“İsrail-Fələstin münaqişəsi Oslo prosesindən sonra: yeni problemlər
Yüklə 0,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
72
buraxılmaq məcburiyyətində qalmışdır. İordaniya, əlindəki iki MOSSAD agentinin (Xalid Məşəlin sui-qəsd təşkil üçün İordaniyaya Kanada pasportuyla İsrail agentləri sızmıstır) qarşılığında Yasinin buraxılmasını istemistir. İsrail bunu qəbul etmiş və Yasin sərbəst buraxılmışdır. 64 yaşındakı Yasin, Qəzzaya dönmüs Fələstin maraqları baxımından Fələstinli liderlər və Ərəb liderlərlə yaxşı əlaqələr icra diqqət göstermistir. 168 Yasin, Fələstin direnisindeki mübarizəsinə davam etmiş xüsusilə II. (Əqsa) 169
İntifada'nın mənəvi lideri olmuşdur. Bu səbəblə davamlıİsrail tərəfindən izlenilmis, bəzi suikastlara uğramış lakin bunlardan xilas olmuşdur. 24 İyun 2002 tarixində Fələstin Rəhbərliyi tərəfindən Qəzzadakı evində göz həbsinə alınmışdır. 22 Mart 2004-cü ildə İsrail tərəfində Qəzzaya təşkil edilən bir hava hücumunda öldürülmüstür. 170
Xalid Məşəl: Xalid Məşəl 1956-cı ildə Qərb Şəriyədə olan Ramallah sehrinin Selvad mahalında doğulmuş, ibtidai məktəbi da eyni yerdə bitirmişdir. 1967-ci ildəki Arap- İsrail savasında İsrail'in Qərb Şəriyənin işğal etməsi səbəbiylə ailəsiylə birlikdə Küveytə köçmüşdür. Burada orta məktəb, lisey və universitet təhsillərini tamamlamışdır. Məşəl, Universitet illərində Fələstinli şagirdləri üçün İslami axının Başçılığını çıxardıb. Universitet təhsilini Fizika budağında tamamlayan Məşəl, məzun olduqdan sonra Fizika müəllimi olaraq vəzifə etməyə başlamışdır. Lakin 1990-ci ildəki Körfəz Döyüşündə bir çox fələstinli kimi o da Küveyti tərk etmək məcburiyyətində kalmıstır. 171 Küveytdən ayrılıb İordaniyaya yerləşən Məşəl, HƏMAS-ın siyasi vahidi içində vəzifə etməyə başlamışdır. Musa Əbu Merzuk'un ABŞ-da həbs olunmasının ardından 1996-cı ildə siyasi vahidin mətbuata geçmistir.324 HƏMAS siyasi büro şefi olan Məşəlin İsrail kəşfiyyatı
168 Jacobson Н. Network of Indйpendance. International Organisation and thй Global Political System. – N.Y., 1979, с. 418. 169
0 Бакланов A.Г. Ближний Восток на рубеже XXI века: к созданию системы региональной безопасности. – М., 2001, c. 74–76. 170 Шихерев П.Н. Функции, роли и возможности третьей стороны // Современная конфликтология в контексте культуры мира. – М., 2001, с. 59.
171 0 Бакланов A.Г. Ближний Восток на рубеже XXI века: к созданию системы региональной безопасности. – М., 2001, c. 74–76. 73
ortadan qaldırmaq istəmiş; bu məqsədlə iki İsrail agenti saxta Kanada pasportuyla Ammanda yasayan Məşəlin öldürmək üçün İordaniyaya girmişdir. Aylarla Məşəlin təqib edən İsrailli agentlər, bu sui-qəsd üçün xüsusi bir silah istifadə edəcək. İşin yolu ilə beyni təsir edəcək olan silah, bir müddət sonra Məşəlin iflic edib, Məşəlin ölümünə yol açması gözlənilir. Əməliyyatın edildiyi gün məşəl evindən bürosuna getmək üçün çıxmışdır. Ardından Məşəlin yaxınlaşan İsrailli agentlərdən biri silahı Məşəlin peysərinə söykəyərək ateslemistir. 172
Məşəlin qoruması hadisələri gördüyündən dərhal qaçıb iki agentin yanına gedər və nə etdiklərini soruşur və agentlərlə müzakirə. Qoruma, İordaniya polisi gələnə qədər agentləri buraxmamışdır. İordaniya polisi qorumanın izah etdiklərini bir inandırıcı bulmasa da Kanada pasaportlu agentlərlə birlikdə polis bölməsinə aparılan qorumanın dediklərinin doğruluğu təxminən bir saat sonra ortaya çıxar. Çünki məşəl özünü pis hiss edir. Bir müddət sonra Kanada pasaportlu asanların pasportlarının da saxta olduğu aydın olmuş və hadisə aşkar qovuşmuşdur. Ölkəsində edilən bu sui-qəsdə çox əsəbiləşən İordaniya Kralı Hüseyn, dərmanın panzehirini İsrail'den istemistir. Dərmanı verilməməsi halında agentlərin edam edilecegini ifadə etmişdir. İsrail təklifi qəbul etmək məcburiyyətində qalmışdır. Kanada,İsrail'e reaksiya göstərərək səfirini ölkəsinə geri çəkmişdir. Ayrıca pazarlıkta Seyh Yasinin də sərbəst buraxılması istəndiyiniİsrail, Yasini təslim etmistir. 173
Əbdüləziz Rantisi: HƏMAS lideri Seyh Yasinin 2004 tarixində İsrailhava hücumu nəticəsində öldürülməsinin ardından təşkilat içində ən güclü ad olaraq ortaya çıxan Əbdüləziz Rantisi, təşkilatın siyasi liderliyini yürütmüstür. 174 Rantisi, 1947-ci ildə Yabna kəndində doğulmuşdur. Ailəsi Rantisi altı aylıqkən Deir Yasin qırğınından qaçaraq Qəzzaya yerləşmişdir. 18 yasında Misir İskenderiye Universiteti tibb fakültəsinə yazılmışdır. Universitetdə oxuyarkən Müsəlman Qardaşlar təşkilatının fikirlərindən təsirlənmişdir. Məktəb bitdikdən sonra Pediatriya mütəxəssisi olaraq
172
Петровская Ю. Палестинскому государству – «ДА» // Независимая газета, 14.03.2002. 173
Правов А. Мрачный рекорд интифады // Независимая газета, 02.03.2002. 174
Петровская Ю. Палестинскому государству – «ДА» // Независимая газета, 14.03.2002. 74
işə başlamışdır. 1976-ci ildə Qəzzaya dönüb, burada bir xəstəxanada doktorluğa davam etmişdir. 1978-ci ildə Qəzza İslam Universitetində dərs verməyə başlamışdır. Üstün natiqlik qabiliyyəti sayəsində gəncləri Müsəlman Qardaşlar r fikri istiqamətində təsir etmişdir. 1987 sonrası İntifada illərində İsrail tərəfindən həbs həbsə atılmışdır. 1992-ci ildə Livana sürülmüş ancaq sürgündə tez-tez media önünə çıxaraq HƏMAS sözcülügünü çıxardıb. Beləcə dünyada tanınmışdır. Sürgündən sonra Fələstinə təkrar dönsə də İsrail yenidən tutuklamış və qanunsuz təşkilat qurmaqdan üç il həbsə məhkum etmişdir. Oslo görüşlərindən şiddətlə tənqid üçün Fələstin rəhbərliyin də hüceyrə həbsinə alınmışdır. Rantisi 2003-ci ildə Bir İsrail hücumundan xilas ancaq 17 Aprel 2004 tarixində İsrail vertolyotundan avtomobilinə atılan mərmilər nəticəsində yanında olan 27 yaşındakı oğlu və bir korumasıyla birlikdə öldürülmüstür. 175
Haniyə, I.İntifada dövründə Qəzza Universiteti Ərəb ədəbiyyatı hissəsindən məzun olmuşdur. İsrail'e istiqamətli hərəkət və hücumlarda olduğu üçün həbsə girmişdir. 1992-ci ildə İsrail, Haniyey'yi Güney Livana sürgün etmişdir. Bir il sonra Qəzzaya geri dönmüş və xüsusilə Seyh Yasinin 1997-ci ildə həbsdən çıxmasıyla siyasi həyatı da hareketlenmistir. Yasinin katibliyinə gəlib, HƏMAS-ın nümayəndəliyini icra başlamışdır. Bu vəziyyət Haniye'den hədəf halına gətirmiş və İsrail hücumlarına məruz qalmasına səbəb olmuş lakin bu hücumlardan Haniyə xilas olmuşdur. 2006-ci ildə Fələstində keçirilən seçkilərdə HƏMAS seçim kampaniyasını icra və HƏMAS seçkiləri qazanmasında əhəmiyyətli rol oynamıstır. 176
olan Qoşen, Fələstin tarixinin ən əhəmiyyətli liderlərindən biri halına gəlmişdir. Qüdsün 1970-ci illərdə işğalından sonra İordaniyaya gitmis və bu ölkədəki
175
Правов А. Мрачный рекорд интифады // Независимая газета, 02.03.2002. 176
Андреев А. Войска уходят, насилие продолжается // Независимая газета, 20.03.2002. Yüklə 0,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|