“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
22 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” hazırda insanların içməli su təchizatının yaxşılaşdırılması üzrə bir neçə layihə həyata keçirilir. Məsələn, BqXc Füzuli, Ağdam və tərtər rayonlarının yeddi kəndində içməli su təchizatı məqsədilə quyular qazdırmışdır. 43 Bəzi kənd yerlərində torpaq sahəsi olan məcburi köçkün icmalarının dolanışığının yerli kasıb əhali ilə müqayisədə daha yaxşı olduğu hiss olunurdu. Məsələn, Ağdam və tərtər rayonlarının sərhəddindəki dördyol qəsəbəsində məcburi köçkünlər çiy palçıqdan hörülmüş uçuq evlərdə yaşayırlar, lakin qonşu kəndlərdə onlar böyük ölçüdə torpaq sahələri zəbt etmişlər və baş ofisi Böyük Britaniyada yerləşən “oxfam” xeyriyyə təşkilatının sayəsində onların su, o cümlədən içməli su təchizatı yaxşılaşdırılmışdır. qəribədir ki, onlardan çox da uzaq olmayan tərtərin İsmayılbəyli kəndinin sakinləri hələ sovet dövründə burada su və təbii qaz təchizatının məhdud olduğundan şikayətlənirlər və indi isə artezian və su quyularına tətbiq olunan məhdudiyyətlərdən əziyyət çəkdiklərini bildirirdilər. Bir nəfər kənd sakini deyir: “Bizim kəndimizin 1,200 hektar torpaq sahəsi var. Bunun 400 hektarını kənar ad- amlar və qonşu kəndlərdən olanlar alıblar. Başqa sözlə desək, kənd camaatının üçdə birindən çoxu artıq öz torpaq sahəsini satıb.” “Gənclərin üçdə-ikisi Bakıda tikintidə fəhləlik edir. Ancaq əgər su olsaydı onlar burda qalıb torpaqda işləyərdilər.” 44 İsmayılbəyli kəndində yol kənarındakı məcburi köçkün qəsəbəsində bəziləri onların torpaq sahələrinin məcburi köçkünlər tərəfindən zəbt edildiyini desələr də, digərləri öz torpaqlarını məcburi köçkünlərə icarəyə verdiklərini bildirdilər. Məcburi köçkünlər İsmayılbəyli kəndində torpaq sahəsindən istifadəyə görə hər il yerli sakinlərə hər hektara görə 50 Azn ödədiklərini deyirdilər. qonşu əskipara kəndinin sakinləri də eynilə su qıtlığının onların yaşayış səviyyəsinin aşağı olmasına səbəb olduğundan şikayət edirdilər. onların dediklərinə görə, kəndin 1,200 hektar torpaq sahəsi var, lakin su olmadığından bunun təxminən 50 hektarını becərə bilirlər. Bir nəfər kənd sakini qeyd edir: “Bizim ailəmizin altı hektar torpaq sahəsi var, ancaq 10 ildir ki, bundan istifadə etmirik. Biz tək deyilik, kəndin 80 faizi eyni vəziyyətdədir” 45 digəri isə əlavə edir: “Mənim yeddi hektar torpağım var, ancaq ondan istifadə edə bilmirəm. İki hektarında pambıq, iki hektarında isə buğda əkmişdim, ancaq su olmadığından əkdiyim pambıq məhv oldu.” 46 43 BqXc əməkdaşları ilə müsahibə, Bərdə, sentyabr, 2011. 44 Kəndlilərlə fokus qrup müsahibələri, tərtər rayonu, İsmayılbəyli kəndi, sentyabr 2011. 45 Fokus qrup müsahibəsi, tərtər rayonu, əskipara kəndi, sentyabr, 2011. 46 Fokus qrup müsahibəsi, tərtər rayonu, əskipara kəndi, sentyabr, 2011. 23 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin 23 İsmayılbəylidə olduğu kimi, burada da kəndlilər iqtisadi vəziyyətlərinin ağır olması səbəbindən öz torpaq sahələrinin müəyyən hissəsini və ya hamısını yerli dövlət rəsmilərinə qohum və ya yaxınlığı olan imkanlı iş adamlarına və ya torpaq sahiblərinə satmağa məcbur olduqlarını dilə gətirdilər. ümumilikdə, İsmayılbəyli və əskipara kəndlərinin vəziyyətini İsmayılbəylinin yol kənarındakı məcburi köçkün qəsəbəsi ilə müqayisə edərkən bəlli olur ki, mənzil şəraiti istisna olmaqla məcburi köçkünlərin və yerli əhalinin dolanışıq vəziyyəti arasındakı fərq cüzidir. Kommunal xidmətlərdən istifadəyə görə imtiyazların və su təchizatının daha yaxşı olmasını nəzərə alsaq, məcburi köçkünlərin dolanışıq imkanlarının yerli kənd sakinlərindən daha yaxşı olduğu hiss olunurdu.
ümumilikdə təhsil və səhiyyə Azərbaycanda hər bir kəsi narahat edən sahələrdir. hər iki sektora kifayət qədər maliyyə vəsaiti ayrılmır, zəif idarə olunur və keyfiyyətli xidmət göstərilmir. Müəllimlər və həkimlər əmək haqlarının aşağı olması səbəbindən qeyri-rəsmi ödənişlərə ümid edirlər və müvafiq təhsil və qayğı göstərmək üçün hər hansı stimulları yoxdur. səhiyyə və təhsil xidmətlərinin təmin olunmasında məcburi köçkün və qeyri-məcburi köçkün əhali arasında hər hansı əhəmiyyəti fərq yoxdur. dünya Bankı tərəfindən hazırlanmış he- sabatda təqdim edilmiş məlumatlara əsasən, “qeyri-məcburi köçkünlərdən fərqli olaraq məcburi köçkünlər məktəbə, rayon mərkəzinə və səhiyyə mərkəzlərinə getmək üçün orta hesabla eyni və ya daha az vaxt sərf edirlər və daha az pul xərcləyirlər.” 47 eyni hesa- batda verilən məlumata əsasən sorğuda iştirak etmiş məcburi köçkün iştirakçılar yerli əhali ilə müqayisədə göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinin qənaətbəxş olduğunu qeyd etmişlər. Fokus qrup müzakirələri zamanı məcburi köçkün qruplarından fərqli olaraq daha çox yerli əhali tibb və təhsil müəssisələrində göstərilən xidmətlərin keyfiyyətindən narazı olduqlarını ifadə etmişlər. yerli əhaliyə xidmət edən qurumlar kimi, əksəriyyətini məcburi köçkünlər təşkil edən böyük icmalar öz doğma torpaqlarında mövcud olmuş poliklinika və məktəblərin təşkilati struktu- runu qoruyub saxlayıblar. 48 Bu cür poliklinika və məktəblər çox vaxt yerli poliklinika və ya məktəblərdə onlar üçün ayrılmış bölmələrdə fəaliyyət göstərirlər. digər hallarda isə, onlar bu məqsədlə onlar üçün tikilmiş ayrıca binalarda yerləşirlər. yeni salınmış məcburi köçkün qəsəbələrində hökumət onları digər sosial müəssisələr kimi yeni binalarla təmin etmişdir. 47 dünya Bankının №AAA64-Az saylı hesabatı, Azərbaycan: Mülkiyyətin qurulması və İqtisadi Müstəqilliyin dəstəklənməsi: Məcburi Köçkünlərin həyat Şəraiti, oktyabr 2011, səh. 43. 48 Məsələn, sumqayıtda işğal edilmiş qubadlı rayonundan olan məcburi köçkün uşaqları üçün 32 məktəb fəaliyyət göstərir. onlardan 11-in ayrıca binası vardır və yerdə qalanlar isə yerli məktəblərlə eyni yerdə və onların binasında fəaliyyət göstərir. Mühacirətdə olan qubadlı rayon icra hakimiyyəti rəsmisi ilə müsahibə, sumqayıt, oktyabr 2011.
Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|