23
idi. “Hay” əyaləti isə ermənilərin
indiki ərazilərindən xeyli
uzaqda, Qərbi Fəratın yuxarı axarında idi.
1
İndi bütün dünya xalqlarında işlənən “erməni” adı
mənşəcə yalnız özünü “hay” adlandıranlara şamil oluna
bilən etnik ad deyil.
2
Qədimdə “Armina” və “Armini” ad-
ları həm Arme əyalətinin, həm də əyalətdə yaşayanların
adlarını ifadə edirdi.
Deməli, armi kökünün haylarla heç bir əlaqəsi yox-
dur və bu ideya erməni tarixçilərinin uydurmasıdır.
Arminlərin yaşadığı Arminiya ölkəsinin adını ilk
dəfə İran şahı I Daranın
kitabələrində rast gəlinir ki, bunun
da bugünkü ermənilərə aidiyyatı yoxdur. Hayların əcdad-
ları Balkanlardan qovulduqdan sonra Mesopotamiyaya
gəlib çıxmış və az sonra o dövrdə tənəzzülə uğramış Urar-
tu dövlətinin ərazisində peyda olmuşlar. E.ə.VII əsrdən
başlayaraq yerli xalqların və bura gələn yeni etnik qrup-
ların qatışması nəticəsində e.ə.III əsrdə özünə “hay” etno-
nimi götürmüş yeni etnos formalaşmağa başladı. Lakin
yunanlar onlara yerləşdikləri Arminiya coğrafi ərazisinə
uyğun ad verdilər – “ermənilər”.
3
İ.Dyakonov yazır ki, haylar heç vaxt özlərinə “er-
məni” deməmişlər.
4
Ona görə ki, “erməni” adı “hay”lara
bir hissəsi Arminidə, sonra Ərməniyədə yaşadıqlarına gö-
rə kənardan verilmiş ümumiləşdirici addır. Deməli, “Ar-
min” adı “Armeniya” formasını kəsb etmiş və başqa
1
Hacıyev İ., Rzayev F. Naxçıvana erməni iddiaları
və ermənilərin mənşəyi
haqqında. “Elm” qəzeti, 2008, 8 aprel.
2
Дьяконов И.М. Göstərilən əsəri, s.235.
3
Mehdiyev R. Bu bəyanatların elmlə heç bir əlaqəsi yoxdur. (Müsahibə).
“Olaylar” qəzeti, 2011, 23 noyabr.
4
Дьяконов И.М. Göstərilən əsəri, s.226.