasiga topshiriladi. Materiallarning ombordagi hisobi operativ buxgalteriya yoki boshqa usullar yordamida hisobga olinadi. Ushbu usullarning mohiyati shundan iboratki, bunda materiallarning ombordagi hisobi son shaklida, buxgalteriyada esa pul shaklida yuritiladi. Buxgalteriyada yuritiladigan hisob materiallarning harakati bo’yicha omborda rasmiylashtirilgan boshlang’ich hujjatlardagi malumotlarga asoslanadi. Omborlarda rasmiylashtirilayotgan boshlang’ich hujjatlarning to’g’ri yoki noto’g’riligini buxgalteriya xodimlari belgilangan muddatlarda tekshirib boradi va yozuvlar to’g’riligi ombor varaqalarining «nazorat» bo’limida imzo bilan tasdiqlanadi. Hisobot oyining oxirida ombordagi hisob buxgalteriyada yuritiladigan sintetik hisob malumotlari bilan taqqoslanadi. AVECO usuli materiallarning o’rtacha narxlariga asoslangan. Bu usul bo’yicha har bir birlikning qiymati davr boshlarida o’xshash birliklarning o’rtacha o’lchanadigan qiymatidan va davr mobaynida sotib olingan va ishlab chiqarilgan o’xshash birliklar qiymatidan belgilanadi. O’rtacha qiymat davriy asosda yoki xo’jalik yurituvchi sub’ektda mavjud bo’lgan vaziyatga ko’ra, har bir qo’shimcha etkazib berish davomida hisoblanishi mumkin. FIFO usulida ishlab chiqarishga birinchi sotib olingan materiallar partiyasi bo’yicha baholanadi, so’ngra ikkinchi partiya bahosi bo’yicha va hokazo. FIFO usulida xom-ashyo, materiallar va tovarlar kelib tushish tartibi bo’yicha baholanadi. Bu shundan dalolat beradiki, materiallar tannarxining qismi sifatida nisbati oldingi bahoda haqiqatda ushbu materiallar yuqori yoki past narxda sotib olinganligidan qat’iy nazar, sarflanadi. Materiallarning bahosi ularning joriy bahosini aks ettiradi. Inflyatsiya davrida FIFO usulidan qo’llanilsa, sof foydaning eng yuqori darajasiga erishiladi. LIFO usulida materiallar ishlab chiqarishga avval oxirgi partiya tannarxi bo’yicha yoziladi, so’ngra avvalgi partiya va hokazo. Yüklə 0,86 Mb. Dostları ilə paylaş:
|