Исследование в XXI веке январь, 02 г 809 mehnat nizolari tushunchasi va turlari
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 2 « Новости образования : исследование в XXI веке » январь , 202 3 г 813 tekshiruvni amalga oshiruvchi organlarga yoxud yakka mehnat nizolarini ko‘rib chiquvchi organlarga murojaat etmasdan yoki murojaat qilgan holda tiklashga va (yoki) ushbu huquqni amalga oshirish borasidagi to‘siqlarni bartaraf etishga qaratilgan mustaqil ravishdagi qonuniy harakatlari tushuniladi. Xodim o‘z huquqi buzilganligi haqida bilgan yoki bilishi kerak bo‘lgan paytdan e’tiboran mehnat huquqlarini o‘zi himoya qilishni amalga oshirishga haqli. Xodim o‘zini o‘zi himoya qilishni to‘xtatish to‘g‘risida o‘z xohishiga ko‘ra istalgan paytda qaror qabul qilishga haqli. O‘zini o‘zi himoya qilish maqsadida xodim o‘z hayotiga va sog‘lig‘iga bevosita tahdid soluvchi ishni bajarishni, Shuningdek ish beruvchining talabiga ko‘ra quyidagilarni: mehnat shartnomasida nazarda tutilmagan ishni; qonunga xilof yoki hayotini va sog‘lig‘ini xavf ostiga qo‘yadigan, xodimning yoxud boshqa shaxslarning sha’ni va qadr- qimmatiga, ishchanlik obro‘siga putur etkazadigan harakatlarni bajarishni ish beruvchini yoki o‘zining bevosita rahbarini yoxud ish beruvchining boshqa vakilini yozma shaklda xabardor qilgan holda rad etishi mumkin. Ishni bajarishdan bosh tortish paytida, holatlar bartaraf etilgunga qadar, xodim mehnat qonunchiligida va mehnat qonunchiligi normalarini o‘z ichiga olgan boshqa hujjatlarda nazarda tutilgan barcha huquqlarni o‘zida saqlab qoladi. O‘zini himoya qilish - bu mehnat huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishning noYurisdiksiya bo‘lmagan shakli hisoblanadi. Yakka va jamoalarga doir mehnat nizolari bo‘lgan xodimning va (yoki) xodimlarning buzilgan mehnat huquqlarini ko‘rib chiqish va hal qilish hamda tiklash va qonuniy manfaatlarini qondirish uchun tegishli Yurisdiksiya organlariga murojaat qilishi o‘z-o‘zini himoya qilish shakllaridan biri deb e’tirof etilishi mumkin emas. Qonun chiqaruvchi o‘zini himoya qilish hamda yakka va jamoalarga doir mehnat nizolarini ko‘rib chiqish va hal qilish o‘rtasidagi farqni ajratishi bejiz emas. O‘zini himoya qilish xodimning shaxsiy mehnat huquqlarini himoya qilish maqsadini ko‘zlaydi (masalan, ish jarayonida hayot va sog‘liqni himoya qilish huquqi). O‘zini himoya qilish huquqini xodim boshqa xodimlardan mustaqil ravishda amalga oshiradi. O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi xodimlarning mehnat huquqlarini o‘zini o‘zi himoya qilishning faqat bitta shakli - mehnat majburiyatlarini bajarishdan bosh tortishni nazarda tutadi. O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 219-moddasiga binoan 4 , xodim ish jarayonida uning hayoti yoki sog‘lig‘iga tahdid soladigan holatlar Yuzaga kelganligi to‘g‘risida darhol ish beruvchiga xabar beradi. Ushbu holatlar mehnat muhofazasiga rioya etilishi ustidan nazoratni amalga oshiruvchi organlar tomonidan tasdiqlangandan so‘ng, ish beruvchi ularni bartaraf qilish choralarini ko‘radi. Agar zarur choralar ko‘rilmagan bo‘lsa, xodim hayoti yoki sog‘lig‘iga tahdid soluvchi holatlar bartaraf etilgunga qadar tegishli ishni bajarishni rad etishga haqlidir. Ushbu davr mobaynida xodim 4 O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 219-moddasi |