Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet ÇizgisindeKâmil Müslüman’ın Karakteri
 
169
gerektiği gibi huşu içinde ibadet etmesi, sadık kalpli olması, iyi dav-
ranışın  kendinde  bulunması,  özü  sözüne  uygun  olması  gibi  özellik-
lerdir.  Müslüman’ın  dindarlık  anlayışına  gelince,  nasıl  Rabbine  kul-
luk  ediyorsa,  aynı  şekilde  masivaya  karşı  da  şefkatli  ve  merhametli 
olmalı;  hiçbir  canlının  hakkına  saldırmadan,  hiçbir  kalbi  kırmadan, 
incitmeden doğru istikamet üzere olmalıdır. Müslüman ahlâk, edep, 
nezaket kurallarını kendinde bulunsun diye değil, İslâm dininin tabii 
gereği  olduğu  için  benimsemesi  ve  gereği  gibi  uygulamasıdır.  İslâm 
dininin,  birlikte  yaşama  ve  geçinme  usulü  denilen  âdâb-ı  muâşereti 
her  Müslüman’a  farz-ı  ayın  olduğu  prensibini  öğrenip  unutmaması 
gerekir.
205
Kur’ân ve sünnette Müslüman’a ait bazı özellikler:
1. Müslüman ahlâk sahibidir. Allah (c.c.) Hz. Muhammed’e (s.a.v.): 
“Gerçekten  sen  çok  büyük  bir  ahlâka  sahipsin”
206
  buyurarak  Hz. 
Muhammed’in (s.a.v.) en güzel ahlâkla ve en iyi niteliklerle süslendiği-
ni, Kur’ân’ın yasakladığı bütün kötülüklerden ve değersiz hasletlerden 
uzak  olduğunu  bildirmiştir.  Yine  Hz.  Aişe’ye  (r.a.),  Allah’ın  elçisinin 
ahlâkı sorulduğunda “Hz. Muhammed’in ahlâkı Kur’ân’dı”
207
 cevabını 
vermiştir. Müslümanlar da onu her konuda örnek alması gerekir ki, 
bu konuda Kur’ân: “Andolsun ki, Allah Rasûlü’nde sizin için güzel bir 
örnek vardır”
208
 buyurmaktadır. Yani Müslüman’ın sıkıntılarının, so-
runlarının en güzel çözümü, çaresi, kurtuluşunun şifalı reçetesi Hz. 
Muhammed’in (s.a.v.) örnek yaşantısındadır. Müslüman ahlâk sahibi-
dir, çünkü o Kur’ân ve sünnetin nuruyla aydınlanmış, gördüğü veya 
duyduğu bir kötülüğü eliyle düzeltir, buna gücü yetmezse diliyle düz-
letir  buna  da  gücü  yetmezse  kalbiyle  nefret  eder  ki,  bu  sonuncusu 
imanın en zayıf mertebesidir.
209
 Hz. Muhammed (s.a.v.) kalbini işaret 
ederek takva işte buradadır
210
 deyip Müslümanları şöyle ikaz etmiştir: 
“Dikkat edin, vücutta bir et parçasıdır ki, o düzelince bütün vücut düze-
lir, o bozulunca da bütün vücut bozulur. Dikkat edin, o kalptir.”
211
2. Müslüman bütün insanlara karşı her konuda doğru ve dürüst-
tür. Yüce Allah (c.c.) Kur’ân’da şöyle buyuruyor: “Şüphesiz, ‘Rabbimiz 
Allah’tır’  deyip,  sonra  da  doğrulukta  devam  edenlere  gelince,  onların 
üzerine melekler iner ve derler ki: “Korkmayın, üzülmeyin, size vaat edi-
len cennetle sevinin.””
212
 Başka bir ayette de Yüce Allah (c.c.), dünyada 
doğru  sözlü  ve  her  konuda  doğruluğu  ısrarla  devam  ettirenleri  şöyle 
205 İlmihal-İman ve İbadetler, c. II, s. 277.
206 Kalem, 68/4.
207 Müslim, “Müsâfirin”, 139.
208 Ahzâb, 33/21.
209 Tirmizi, “Fiten”, 11.
210 Müslim, “Birr”, 32; Tirmizi, “Birr”, 18.
211 Buhârî, “İmân”, 39.
212 Fussilet, 41/30.

---

170
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
müjdelemektedir: “…Bu doğrulara, doğruluklarının fayda vereceği gün-
dür. Onlara, içinde ebedi kalacakları, zemininden ırmaklar akan cennet-
ler vardır. Allah onlardan razı olmuştur, onlar da O’ndan razı olmuşlar-
dır. İşte büyük kurtuluş ve kazanç budur.”
213
 Peygamberlerden sonra en 
üstün  dereceye  sahip  olan  kişiler  hiç  şüphesiz  sıddîkler  (doğrulular) 
olduğunu bizzat Yüce Allah (c.c.) şöyle bildirmektedir: “Kim Allah’a ve 
peygambere  itaat  ederse,  işte  onlar,  Allah’ın  kendilerine  nimet  verdiği 
peygamberler, sıddîkler, şehitler ve salihlerle beraberdir. Onlar ne güzel 
arkadaştırlar.”
214
  Müslüman’ın  kalbini  saran  Kur’ân  ve  sünnet  terbi-
yesi ona doğruluğun bütün erdemlerin başı olduğunu, üstün ahlâkın 
temelinin doğruluk olduğunu bildirmiştir. Bu konuda Hz. Muhammed 
(s.a.v.) de doğruluk, sahibini cennete götüreceği gibi, yalan da sahibini 
cehenneme sürükleyeceğini şu hadisle bildirmiştir: “Şüphesiz doğruluk 
iyiliğe götürür. İyilik de cennete götürür. Kişi doğru söyleye söyleye Allah 
katında doğru sözlü (sıddîk) diye yazılır. Yalancılık kötüye götürür. Kötü-
lük de cehenneme götürür. Kişi yalan söyleye söyleye Allah katında çok 
yalancı (kezzâb) diye yazılır.”
215
 Müslüman kötü iş yapmayı, aldatmayı, 
ölçü-tartıda bilerek hile yapmayı sevmez ve böyle niteliklerin kendinde 
bulunmasını asla istemez. Bu sebepten dolayı Müslüman, Allah katında 
ve insanlar nezdinde şeref sahibidir. Hz. Muhammed (s.a.v.): “Mümin, 
hilekâr-düzenbaz değildir, ahlâkı güzel olandır. Fâsık ise hilekâr-düzen-
bazdır, Allah katında şerefini, onurunu yitirmiş kişidir.”
216
 buyurmuştur. 
Hilekârın cennete girmeyeceğini,
217
 Müslüman’ın aldandığını fakat al-
datmadığını söyleyen Hz. Muhammed (s.a.v.): “Akıllı mümin, bir yılanın 
deliğinden iki kere ısırılmaz”
218
 buyurarak Müslümanları aldanmamala-
rı konusunda dikkatli ve uyanık olmaya davet etmektedir.
3. Şuurlu ve feraset sahibi Müslüman’ın en önemli özelliklerinden 
biri de emanete sahip çıkmasıdır. Kur’ân-ı Kerim: “Allah size emanet-
leri  ehline  vermenizi  ve  insanlar  arasında  hükmettiğiniz  zaman  ada-
letle hükmetmenizi emrediyor…”
219
 buyurmuştur. Emanet, insanın bir 
şeye kalben güvenip kendisine maddi ve manevi her hangi bir şeyin 
gönül  rahatlığı  ile  teslim  edilebilir  ve  geri  istendiği  zaman  da  eksik-
siz  alınabilir  eşya,  mal,  onur,  şeref  vb.  şeyler  demektir.  Emanet  üç 
çeşittir:  Birincisi:  Müslüman’ın  Allah’a  karşı  emanete  riayet  etmesi, 
yani Allah’ın emir ve yasakların tatbikatı meselesi ile ilgilidir. İkinci-
si:  Müslüman’ın  kendine  karşı  emaneti  ise,  kendisine  en  faydalı  ve 
en uygun olanı seçmesi, öfke ve şehvet veya cahillik ile sonunda za-
213 Mâide, 5/119.
214 Nisâ, 4/69.
215 Buhârî, “Edeb”, 69; Müslim, “Birr”, 103-104.
216 Ebû Dâvud, “Edeb”, 5; Tirmizî, “Birr”, 41.
217 Tirmizî, “Birr”, 41.
218 İbn-i Mâce, “Fiten”, 13.
219 Nisâ, 4/58.

---