dəfə qalanı yoxlamağa gələrkən onları burda görmüş və təəccüblə soruşmuşdu.
-
Sizi niyə buraya gətiriblər?
-
Qiyas bəyin oğlunun toyunu biz eləmişik, ona görə.
Kəsəmənli bir şey anlamasa da, gülümsündü və yarı zarafatla soruşdu:
-
Zurna-dəfinizi də gətirmisinizmi?
İndi də Hümmət çaşıb qaldı.
-
Yoldaş naçalnik, heç bura zurna-balaban yeridi?
59
Kəsəmənli elə o günü kəndə adam göndərdi, Hümmətin dəstəsinin zurna-dəfini
gətirtdi və qala rəisinə tapşırdı ki, bundan sonra günorta gəzintisi vaxtında icazə
ver, çalıb oynasınlar. Soruşan olsa, deyərsən ki, Kəsəmənlinin göstərişidir.
-
Üzümə təəccüblə baxma. Nə olar dustaq olanda. Onlar da insandır. Qoy bir
az şadlansınlar.
-
Bəs...
-
Bilirəm, nə demək istəyirsən. Qələt eləyir.
O gündən günorta gəzintisi toy-düyünlə keçirdi.
Dustaqlar cərgəyə düzüldülər. Keşikçilər onları saydılar, sonra da gəzməklərinə
icazə verdilər. Yaşlı və özlərini bir az nasaz hiss edən dustaqlar hasarın dibində
domuşuqlu oturdular. Cavanlar xeyli ortada fırlandılar. Onlardan biri qolunu
çırmayıb üzünü zurnaçıya tutdu:
-
Ay Hümmət qağa, bir dirə-döymə havası çal.
Cavanlar dəstələrə bölündülər, meydanın ortasında dairə çəkdilər. Hümmət
zurnanın səsini zilə qaldırdı və cavan dustaqlar hay-haraynan oyuna başladılar.
Bayaqkı oğlanın səsi yenidən eşidildi:
- Ay Hümmət qağa, indi də güləşəngi çal, görüm, qabağıma kim çıxacaq?
Gəzinti qurtardı. Keşikçilər dustaqları içəri doldurdular. Bir anlığa hər şeyi unudan
Halay bəy də içəri keçmək istərkən ona bir bağlama verdilər. Halay bəy təəccüblə
keşikçiyə baxdı.
-
Bu nədir?
downloaded from KitabYurdu.org
-
Yeməkdi, sizə göndəriblər.
-
Kim göndərib?
- Çoban Kərəməli. Dedi ki, adımı deyin, Halay bəy özü tanıyacaq.
Ertəsi günü gəzintidən sonra Halay bəyi içəri buraxmadılar. Qolundan tutub
qapının ağzında saxladılar. İki milis nəfəri onu qalanın arxa tərəfindəki böyük
meydana apardı. Halay bəy qala divarlarının dibinə baxa-baxa xeyli sakitcə
addımladı. Torpaq kələ-kötür idi. Bə'zi yerlərdə aşağı çökmüş, bə'zi yerlərdə isə
qabarmışdı. Ona bel verdilər və hasarın dibini qazmağı əmr etdilər. Halay bəy heç
nə anlamasa da, beli götürdü və torpağı eşməyə başladı. Elə bu vaxt bir əl çiyninə
toxundu.
- Müəllim, beli mənə ver, sizə zəhmət olar.
Əlini uzadıb Halay bəydən beli aldı. Müəllimin sual dolu baxışlarını gördü və
astaca gülümsündü:
-
Siz mənə dərs demisiniz. Xeyli vaxtın söhbətidir, yadınızdan çıxmış olaram.
Çox zəhmli idiniz. Amma biz, tələbələr, sizi bir-birimizə görsədib "Riyaziyyatın
allahıdır" deyirdik. Siz bizə Kiselyovun "Rəhbər cəbr kitabını" dönə-dönə izah
edirdiniz. Kim Şapoşnikovun kitabındakı məsələ və misalların hamısını həll
etməyibsə, onu imtahana buraxmırdınız. Gecələr də məşğələyə gəlir, ən çətin
məsələləri izah edir, bizim hər şeyi başa düşdüyümüzə əmin olduqdan sonra evə
gedirdiniz. Yaxşı günlər idi, müəllim!
Bu sözləri deyən milislərin başçısı idi. Onun otuz-otuz beş yaşı ancaq olardı.
Halay bəyi gözdən qoymasalar da, bir az sərbəst gəzməsinə imkan verdilər. O,
balaca bir təpənin üstündə dayandı, qəza mərkəzi olan kiçik şəhərin yanından
keçən çayın qıjıltısına qulaq asdı. Kəndlərə uzanan əyri-üyrü yollara, Didvan
dağının ətəyindən burulub Dilcan dərəsinə gedən xır yoluna, uzaqdan ağ buludlara
bürünmüş Göyəzən dağının zirvəsinə və Avey tərəflərə baxdı. Hər şey sakit, hər
şey ona məhsum kimi göründü...
Gecə yarıdan sonra qalanın qapısı aralandı.
Keşikçilərin amiranə səsi eşidildi.
downloaded from KitabYurdu.org
-
Halay bəy kimdi?
-
Mənəm.
Dustaqlar yerlərində tərpəşdilər. Keşikçilər isə ayağa durub onlara yaxınlaşan
Halay bəyi geri qaytardılar.
-
Paltar-palazını da götür.
Bu, pis əlamət idi. Buradakı dustaqlar bilirdilər ki, gecə yarısı aparılan
məhbusların başında qaranlıq var. Paltar-palazın götürülməsi onun bir daha geri
qayıtmayacağına işarə idi. Gecə yarısı paltar-palazla aparılan məhbusları ya
vaqonlara doldurub etapla uzaq - qarlı, meşəli Sibirə, ya da
60
o dünyaya göndərirdilər.
Halay bəyi qala divarının dibində qazılan və torpağı qaralan çuxurun yanına
gətirdilər.
Hava sərin idi. Ağacların yarpaqları astadan xışıldayırdı. Gecənin səhərə yaxın
sükutu ətrafı bürümüşdü. Ara-bir dəmiryol vağzalından parovozların kəsik fit
səsləri eşidilirdi. Sonra vaqon təkərlərinin yeknəsək, ahəngdar taqqıltısı gəlirdi.
Halay bəy bir anda səyyar xəyalın ağuşunda ötən günlərə qayıtdı. Həmin
vaqonlarda Tiflisə, oradan da Qoriyə, seminariyaya oxumağa getdiyi günləri
xatırladı. Sonra dönüb göyün üzünə baxdı. Ulduzlar sayrışırdı. Amma bir parça ağ
bulud, ayın ətrafında dolaşırdı. Adama elə gəlirdi ki, ay buludların üstünə yeriyir.
Halay bəy uşaq vaxtı yay günlərində ayla buludların bu cür "döyüşlərinə" çox
tamaşa etmişdi. Anası həyətə gəbə döşəyər, üstünə yorğan-döşək sərər və
uşaqlarını açıq havada yatırdardı. Bax, o günlərdə Halay bəy arxası üstə uzanıb
saatlarla ulduzlara baxar və buludların üstünə yeriyən aya tamaşa edərdi. El
arasında "Karvan yolu" deyilən kahkaşan ulduzları haçalanmış yol kimi uzanıb
gedirdi. Deyirdilər, uzaq, müqəddəs yerlərə ziyarətə gedən zəvvarlar gecələr
karvanlarını çəkib bu yolun işığı ilə Qüdsiyyətə doğru addımlayırlar. Halay bəy
qazılmış çuxurun kənarında dayanaraq karvan yoluna səpələnmiş sayrışan
ulduzlara baxdı və yolun onun ruhunu haraya aparacağını düşündü.
downloaded from KitabYurdu.org
Elə bu vaxt ağacların başında yaşayan və indiyəcən heç kəsin görmədiyi Anadil
quşlarının bir- birini səsləyən məhsun səsi eşidildi. Halay bəyin bu dünyadan
qəflətən gedərkən eşitdiyi sonuncu səs Anadillərin məhsun, kədərli səsi oldu. Şərq
tərəfdə isə iri şəffaf dan ulduzu parıldayırdı.
Səhərə az qalırdı.
-
3 -
Yazı masasının böyründə divardan asılmış telefon cingildədi. Kəsəmənli dəstəyi
götürdü. Tanış və mehriban səs eşidib gülümsündü.
-
Salam, Abdal qağa, sabahın xeyir. Qulaq asıram.
Telefonda Qəza firqə özək katibinin şadyana səsi eşidildi.
-
Kabı, Bakıdan xəbər gəldi. Onlar bizim xahişimizi yerinə yetiriblər. Xalq
Maarif Komissarlığı əmr göndərib. Halay bəyi seminariyaya müdir tə'yin ediblər.
Əmri sənə göndərirəm. Halay bəyi də, Maarif Şö'bə müdirini də çağır yanına,
gedin məktəbə. Müəllimləri yığın, iclas aparın, Halay bəyi təqdim edin, qoyun kişi
bu gündən işə başlasın. Sonra nəticəsini mənə deyərsən.
Kəsəmənli dəstək əlində xeyli dayandı. Onun zəhmli sifətinə elə bil işıq
çilənmişdi. Qan sağılmış gözləri durulmuşdu. Kişi sevindiyindən bilmirdi nə etsin.
Masanın üstündəki zınqırovu cingildətdi. Keşikçi milis qapının ağzında göründü.
-
Bu saat get Halay bəyi mənim yanıma gətir.
Ayağa durdu. Üst-başını səhmana saldı ki, kişini şadyana qarşılasın. Bir azdan qapı
aralandı və milis nəfəri göründü. O, tək idi. Kəsəmənli təşvişlə milisin üzünə
baxdı.
-
Bəs Halay bəy hanı?
Növbətçi milis boynunu aşağa salıb büzüşdü və səsi titrəyə-titrəyə astadan dilləndi:
-
Yoxdur. İki gün bundan əvvəl gecə gəlib evindən aparıblar.
Kəsəmənlini elə bil ilan çaldı. Yerindən dik atıldı.
-
Hara?!
-
Qalaya.
Növbətçi gördü ki, Kəsəmənlinin başı azacıq əsdi, sifətinin cod tükləri daha da
downloaded from KitabYurdu.org
codlaşdı. Əvvəlcə çiyinləri, sonra da bütün bədəni titrədi. Dabanı üstündə fırlanıb
öncə sağ, sonra da sol çiyni tərəfdən arxaya boylandı. Elə bil kiminsə kürəyini
nişan aldığını gördü. Növbətçi milis son zamanlar Kəsəmənlinin yol gedərkən, ya
da at belində olarkən, birdən təşvişlə geri boylandığını, elə bil arxadan kiminsə onu
vuracağını bilmək üçün belə etdiyini çox görmüşdü.
Kəsəmənli ayağa durdu. Otağın içində iki dəfə fırlandı, pəncərələrin, qapının
ağzında dayandı. Elə bil çıxmağa yer axtarır, ancaq yol tapmırdı. Onun gözləri
qıpqırmızı qızarıb qan çanağına dönmüşdü. Gözlərini tor basmışdı. Heç nə
görmürdü. Əlləri də titrəyirdi. Növbətçi milisioner
61
"Kişini, deyəsən, vurğun vuracaq" - deyə düşündü, cəld masanın üstündəki su
qabına yaxınlaşıb ona bir stəkan su verdi.
-
Kabı qağa, özünüzə toxtaxlıq verin.
Kabı kişi bu sözlərdən ayılan kimi oldu. Növbətçi kişi onun boyun damarlarının
sakitləşməsindən başa düşdü ki, Kəsəmənli yavaş-yavaş özünə gəldi.
Kabı azacıq toxtadıqdan sonra güllə kimi bayıra çıxdı və bir göz qırpımında atın
belinə sıçradı. Həmişə həyətdə yəhərli-yüyənli atlarnan dayanan milislər də atın
belinə qalxdılar. Onlar Kəsəmənli ilə dabanbasaraq Fətullayevin idarəsinə gəldilər.
Kəsəmənli sür'ətlə qapını açıb içəri girdi. Fətullayev fısıltısını içəri yığmış ilan
kimi sakitcə oturmuşdu. O, Kəsəmənliyə fikir vermədi və azacıq yerində
qımıldandı. Fətullayev nimdaş, rəngi bozarmış qara dəri pencəyini geyinmişdi.
Ayağındakı çəkmələr də, başındakı dəri papaq da nimdaş idi. Zahirən sakit
görünən gözlərində elə bil ilan-çayan qaynaşırdı.
Kəsəmənliyə elə gəldi ki, onun qarşısında, masanın üstündə nəhəng bir ilan
qıvrılıb yatmışdı. Ancaq bu ilanın başı tərpənir, gözləri nəyə isə zillənirdi. Bir
balaca ləngisən, ya da ehtiyatsızlıq etsən, bir göz qırpımında üstünə atılacaq,
bədəninə dolanıb səni tas-tas edəcəkdi. Kəsəmənli bunları düşünsə də, səsinə
sakitlik verdi və qətiyyətlə soruşdu:
-
Halay bəy hardadı?
downloaded from KitabYurdu.org
-
Yoxdur.
-
Necə yəni yoxdur? Sən nə ixtiyarla...
Elə bil masanın üstündə yatan nəhəng ilan tərpəndi. Onun bədəni buğum-buğum
titrədi və başını dik qaldırdı.
- Mən qanunsuz heç bir iş görmürəm, "Troykanın" qərarı ilə hərəkət edirəm. Al, bu
da qərar. Özü də xahiş edirəm, hay-haray salmayasınız, hökm yerinə yetirilmişdir.
Artıq gecikmək olmazdı. Kabı kişinin əli sezilmədən qobura yaxınlaşdı. Naqanın
çıxması ilə otağı şaqqıltının bürüməsi bir oldu. Top hərləndikcə gilizlər ətrafa
səpələndi. Fətullayev masanın üstə sərildi. Kəsəmənli onun şoralanan qara qan
içində ölmüş sifətinə baxdı və bir göz qırpımında qapıdan çıxıb atın belinə sıçradı.
Dilican dərəsi tərəfə çapdı. Bir də o zaman ayıldı ki, Naltökən yaylağına çatmışdı.
Cilovu çəkdi, atın köpüklənmiş sinəsinə, sonra da arxasınca gələnlərə baxdı.
Kəsəmənli bir səfərə çıxanda, qaçaq-quldur üstünə gedəndə onu tək buraxmayan
milislər indi də onun yanında idilər. Kabı kişi nəfəsini dərib Noylu bulağın
üstündəki dəyələrə və Halay bəyin çadırına baxdı. Köks ötürüb üzünü yoldaşlarına
çevirdi.
-
Gəlin, qayıdın evinizə.
-
Biz səni tək qoya bilmərik.
-
Mən qayıdası olmayacam. Mənə görə arvad-uşağınızı başsız qoymayın.
Milislər onun sözünə baxmadılar. Birlikdə qaçaqların alaçığına yaxınlaşdılar.
Həsən ağa qabağa yeridi. Halay bəyi görməyəndə Kəsəmənlinin gözünə baxdı. Bu
zabitəli və zəhmli kişinin gözlərində yaş gilələnmişdi.
-
Namərdlərdən qoruya bilmədim. - O, birdən-birə kişiyə yaraşmayan daxili
bir çılğınlıqla hönkürdü. Sakitləşdikdən sonra hələ də bir şey anlamayan Həsən
ağaya dedi. - Yoldaşlarına de, hazırlaşsınlar. Üstümüzü almamış burdan
getməliyik. - O atın üstündən qanrılıb Noylu bulağa baxdı. Ciyəri yanırdı. Bunu
başa düşən bir gəlin iri qalaylı bir parçı su ilə doldurub ona yaxınlaşdı. Kəsəmənli
qabı götürüb başına çəkdi.
Qaçaqlar atlandılar. Tərpənməzdən əvvəl zirvəsi qarlı dağlara, güllü-çiçəkli alp
downloaded from KitabYurdu.org
çəmənliklərinə, meşədən qarağat və çiyələk yığan uşaqlara baxdılar. Atları
tərpətdilər. Qarşıda Arazın lilli və boz-bulanıq suları axırdı.
EPİLOQ
Dünyaya çox buynuzlu-buynuzsuz cahangirlər gəldi. Biri özündən əvvəlkini
bəyənmədi, o biri sonrakını. Biri dünyanı qana çalxaladı, o biri əmin-amanlığa
çağırdı. Biri bəşər övladının min illər boyu yaratdığı qayda-qanunları zor ilə
tapdaladı və ortalığa yeni həyat tərzi atdı. Yer kürəsini əlində fırladıb qan çanağına
çevirən Hitler meydana çıxdı. Onun qarşısında Stalin dayandı. Ruzvelt, Çörçil,
Mao-Tsze-Dun və De Qol siyasəti dünyada baş alıb yeridi. Biri o birinin əleyhinə,
biri o birinin tərsinə. Hamısı da ədalətdən, vicdandan dəm vurdu. Bütöv xalqlar
62
tayqalara, Sibirə sürgün edildi. Başqa birisi hakimiyyətə gələrkən bu cəza alanları
günahsız müqəssirlər adlandırdı, salamat qalanları yerlərinə-yurdlarına qaytardı.
Onlara kömək etdilər. Sibir meşələrində qohumlarını və nənəsi Güllü xanımı
itirdikdən sonra qürbətdə tək qalan Söhrab sarsılmadı. Meşəlikdə, kəndin
kənarında, balaca bir təpənin döşündə, nəhəng şam ağacının dibində dəfn edilmiş
Güllü xanımın hər gün qəbri üstünə gedib ağlayar və and içərdi ki, oxumağından
qalmayacaq. Gündüzlər meşəyə, böyüklərlə birlikdə ağac doğramağa gedər,
gecələr isə axşam məktəbində oxuyardı.
Aradan on illər keçdi...
Bir gün onlara azadlıq verdilər, günahsız olduqlarını söylədilər və evə buraxdılar.
Bağlanmış yollar açıldı. Sərhədlərdə gediş-gəliş başladı. Söhrab artıq kişi həddinə
dolmuşdu. Onların kəndi çoxdan yox olmuşdu. Amma Söhraba kömək etdilər.
Şenliyin yuxarı başında ona ev tikdilər. Söhrab institut qurtardı və onu kənddə
yenicə tikilmiş böyük üçmərtəbəli məktəbə direktor tə'yin etdilər.
Alqazaxlılar və Çıraq uşaqlarının yurd yerində üzüm əkilmişdi. Evlər uçurulmuş,
təkcə bircə daş ev qalmışdı, onu da quşçuluq ferması etmişdilər. Ətrafda inkubator
toyuqları ağarışırdı.
Söhrab yolunu hər gün köhnə yurd yerindən salar, ürəyini çulğalayan yetim
downloaded from KitabYurdu.org
duyğuların qoynunda qovrulardı. Bu gün də məktəb uşaqlarını üzüm yığmağa
gətirmişdi.
Maşınlar asfalt yol ilə aramsız şütüyürdü. Alqazaxlıların yurd yerinin bərabərində
xarici markalı bir maşın dayandı. Bir xeyli qapılar örtülü qaldı. Maşından enən
olmadı. Görünür, içəridəkilər nəyi isə hafizələrində itirəcəklərindən ehtiyat edirmiş
kimi qorxurdular. Xeyli keçdi. Qapı açıldı və içəridən ucaboylu, saçı-saqqalı
ağarmış bir kişi düşdü. Görünür vaxtı ilə iri gövdəli bu adam ayağını üzəngiyə
qoyub yəhərə qalxarkən atın beli çökərmiş. İndi isə elə bil gözü qaraldı və maşına
dirsəklənib xeyli sükut içində dayandı. Gözləri ilə nəyi isə axtardı. Kənd evlərinin
yoxa çıxdığına təəccüb elədi.
"Bu el-oba necə olmuşdu? Camaat hara getmişdi?" - deyə düşündü və ağlına gələn
dəhşətlərdən sarsıldı. Birdən üzümlüklərin kənarında göyə ucalan çinar ağacını və
ilan kimi onun başına dolanan tənəyi gördü. Qocanın sifətində, gözlərində işartı
əmələ gəldi. Sevincək, asta addımlarla çinara yaxınlaşdı. Ağacı vaxtı ilə öz əlləri
ilə basdırmışdı. Tənəyi də özü gətirmişdi. Çinarın gövdəsinə sarmaşan tənəyin
xırdaca qoraları turşməzə idi. İsti havada ağacın kölgəsində oturub bu qoranın
salxımlarından yeməkdən doymazdı. İndi ağacın və tənəyin salamat qalmasına
həddən artıq sevinən qoca ağacın kölgəsinə gəldi və oradakı daşın üstündə oturdu.
Gözünü Kürə, meşəyə, Ceyran çölün son bahar yaşıllığına bürünmüş dərəli-təpəli
çöllərinə zillədi. Oradakı qoyun yataqlarını, mal-qara saxladığı günləri, camışları
isti havada haylayıb gölə tökdükləri anları xatırladı. Birdən yadına qürbətdə olan
bir hadisə düşdü.
Bir gün Arazı o üzə keçənlərin bir dəstəsi bazara getdi. Onlar daxılın arxasında
oturan çobanın satdığı qoyun-quzuya baxdılar və kök bir quzunu seçib götürdülər.
Heç yüz metr aralanmamışdılar ki, qoyun daxılın üstündən atlanıb özünü balasının
üstünə saldı və onu kişilərin əlindən almağa çalışdı. Quzunu sakitcə geri
qaytardılar. Qaçaqlardan biri kədərli-kədərli dilləndi: - Qoyun qoyundur ki,
balasını əldən vermədi, amma biz hər şeyi atıb canımızı götürüb qaçdıq. Qoca
çinarın dibindəki daşın üstündə oturaraq əlləri ilə üzünü örtüb astadan hönkürdü.
downloaded from KitabYurdu.org
Bayaqdan kənarda dayanıb bu qərib adama göz qoyan yaşlı bir kişi asta-asta ona
yaxınlaşdı. Yzüm dərən uşaqlardan da irəli gələn oldu. Ancaq heç kəs ondan heç
nə soruşmadı. Uşaqlar kənardaca oturdular. Birdən Kürün sahilindən dikdirə çıxan
cığırda əvvəlcə bir cüt qulaq və sonra canavar sifəti göründü. Uşaqlar qorxudan
titrətdi və qaçmaq istədilər. Canavarı görən saqqallı qərib kişi dirçəldi və canavara
diqqətlə baxıb birdən "Alan" deyə pıçıldadı. Elə bil canavar bu sözü eşitdi. İtin qan
yaddaşı hərəkətə gəldi. Keçəl Xondulunu öldürdükdən və uzun müddət meşədə tək
yaşadıqdan sonra canavar sürüsünə qoşulmuş və oralara hərlənən bir insan övladı
gördükdə üstünə atılmışdı. Ona görə də heç kəs qorxusundan o tərəflərə
hərlənməz, "Alan" törəmələrindən özünüzü gözləyin deyərdilər. İndi birdən-birə
bu canavarlardan birinin bu sahilə gəlməsi və "Alan" sözünü eşidən kimi
sakitləşməsi uşaqları və yerli qocanı təşvişə salsa da, qəribi sevindirmişdi.
Alan əvvəlcə çömbəltmə oturub qərib kişiyə baxdı. Sonra biləklərinin üstündə
sürünərək ona
63
yaxınlaşdı. Sifətini kişinin dizlərinə qoydu. Qərib isə onun başını tumarladı.
Bayaqdan qorxa-qorxa bu mənzərəni seyr edən qoca birdən qəribdən soruşdu:
-
Ayə, sən Həsən ağa deyilsənmi?
Qərib qoca başını qaldırdı və göz yaşı içində "Bəli, - dedi. - Bə bizim el-oba
hanı?".
- Oğlun Söhrab buradadı. Bu saat çağırtdıraram. Bə niyə belə bixəbər gəlmisən?
-
Qorxurdum ki, heç kəsi tapmayam.
Uşaqlar güllə kimi qaçıb üzümlükdə dolaşan Söhrabı tapdılar. Bir-birinin sözünü
kəsə-kəsə: - Müəllim, atanız gəlib, - dedilər.
Söhrab heç nə anlamadı. Bir müddət key kimi dayanıb uşaqlara baxdı. Sonra
"Hardadı" deyə soruşdu.
-
Orda, çinarın dibində oturub.
Söhrab quş kimi yerindən götürüldü, çinara doğru getdi və birdən dayanıb geri
qayıtdı. İri uşaqlardan ikisini yanına çağırıb evə göndərdi.
downloaded from KitabYurdu.org
- Tez olun qaçın evə. Qapıdakı qara qoçu maşına qoyub gətirin. Əhd eləmişəm.
Ayağının altında qurban kəsəcəm.
Özü yenidən çinara doğru qaçdı.
... Həsən ağa canavarın başını sığallayırdı. O isə insan kimi kövrəlmişdi. Gözləri
tez-tez yaşarırdı.
Söhrab çinara yaxınlaşanda uşaqlar qara qoçu da gətirdilər. Söhrab dərhal qoçu
yıxıb boğazladı və özünü atasının üstünə salmaq istədi. Amma Həsən ağanın
sakitliyi onu çaşdırdı. Kişi kürəyini çinar ağacına söykəyib elə bil yuxuya
getmişdi. Əsən meh saqqalını astadan tərpədirdi. Bayaqdan Alanın başını
sığallayan əli tərpənmirdi.
Söhrabın keyləşdiyini görən qoca Məmməd kişi yönünü yana çevirib göz yaşlarını
sildi.
-
Dəymə, bala, qoy dincəlsin. Onu torpaq çəkib gətirib bura.
Söhrab birdən diz çökdü. Əllərini göyə qaldırdı.
-
Ey yeri-göyü yaradan, Tanrı, niyə bizim qurbanlığımız ilə ehsanlığımızı bir-
birinə qatırsan?! Biz hüzurunda nə pis iş görmüşük?!
Deyəsən Alan törəməsi də olanları başa düşdü. Başını astaca qaldırıb ağzını göyə
tutdu. Ulamaq istədi. Amma ulamadı. Başını Həsən ağanın əlləri üstünə qoydu.
Külək yarpaqları astadan xışıldatdı. Həsən ağanın uzun saqqalı ehmalca tərpəndi.
Göz yaşı içində atasının böyrünə qısılan Söhrab, Alan, bir də Həsən ağa elə bil
sahildə heykəlləşdilər. Kür isə yenə həmişəki kimi gah meşəyə doğru burulub axır,
gah çiləkənlərin üstündən aşır, gah da yarğanlara, qolpunlara çırpılırdı. Elə bil
dünyada heç nə olmamışdı.
1995
Son
64
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |