Исследование в XXI веке январь, 02 г 809 mehnat nizolari tushunchasi va turlari
Yüklə 0,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
часть 2 « Новости образования : исследование в XXI веке » январь , 202 3 г 812 2) kasaba uyushmalari tomonidan xodimlarning mehnat huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish; 3) mehnat qonunchiligi va mehnat qonunchiligi normalarini o‘z ichiga olgan boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga rioya etilishi ustidan davlat nazorati; 4) yakka va jamoalarga doir mehnat nizolarini ko‘rib chiqish; 5) davlat va mahalliy hokimiyat organlarining xodimlar mehnat huquqlari va qonuniy manfaatlarini buzadigan harakatlari va qarorlari Yuzasidan sudga shikoyat qilish; 6) mehnat huquqbuzarliklari uchun javobgarlik; 7) sudga murojaat qilish; 8 ) xalqaro tashkilotlar tomonidan buzilgan mehnat huquqlarini himoya qilinishi. Xodim mehnat huquqlarining buzilishi haqiqatda qay darajada namoyon bo‘lishiga qarab, xodimlar mehnat huquqlarini himoya qilishning bevosita va bilvosita turlari mavjud. Bevosita himoya qilish huquqbuzarlik sodir etilganidan keyin darhol boshlanadi va huquqlarning buzilishini to‘xtatish, ularni tiklash va aybdorlarni javobgarlikka tortish choralari bilan ifodalanadi. Bilvosita turida hali mehnat huquqi buzilmagan hisoblanadi, lekin shunday holat yuz berishi mumkin deb qaraladi, uning oldini olish yuzasidan choralar ko‘riladi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 44-moddasida, har bir shaxsning o‘z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g‘ayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlangan. Xodimlar mehnat huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishning asosiy usullaridan biri bu o‘zini o‘zi himoya qilishdir. Huquqni qo‘llash amaliyoti shuni ko‘rsatadi- ki, xodimlarning mehnat huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishi ko‘pincha yakka mehnat nizolarini ko‘rib chiqishdan oldin amalga oshiriladi. O‘zini himoya qilish mehnat qonunchiligida yangi institut hisoblanadi. Mehnat qonunchiligida o‘zini himoya qilish xodimning mehnat huquqlari, hayoti va sog‘lig‘iga tajovuz bo‘lganida mehnat nizolarini ko‘ruvchi organga murojaat qilmasdan mehnat qonunchiligi va mehnat qonunchiligi normalarini o‘z ichiga olgan boshqa normativ- huquqiy hujjatlarga rioya etilishini nazorat qiluvchi organlarga murojaat qilishi, yoki bir vaqtning o‘zida yakka mehnat nizolarini ko‘rib chiqish uchun vakolatli organlarga murojaat qilish bilan ifodalanadi. Ish beruvchi va uning vakillari o‘z huquqlarini amalga oshirishda xodimlar huquqlarini kamsitmasliklari shart. Amaldagi O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksida xodimlar buzilgan mehnat huquqlarida o‘zini o‘zi himoya qilishi alohida moddada keltirilmagan, lekin bunday norma hozirda muhokama qilinayotgan O‘zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi loyihasida nazarda tutilgan. Xodim tomonidan mehnat huquqlarini o‘zi himoya qilishi deganda xodimning buzilgan huquqini mehnat to‘g‘risidagi qonunchilikka rioya etilishi ustidan nazoratni va |