Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet ÇizgisindeKâmil Müslüman’ın Karakteri
 
159
ırkı, milletti, mesleği ve sosyal konumu ne olursa olsun bütün insan-
ların yaşama hakkını dokunulmaz bir değer olarak kabul edip, onla-
rın yaşam hakkına yönelik her türlü ufak bir saldırıyı dahi önlemeye 
ve engellemeye çalışır. Yine İslâm dininin temel amaçlarının başında 
gelen “insan canının korunması” prensibinin sonucu olarak bir insa-
nın başka bir insanı -ne amaçla olursa olsun- haksız yere öldürmesi 
yasaklandığı gibi,
148
 yine aynı şekilde -ne amaçla olursa olsun- kendi 
canına  kıyması  da  açık  ve  net  bir  şekilde  ilâhi  hükümle  yasaklan-
mıştır
149
. Yüce Allah (c.c.) Kur’ân’da şöyle buyuruyor: “…kendinizi öl-
dürmeyin…”
150
 başka bir ayette de “…kendi elinizle kendinizi tehlikeye 
atmayın...”
151
 Bu konu ile ilgili Hz. Peygamber (s.a.v.) de şöyle buyuru-
yor: “Kim kendisini bıçak gibi keskin bir şeyle öldürürse, cehennem ate-
şinde kendisine onunla azap edilir”,
152
 başka bir hadiste de: “(Dünyada 
ip, tel ve benzeri bir şeyle) kendisini boğan kimse cehennemde kendisini 
(onunla) boğar, dünyada kendisini vuran, cehennemde kendini vurur”
153
 
buyuruyor.  Bu  ayet  ve  hadisleri  göz  önünde  bulundurarak,  insanın 
kendini öldürmesi yani intihar etmesi yasaklandığı gibi, yine kendine 
karşı  maddi  ve  manevi  olarak  en  ufak  bir  zarar,  hasar  ve  risk  dahi 
verilemesi yasaklanmıştır.
III. Kâmil Müslüman’ın Anne-Babasına Karşı Görevi
İnce  ruhlu  Müslüman’ın  görevlerinden  biri  de  hiç  şüphesiz  an-
ne-babaya  sadık  kalıp  onlara  karşı  -her  zaman  ve  her  konuda-  iyi 
muamelede  bulunmasıdır.  Kur’ân,  Müslümanlara,  Allah’a  iman  ve 
amelden sonra anne-babaya iyilik etmenin, en faziletli amel olduğu-
nu  şu  şekilde  açıklamaktadır:  “Allah’a  kulluk  edin,  O’na  hiçbir  şeyi 
ortak koşmayın. Ana-babaya iyilik edin…”
154
 başka bir ayette de Yüce 
Allah  (c.c.)  şöyle  buyuruyor:  “Biz  insana  ana  ve  babasına  karşı  iyi 
davranmasını tavsiye etmişizdir…”
155
 Dünyada, ahlâk ve bilinç sahi-
bi  Müslüman’dan  daha  fazla  anne-babasına  iyi  davranan  bir  insan 
yoktur. Kur’ân anne-babanın makamını yükseltip, Müslüman kişinin 
onlara karşı davranışından takip etmesi gereken üstün ahlâkî ve edebî 
tavrı izah etmiştir.
156
 Anne-babanın hayatta oldukları müddetçe onla-
ra karşı iyi davranılması, en ufak bir kalp kırgınlığının dâhi olmasını 
Yüce Allah (c.c.) şu ayetle yasaklamıştır: “Rabbin yalnız kendisine iba-
det etmenizi ve ana-babaya iyilik etmeyi buyurmuştur. Şayet onlardan 
148 Bakara, 2/30; İsra, 17/33.
149 Şükrü Özbuğday, a.g.e., s. 28-29.
150 Nisâ, 4/29.
151 Bakara, 2/195.
152 Buhârî, “Cenâiz”, 84.
153 Buhârî, “Cenâiz”, 84
154 Nisa, 4/36.
155 Ankebût, 29/8.
156 Muhammed Ali Haşimi, a.g.e., s. 62.

---

160
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
her ikisi veya birisi yaşlanmış olarak senin yanında bulunursa sakın 
onlara  hizmetten  yüksünme,  “öf”  bile  deme,  onları  azarlama,  onlara 
tatlı  ve  gönül  alıcı  sözler  söyle.  Onlara  acıyarak  alçak  gönüllülük  ka-
natlarını ger ve şöyle dua et: “Rabbim, onlar küçüklüğümde nasıl beni 
özenle yetiştirdilerse, ona mükâfat olarak Sen de onlara merhamet et”,
157
 
başka bir ayette de Yüce Allah (c.c.): “Biz insana ana ve babasına iyi 
davranmasını emrettik. Zira annesi onu nice zahmetlerle karnında ta-
şımıştır.  Sütten  kesilmesi  de  iki  yıl  kadar  sürer.  İnsana  buyurduk  ki: 
“Hem Bana, hem de anne ve babana şükret; unutma ki, sonunda Bana 
döneceksiniz””
158
 buyurmaktadır. Dikkat edilirse bu son ayetteki yüce 
öğüt, anne-babaya çocuğuna küçüklüğünde gösterdiği fedakârlıklara 
karşı  teşekkür  etmesi,  Allah’a  şükretmesinin  hemen  ardından  gelir. 
Bu da gösteriyor ki, İslâm’da anne-babaya iyi davranmak, en hayır-
lı  ve  en  faziletli  amellerden  biridir.  Yine  İslâm  dininde  anne-babaya 
karşı  davranışlarda,  hayat  şartları  ne  kadar  zorlaşırsa  zorlaşsın,  ne 
kadar gelişirse gelişsin ve üzerine ne kadar ithal edilmiş adetler, bi-
datler  yığılırsa  yığılsın  sevgi  dolu  bir  kalp  ile  yönelmeyi  her  konuda 
yardım elini uzatmayı Müslüman ahlâkının en temel esası sayılmış-
tır.
159
 Hz. Peygamber (s.a.v.) de anne-babasına iyi davranan, onların 
doğru sözünden çıkmayan kişiyi en yüksek mertebede ilan etmiştir. 
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyuruyor: “Hem Rabbine, hem de anne-
babasına itaat eden kul, en yüksek mertebededir.”
160
 Yine Hz. Peygam-
ber (s.a.v.), anne-babasına kötü davranan, onlara karşı gelen, yardım 
elini uzatmayan, azarlayan, bezginlik ve bıkkınlık tavır sergileyen ce-
hennem ateşinden korunmazlar diye şöyle haber vermiştir: “Şu üç kişi 
cehennem ateşinden korunmazlar: 1) yaptığı iyiliği başa kakan; 2) anne 
ve babasına karşı gelen; 3) içki içmeye devam eden.”
161
IV. Kâmil Müslüman’ın Eşine Karşı Görevi
Kâmil  Müslüman’ın  görevlerinden  biri  de  aile  kurduktan  son-
ra eşini sevip ona karşı saygıda kusur etmemesidir. İslâm’da evlilik; 
Müslüman’ın nefsindeki telaşın kesilmesi ile hâsıl olan kalp ve gönül 
huzuru için eşlerin birbirlerine karşı saygı-sevgi, şefkat-merhamet ve 
hoşgörü anlayışı içinde kurulması gerekir. Allah Kur’ân’da bu ilişki-
yi şöyle betimlemektedir: “Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için 
türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var et-
mesi de O’nun varlığının belgelerindendir…”
162
 Kâmil Müslüman, ha-
yat  arkadaşını  seçerken  acele  etmemeli  ve  huzurlu  bir  aile  hayatını 
gerçekleştirebilecek yüce İslâmî özellikleri kendisinde taşıyan bayanı 
157 İsra, 17/23-24.
158 Lokman, 31/14.
159 Muhammed Ali Haşimi, a.g.e., s. 74.
160 Suyûtî, el-Câmi’us-Sağîr, Hadis No. 2745
161 Suyûtî, a.g.e., Hadis No. 1893.
162 Rûm, 30/21.

---