Issn: 2148-6026. Yakın Doğu Üniversitesi Adına Sahibi Owner on Behalf of Near East University

Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet ÇizgisindeKâmil Müslüman’ın Karakteri
 
173
imanı zayıf olan insanlardır. İmanı sağlam Müslüman ise bir kötülük 
gördüğünde o kötülüğe hem sabreder
250
 hem de o kötülüğü ortadan 
kaldırmaya gayret eder.
251
 Çünkü dini-inancı zayıf, gayrı ahlâka sahip 
bir insandan her çeşit kötülük beklenir, kâmil Müslüman da onu bu-
lunduğu toplumda barındırmamalıdır. Kötü ve gayrı ahlâk sahibi bir 
insan, bir toplumda kendine yer bulabiliyor, barınabiliyorsa o toplum 
çökmeye  mahkûmdur.
252
  Bir  toplumun  çöküşünü  hazırlayan  sebep-
lerden  biri  de  hiç  şüphesiz  insana  ve  çevreye  zarar  vereni  görmez-
den  gelip  umursamazlıktır;  Allah  (c.c.)  cahil  ve  haksız  davranan  bir 
topluma asla yardım etmez
253
 ve böyle bir toplumu da asla hidayete 
erdirmez.
254
 İnsanlar kendilerine ait özelliklerini değiştirmedikçe Allah 
(c.c.) da onlar hakkındaki hükmünü değiştirmeyecektir.
255
 İşte kâmil 
Müslüman da böyle durumlarda çok dikkatli olmalı, her hangi bir kö-
tülüğü  çoğunluk  bunu  yapıyor  diye  onu  onaylamamalıdır.  Yüce  Al-
lah (c.c.) sakın çoğunluk sizi aldatmasın diye Müslümanları şöyle ikaz 
eder: “Çoğu -insanlar- haktan hoşlanmaz”;
256
 “Çoğu -insanlar- fasıktır,
257
 
yalancıdır
,
258
 nankördür
,
259
 gafildir
,
260
 cahildir,
261
 inkârcıdır”
262
 buyura-
rak gerçek ve kâmil Müslümanların onlara uymalarını men eder.
263
250 Âl-i İmrân, 3/146; Asr, 103/3.
251 Fussilet, 41/34; Tirmizi, “Fiten”, 11.
252 “İçlerinde  kötülük  işlenen  bir  cemiyet,  bu  kötülükleri  bertaraf  edecek  güçte  olduğu  hal-
de,  seyirci  kalır,  müdahale  etmezse,  Allah’ın  hepsini  saran  umumi  bir  belâ  göndermesi 
yakındır.”
, İbn-i Mâce, “Fiten”, 20.
253 Âl-i İmrân, 3/86.
254 Tevbe, 9/24.
255 Râ’d, 13/11.
256 Zuhrûf, 43/78.
257 Mâide, 5/49-103.
258 Şuarâ, 26/223.
259 Furkan, 25/50.
260 Yûnus, 10/92.
261 Ahzâb, 33/72.
262 İsrâ, 17/89.
263 Bakara, 2/168, 208; Nisâ, 4/38; Mâide, 5/49.

---

174
 
Y
akın
 D
oğu
 Ü
nİversİtesİ
 İ
lahİYat
 F
akÜltesİ
 D
ergİsİ
SONUÇ
Bu çalışmamızın sonucunda ortaya çıkan tetkik, kendisini yarattık-
tan sonra sayısız nimetlerle donatan Yüce Allah’a boyun eğen, O’nun 
bütün  emirlerini  eksiksiz  bir  şekilde  yerine  getirip  yasakladığı  tüm 
nehiylerden uzak duran, kaza ve kadere razı olan, taklitçilikten uzak 
sadece  O’nun  rızasını  gözeten  kâmil  Müslüman’ın  karakterini  açık-
lamaya  çalıştık.  Yani  bu  çalışmamızda,  İslâm  dininin  istediği  kâmil 
Müslüman’ın profilini çizdik. Kur’ân ve sünnetin her Müslüman’dan 
istediği şey sağlam ve doğru inanç, sâlih amel ve olgun ahlâktır. Akıl-
lı  ve  feraset  sahibi  bir  Müslüman,  hiçbir  insanın  dünyaya  geldikten 
sonra  başıboş  bırakılmadığını  ve  her  yapmış  olduğu  amelden  dolayı 
bir gün sorumlu tutulacağını çok iyi bilir. Çünkü insan görmese de in-
sanoğlunu her an gören, yaptığı bütün işleri bilen Allah vardır. Onun 
için bu kâinat ve içindekiler de oyun-eğlence olsun diye boş yaratılma-
mıştır. Her insan, bir gün mutlaka öleceğini çok iyi bilir. Hesap günü-
nü inkâr edenleri de Yüce Allah: “Sizi sadece boş yere yarattığımızı ve 
gerçekten huzurumuza getirilip hesaba çekilmeyeceğinizi mi sandınız?”
 
(Mü’minûn, 23/115)
 buyurarak ikaz etmektedir.
İslâm dini, ne Batı’nın felsefesi gibi insan aklını sadece aklî yorum-
larla doldurmuş, ne de Uzakdoğu’nunki gibi insan ruhunu incitecek 
derecede ruhaniyetle meşgul edip yormuştur. Günümüzde en gelişmiş 
ülkelerde  insanların  egosantrist  felsefesiyle  de  insanın  aklını  yoğur-
mayan İslâm dini, insanın ahlâk ve terbiyesinde dengeli, düzenli, ölçü-
lü ve karşılıklı bir hayat programı çizip önüne koymuştur. Bu program 
insanın aklına, ruhuna, nefsine, bedenine gereken özeni göstermiştir. 
İnsan, aklını en iyi kullanan ve aklını en iyi yürüten varlıktır. Çünkü 
akıl insana verilmiş büyük bir ödül, büyük bir nimet ve lütuftur. Allah 
aklını kullanmayan insana yardım etmez. Bir insana, karşılıksız hiç 
kimsede olmayan kıymetli bir ödül verilse, o insan ödülü bir kenara 
atıp değerlendirmese, ödülü veren kimse bir daha ona ödül vermeyi 
arzu eder mi? Bütün canlılarda kalp olduğu gibi beyin de vardır, fakat 
insanın beyni çok farlıdır. Çünkü Yüce Allah insana, kendi ruhundan 
üflemiş, vasıflarından bir kısmı ve özellikle akıl cevheri ile insanı do-
natmıştır. İnsan aklını kullanır ve değerlendirirse hem dünyada hem 
de  ahirette  en  iyiye,  en  doğruya  ve  en  güzele  ulaşır;  aklını  kullan-
maz  ise  hayatın  çileli  ve  zahmetli  yoluna  katlanmak  zorunda  kalır. 
İşte kâmil Müslüman denilen kişi, aklını kullanarak kendisine düşen 
kulluk görevini eksiksiz bir şekilde yerine getirip, kimsenin kimseye 
fayda veremeyeceği o hesap gününde O’nun huzuruna temiz bir kalple 
çıkmaya hazırlanır. Kâmil Müslüman olmak, çok zor da olsa imkân-
sız  değildir.  Bu  dereceye  çıkabilmek  için  insanın,  Kur’ân  ve  sünneti 
yaşaması, takva sahibi insanların yaşam öyküsünü örnek alıp kendi 
hayatına mal etmesi yeterli olacaktır.

---

Kur’ân-ı Kerîm ve Sünnet ÇizgisindeKâmil Müslüman’ın Karakteri
 
175
KAYNAKÇA
ABDÜLBÂKÎ, Muhammed Fuâd, Mu’cemu’l-müfehres, Dâre’l-fikir yayınevi, Beyrut 2000.
ACLUNİ, Ebü’l-Fida İsmail b. Muhammed, Keşfü’l-hafa, Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye Yayın-
ları, Beyrut 2009.
ALTUN, Ahmet, Namazın Sırları, Ensar Neşriyat, İstanbul 2006.
ATEŞ, Süleyman, İslâm Tasavvufu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul 2004.
BEYHAKÎ, Ebû Bekir Ahmet b. Hüseyin b. Musâ, Kitabü’z-Zühd, çev. Enbiya Yıldırım, 
Semerkand Yayınları, İstanbul 2013.
BİLMEN, Ömer Nasûhi, Büyük İslam İlmihali, Sadeleştiren: Mehmet Tâlu başkanlığında 
ilmî bir heyet, Çelik Yayınları, İstanbul 2002.
BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmail, Sahîhu’l-Buhârî, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
CEBECİOĞLU, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, İstan-
bul 2005.
DEMİRCAN, Adnan, Cahiliye Arapları, Beyan Yayınları, İstanbul 2014.
DEMİRCAN, Ali Rıza, İslâm Nizamı, Otağ Matbaası, İstanbul 1978.
EREN,  Şadi,  İnsan  ve  Şeytan-Şeytanın  Tuzakları  ve  Korunma  Yolları,  Nesil  Yayınları, 
İstanbul 2008.
ERKAL, Mehmet, “Zekât”, DİA, c. 44, İstanbul 2014.
GAZÂLÎ, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, çev. Ahmet Serda-
roğlu, Bedir Yayınevi, İstanbul 2014.
HANBEL, Ahmet ibn, Müsned, çev. Zekeriya Yıldız, Hüseyin Yıldız, Hasan Yıldız, Ocak 
Yayınları, İstanbul 2014.
HAKKI, Erzurumlu İbrahim, Marifetnâme, Sadeleştiren: M. Fuad Başar, İstanbul 1984.
HAŞİMÎ,  Muhammed  Ali,  Kur’ân ve Sünnet’te Müslüman Şahsiyeti,  çev.  Resul  Tosun, 
Risale Yayınları, İstanbul 2000.
HEYSEMÎ,  Nureddin,  Mecma’uz-Zevâid  ve  Menbau’l-Fevâid,  Ocak  Yayıncılık,  İstanbul 
2012.
İBN-İ MÂCE, Sünen-i İbn-i Mâce Tercemesi ve Şerhi, Kahraman Yayınları, İstanbul 2012.
İlmihal, İman ve İbadetler
, TDV Yayınları, Ankara 2014.
KARA, Mustafa, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
KÂŞÂNÎ, Abdürrezzak, Tasavvuf Sözlüğü, İz Yayıncılık, İstanbul 2015.
KÂŞÂNÎ, İzzeddin, Tasavvufun Ana Esasları, çev. Hakkı Uygur, Kurtuba Kitap, İstanbul 
2010.
KUŞEYRÎ, Ebu Kasım Abdulkerim, Kuşerî Risâlesi, haz. Süleyman Uludağ, Dergâh Ya-
yınları, İstanbul 1999.
KÜÇÜK, Hülya, Tasavvufa Giriş, Dem Yayınları, İstanbul 2011.
MUHASİBİ, Ebû Abdullah Haris b. Esed, er-Ri’aye (Kalb Hayatı), Işık Yayınları, İstanbul 
2005.
MÜBAREK, Ebû Abdirrahman Abdullah b., Kitabu’z-Zühd ve’r-Rekâik, çev. İshak Do-
ğan, Armağan Kitaplar, Konya 2006.
MÜSLİM b. el-Haccâc, Sahihu Müslim, Çağrı Yayınları, İstanbul 1992.
NESÂÎ, Ahmed İbn’u Şuayb İbn Ali İbn Sinan Ebû Abdurrahman, Sünenu’n-Nesâî, Çağrı 
Yayınları, İstanbul 1992.
NÎSÂBÛRÎ,  Hakim,  el-Müstedrek  Ale’s-Sahihayn,  çev.  Mehmet  Beşir  Eryarsoy,  Konevi 
Yayınları, İstanbul 2013.
ÖZBUĞDAY, Şükrü, Cana Kıyma Kan Davası ve İntihar, Diyanet İşleri Başkanlığı Ya-
yınları, Ankara 2005.
ÖZTÜRK, Yaşar Nur, Kur’ân ve Sünnete Göre Tasavvuf, Yeni Boyut Yayınevi, İstanbul 
2003.

---