“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
2 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” son illərdə hökumət məcburi köçkünlərin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində əsaslı addımlar atmışdır. əsas nailiyyətlərdən biri mənfi mənada ad çıxarmış “çadır düşərgələrinin” 2007-ci ilin sonuna qədər ləğv edilməsi olmuşdur. Bu gün Azərbaycan hökuməti məcburi köçkünlük problemi ilə üzləşmiş hər hansı digər bir ölkə ilə müqayisədə öz gəlirlərinin daha çox hissəsini məcburi köçkünlərin ehtiyaclarına sərf edir. Bununla belə hökumət məcburi köçkün əhalinin böyük hissəsinin onların hazırda məskunlaşdıqları köhnə və darısqal binalardan daha yaxşı şəraiti olan mənzillərə köçürülməsi istiqamətində hələ çox işlər görməlidir. Bundan başqa, hökumətin məcburi köçkünlərə yardım strategiyası məcburi köçkünlərin üzləşdiyi sosial təcridolunmanın aradan qalxmasına yardım etmir və eyni zamanda, yerli əhali arasında incikliyin yaranmasına da səbəb olur. Geniş yayılmış sosial-iqtisadi problemlər üzündən yerli icmalar hökumətin məcburi köçkünlərin dəstəklənməsinə yönəlmiş siyasətinin ədalətsiz olduğunu hesab edirlər. onlar hesab edirlər ki, onların özlərinin həyat şəraiti məcburi köçkünlərin həyat şəraitindən çox da yaxşı deyildir. yerli qonşu icmalarla müqayisədə məcburi köçkünlərin problemlərinin miqyası ilə bağlı xeyli dərəcədə qeyri-müəyyənlik vardır. Bir çox hallarda məcburi köçkünlərin ehtiyacları yerli qeyri-məcburi köçkün əhalinin hüquqları bahasına təmin olunur. Bu xüsusilə mülkiyyət hüquqlarının təmin olunmasında özünü daha çox göstərir. Köçkünlük zamanı əksər məcburi köçkünlər şəhər və kənd yerlərində özbaşına şəkildə yerli sakinlərə məxsus olan (və ya sonradan onların adına keçirilmiş) evləri və torpaq sahələrini zəbt etmişdilər. İcra hakimiyyəti tərəfindən qəbul edilmiş qərarlara əsasən, məcburi köçkünlər alternativ yaşayış yeri ilə təmin olunmadıqları müddətdə onları yaşadıqları ərazilərdən – hətta onlar hüquqi cəhətdən bu mülkiyyətə sahib olmasalar da belə –çıxartmaq olmaz. Bu bəzi ev sahiblərinin öz şikayətlərini Avropa İnsan hüquqları Məhkəməsinə qədər qaldırmasına gətirib çıxarmışdır. Avropa Məhkəməsi isə, öz növbəsində, hökumətin mövcud praktikasının hüquqiliyini sual altına almışdır. Gələcəkdə bu cür halların qarşısını almaq üçün hökumət yerli sakinlərin qanuni olaraq sahib olduqları əmlakı zəbt etmiş məcburi köçkünlərin alternativ mənzil ilə təmin edilməsi prosesini sürətləndirməlidir və ya birincilərə istifadə etmədikləri əmlaka görə təzminat ödənilməlidir. cəbhə xəttinə yaxın və ermənistan və Azərbaycan tərəfindən nəzarət edilən ərazilərin kəsişməsində yerləşən ərazilərdə həm məcburi köçkünlər, həm də qeyri-məcburi köçkün icmaları yaşayır. hər iki qrupun xüsusi yardıma ehtiyacı vardır ki, bu ehtiyaclar hökumət və beynəlxalq yardım təşkilatları tərəfindən qarşılanmalıdır. cəbhə xəttinə yaxın olduğuna görə buradakı əhali cəbhə xətti boyunca qarşıdurmaların artmasına və demək olar ki, hər gün atəşkəsin pozulması nəticəsində baş verən qarışıq atışmalara qarşı daha həssasdır. son vaxtlar hökumət bu ehtiyacları qarşılamaq üçün mülki əhalinin nizamsız atılan güllələrdən qorunması məqsədilə mühafizə divarları inşa etməyə başlamışdır. cəbhə xəttində yaşayan icmalar eyni zamanda dolanışıqlarını təmin etmək üçün öz həyatlarını təhlükəyə atmaq məcburiyyətində qalırlar. Boş torpaq sahələrinin qıtlığı üzündən cəbhə xəttinə yaxın ərazilərdə yaşayanlar–məcburi köçkünlər və yerli sakinlər–öz mal- 3 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin 3 qarasını sahibsiz ərazilərdə otarmaq məcburiyyətində qalırlar və bu yolla mina partlaması və düşmən gülləsinə tuş gəlmək riski altında öz həyatlarını təhlükəyə atırlar. cəhbə xəttinə yaxın olması və əkin və otlaq ərazilərinin böyük hissəsinin işğal altında olması səbəbindən Azərbaycan hökuməti tərəfindən ölkənin hər bir yerində həyata keçirilmiş torpaq özəlləşdirməsi cəbhə bölgəsinə yaxın kəndlərdə baş tutmamışdır. Bu ərazilərdə torpaq sahələri şərti olaraq yerli əhali və məcburi köçkünlər arasında bölüşdürülmüşdür ki, bu da yerli əhalini faktiki olaraq məcburi köçkünlərlə eyni vəziyyətə düşürür, çünki yerli əhali də torpaq üzərində mülkiyyəti təsdiq edən hər hansı rəsmi sənəd olmadan, bank krediti və digər kredit mexanizmlərindən tam yararlana bilmir. hökumətin cəbhə xəttinə yaxın ərazilərdə məskunlaşmış bu cür icmalara yardım siyasəti ardıcıllığı ilə seçilmir. Məsələn, cəbhəyə yaxın olan kəndlərdən birində, əhmədağalıda, hökumət yerli ehtiyacları qarşılamaq məqsədilə bütün müvafiq imtiyazlarla birlikdə məcburi köçkün statusunu yerli qeyri-köçkün əhaliyə də şamil etmişdir. Buna baxmayaraq hökumət eyni imtiyazları cəbhə bölgəsinə yaxın, oxşar şəraitə malik olan digər bir kənddə, qapanlıda, təmin etməmişdir. yardım siyasətində ardıcıllığın olmaması cəbhə bölgəsinə yaxın olan kəndlərin əhalisi arasında məyusluq hissinin səbəblərindən biri ola bilər. yuxarıda qeyd olunan və araşdırmada geniş toxunulan misallar göstərir ki, məcburi köçkünlərə eyni qaydada münasibətin göstərilməsini özündə ehtiva edən hökumətin əvvəlki vahid yanaşma siyasəti məhdud dövlət vəsaitlərindən səmərəli şəkildə istifadə olunmasına imkan vermir. İyirmi illik məcburi köçkünlük həyatı ərzində məcburi köçkünlər müxtəlif dərəcədə güzərana malik olan fərqli bir qrupa çevrilmişlər. Bunu nəzərə alaraq hökumətin siyasəti dəyişməlidir və ümumilikdə yoxsulluğun aradan qaldırılmasına yönəlmiş səylər çərçivəsində məcburi köçkünlərin fərdi ehtiyaclarının qarşılanmasına ünvanlı şəkildə yanaşmağa əsaslanmalıdır.
■ ■ Məcburi köçkünlər və bütövlükdə az təminatlı əhali arasındakı azalan fərqlərin ətraflı araşdırılmasına və bu məqsədlə onların ehtiyaclarının daha yaxşı qiymətləndirilməsi üçün müntəzəm sorğuların həyata keçirilməsinə ehtiyac vardır. Bu hər iki icmada olan ehtiyacların qarşılanması məqsədilə müvafiq strategiyaların müəyyən olunmasına imkan verən daha məlumatlı siyasətin hazırlanmasına kömək edər. ■ ■ hökumət məcburi köçkün icmalarının daxilindəki qeyri-bərabərlikləri qəbul etməli və digər qruplara nisbətən daha zəif məcburi köçkün qrupları və az təminatlı yerli sakinləri önə çəkən diferensial siyasət yanaşmasından istifadə etməlidir. həm məcburi köçkünləri, həm də yerli qonşu icmaları hədəfləyən birgə yardım proqramları, xüsusilə yoxsul kənd yerlərində, məsələn suvarma və içməli su təchizatının yaxşılaşdırılması, bu icmalarda həyat şəraitinin yaxşılaşmasına və məcburi köçkünlərin iqtisadi müstəqilliyinin artırmasına səbəb olar və bu da hökumətin üzərinə düşən maliyyə
Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|