Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University
Yüklə 3,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
176 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ RÂZÎ, Fahreddîn, Tefsir-i Kebir, Huzur Yayınları, İstanbul 2013. RUDANİ, Muhammed b. Süleyman, Cem’ul-Fevaid ve Mecma’iz Zevaid, Ocak Yayıncılık, İstanbul 2008. RÛMÎ, Mevlâna Celâleddin Muhammed, Konularına Göre Açıklamalı Mesnevî Tercümesi, çev. Şefik Can, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1997. SARAÇBAŞI, M. Ertuğrul & İbrahim Minnetoğlu, Türk Atasözleri Sözlüğü, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2002. SELVİ, Dilaver, Kaynaklarıyla Tasavvuf, Semerkand Yayınları, İstanbul 2007. SOFYALI Bâlî Efendi, Etvâr-ı Seb’a, Süleymaniye Ktp., Hekimoğlu, No. 438. SUYÛTÎ, Celâleddîn Ebû Bekir b. Muhammed el-Huzayrî, el-Câmi’us-Sağîr min Ahâdîsi’l Beşîr’n-Nezîr , Ocak Yayıncılık, İstanbul 2013. TEBRİZİ, el-Hatibu, Mişkâtü’l-Mesâbih, Ocak Yayınları, İstanbul 2015. TİRMİZİ, Muhammed b. İsa, Sünen-i Tirmizi Tercemesi, haz. Abdullah Parlıyan, Konya Kitapçılık, Konya 2007. TOPALOĞLU, Bekir, “Tevbe”, DİA, c. 41, İstanbul 2012. TOPBAŞ, Osman Nûri, İmandan İhsana Tasavvuf, Erkam Yayınları, İstanbul 2002. Türkçe Sözlük , Türk Dil Kurumu, Ankara 2005. YAZIR, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’ân Dili, Azim Dağıtım/Özkaracan Mat- baacılık (Milliyet Gazetesi), İstanbul 2011. Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ , Yıl 2, Cilt 2, Sayı 2, Güz 2016 (177-192) “k ur ’ an v e t arİhselcİlİk ” Ü zerİne B İr D eğerlenDİrme Derya GÜNEY Tarihsel bir varlık olan, bir başka deyişle tüm yapıp-etmelerini ve anlama dair giriştiği çabaları bir tarih vasatında gerçekleştiren insan; vahiyle de aynı vasatta buluşmuştur. Kur’an, vahyine muhatap olan müminler için Allah kelâmıdır. Kendi tarihselliğinin bilincinde olduğu kadar, vahyin tarih üstülüğünün de idrakinde olan mümin, Kur’an’ı anlama çabalarını gerçekleştirirken getirdiği yorumların, tümüyle ha- kikate tekabül etmesinin mümkün olamayacağının bilincinde olmuş- tur. Tarihin farklı dönemelerinde kaleme alınmış sayısız eser bu far- kındalığın şahididir. Felsefe olarak Batı’nın çocuğu olan tarihselcilik, oryantalistlerin müslümanların kutsal kitabını tarihin ürünü bir nesne olarak değer- lendirmesiyle birlikte, İslam dünyasında da “Kur’an’ın tarihselliği” tar- tışmlarını gündeme getirmiştir. İlk olarak Pakistan, Mısır, Cezayir gibi Batı’nın etkin bir kültür odağı haline geldiği ülkelerde çağdaş ihtiyaç- lara bir arayış olarak ele alınan mesele, yaklaşık son otuz yıldır İslam ilahiyatçıları nezdinde ülkemizde de tartışılmıştır. Kur’an’a inandığı halde, onun söylediklerini pozitif tarihin ve bilim- selliğin ölçütleriyle değerlendirerek antropolojik bir okumaya tabi tut- ma sorunu olarak ele alınması gereken meselenin, Kur’an ahkâmının tarihselliğine dönüştürülmesi, konunun sağlıklı bir biçimde tartışıl- masına engel teşkil etmiştir. İşte Şevket Kotan’ın Kur’an ve Tarihsel- cilik 1 adıyla kaleme aldığı eser, hem Kur’an’ın iç hakikatlerini göre- celiğin sınırlarına dahil etmek (s.25) isteyen ve ucu Kur’an metninin iptaline kadar gidebilen tarihselci anlayışın dayandığı felsefî damarı ve bu damarın beslendiği tarihsel hâdisatı, fikrî çekişmeleri ele alır; hem de Kur’an’a tarihselci yaklaşımları ve Kur’an’ın tarihselliğini bu zemin üzerinden değerlendir. Konunun incelenmesine bir tefsir prob- lemi olarak tarih ve tarihselciliğin tarihine dair tesbitlerle başlanması ve bir fıkıh meselesinin çok ötesinde değerlendirilmesi çabaları, yaza- rın eserinde defaatle vurguladığı gibi, tartışmayı ele alınması gereken gerçek vasata oturtmak adınadır. Bu bağlamda hem izlediği sistema- tik hem de konuyu ele alış biçimiyle başta akademik çevreler olmak üzere, konuya ilgi duyan tüm okuyucular için ufuk açıcı olan eser, tarihselciliğe dair bu güne kadar yapılmış tartışmalar da dikkate alın- 1 Kotan, Şevket, Kur’an ve Tarihselcilik, Beyan Yayınları, İstanbul, 2011 178 Y akın D oğu Ü nİversİtesİ İ lahİYat F akÜltesİ D ergİsİ dığında, müslümanlarca sağlıklı bir tarihî perspektif oluşturulmasına önemli bir katkıdır. Bu yazıdaki amacımız hem Kotan’ın bu çalışması- nın önemine bir kez daha dikkat çekmek, hem de yazarın konuya dair izlediği kronoloji çerçevesinde ortaya koyduğu tesbitlerden yaptığımız seçkilerle eseri tanıtmaktır. Giriş ve sonuç bölümleri haricinde, üç ana bölümden oluşan eserin birinci bölümünde “Tarih Sorunu”, “Tarih ve Düşünce”, “Tarih ve Tarih- selcilik” ve “Tarih ve Hermenötik”alt başlıklarıyla tarihselciliğin tarihi ele alınmış. Tarihselci düşüncenin, her şeyin tarihe göre değiştiği te- mel ilkesine dayandığı halde, onun tarih boyunca hiç değişmeyen belli tavır ve düşünce anlarına tekabül ettiği varsayımı üzerinden, tarih içinde değişmeyen ve tekrar eden bir olgu olarak aranmasının ne den- li ilginç olduğuna dikkat çeken Kotan, tarihselciliğin tarihe direnen bir yanına vurgu yapmanın ve onu geçmiş zamanda “bir bütünlüğün içinde tasavvur etme”nin zorunluluğuna değinir.s.(31-32) Bölüm bo- yunca, bilim olarak tarihin mahiyetine ilişkin felsefe geleneğinde gö- rülen farklılıkları, Eski Yunan’dan günümüze kadar gelen süreçte ele alan yazar, bunu yaparken insanların tarihten ne anladıklarına dair yaşanan değişimleri ve bu değişimlerin ardında yer alan toplumsal ve siyasal etkenleri inceler. Biz eserin bu ilk bölümünü, hem ele alınan konuların doğurduğu zorunluk, hem de kitabın yarıya yakınını oluş- turması hasebiyle nispeten detaylı olarak anlatmayı tercih ediyoruz ki, bu durum makalemizin planlanandan daha hacimli olmasına neden olacaktır. Tarih düşüncesinin teşekkülü bağlamında ele alınan Yunan An- tik Çağı, muazzam bir felsefe etkinliğine sahne olmuştur. Felsefe çağı denen bu dönem, öncesinde yer alan mitolojik-antropomorfik bir dinî inancın insan aklını ve hayatını kuşatmasının bir sonucu olarak gö- rülmelidir. (s.48) Varlığın kökeni keşfetmek adına doğa araştırmaları- nın yapıldığı bu dönemde, değişimi evrenin temel unsuru olarak gö- ren ve Herakleitos’un nehir metaforunda özlü ifadesini bulan eğilim ile onun karşısında yer alan ve doğruya ulaşmanın tek yolunun bir yüce tanrının varlığına birliğine, değişmezliğine inanmak olduğunu savunan Elea Okulu’nun eğilimi hakimdir. Her iki eğilimin insan du- yumlarının malûliyeti ortak noktası, fizikçi metafiziği temel alan ve “ materyalist fikir hareketinin son adımı ve zirvesi” olan Sofizm’i ve be- raberinde getirdiği değer olgusunun göreliliği, imkansızlığı, ahlaksız- lığına kadar uzanan bir anlayışın başlangıcı olmuştur. Sofist felsefeye bir refleks kabilinden ortaya çıkan ve fiziğe dayalı metafizikten mate- matiğe dayalı metafiziğe geçilen, nesnelliğe/evrenselliğe ve insan bi- limlerine yönelinen sonraki aşama ise, Sokrates’ le başlamış, Platon’la devam etmiş ve Aristoteles’le seleflerini aşan bir noktaya ulaşmıştır. Aristo’nun akılsal-mantıksal tanrısını düşüncesinin merkezine yerleş- Yüklə 3,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|