“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
18 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” məcburi köçkün və qeyri-məcburi köçkün əhali arasında fərq daha azdır. Kənd yerlərində yerli və məcburi köçkün əhalinin elektrik enerjisi ilə təchizatı eynidir və onların verdiyi məlumata əsasən son illərdə onlar elektrik enerjisi ilə müntəzəm təchiz olunurlar. Ağdam və tərtər rayonlarında səfər edilən kəndlərdə səfər zamanı təbii qaz təchizatı yox idi, lakin quraşdırma işləri aparılırdı və bu işlər tamamlandıqdan sonra həm yerli, həm də məcburi köçkün əhalinin təbii qazla təchiz olunması nəzərdə tutulur. 35
təzəyindən istifadə etməyə məcbur olduqlarını bildirirdilər. təəssüf ki, odundan daha çox istifadə edilməsi ətraf mühitə mənfi təsir edir. yay mövsümündə insanların daha çox istirahət mərkəzi kimi istifadə etdikləri Gəncənin Ağcakənd ərazisindəki meşənin məcburi köçkünlər tərəfindən qırılması yerli sakinlərin narazılığına səbəb olmuşdur. əskipara kəndidə də sakinlər şikayət edirdilər:
hökumət hər qış mövsümündə (oktyabrdan fevral ayına qədər beş ay müddətində) məcburi köçkünləri adambaşına 40 litr benzinlə təmin edir. Buna baxmayaraq, məcburi köçkünlər qışda evlərini isitmək üçün odun almaq məcburiyyətində qaldıqlarını bildirilər. Məsələn, qarağacı kəndində məskunlaşmış son dərəcə kasıb olan kiçik məcburi köçkün icması qış mövsümündə odun alınması üçün təxminən 70-80 Azn pul xərclədiklərini bildirirlər. İsmayılbəyli kəndinin yaxınlığında yol kənarında çətin mənzil şəraitində yaşayan, lakin torpaq sahəsi ilə təmin olunmuş və mal-qaraya sahib olduqlarına görə imkanları nisbətən yaxşı olan məcburi köçkünlər öz evlərini isitmək üçün hər qış odun alınmasına təxminən 200 Azn (250 ABŞ dollarından çox) xərcləyirlər. İsmayılbəyli kəndinin məcburi köçkünlər kimi eyni imtiyazlara malik olmayan yerli sakinləri bildirirlər ki, təbii qaz təchizatının olmaması onların ailə büdcəsinə böyük zərər vurur və onların istilik məqsədilə hər qış sərf etdikləri vəsait 400 Azn-ə çatır (500 ABŞ dollarından çox). pis mənzil şəraiti məcburi köçkünlərin sağlamlıq problemlərinin çoxalmasının səbəblərindən biri kimi qeyd edilmişdir. Bir çox hallarda Bakı şəhərində və regionlarda yaşayan məcburi köçkünlər yaşadıqları mənzillərin döşəməsinin beton olduğu üçün qışda çox soyuq olmasından və bu səbəbdən revmatizm xəstəliyindən əziyyət çəkdiklərindən şikayət edirdilər. Bir məcburi köçkün şikayətlənərək qeyd etmişdir: “Bizim uşaqların böyrəkləri xəstədir [uşaqların soyuqdan tutduqları nefrit xəstəliyi]. Hamımız tez-tez xəstələnirik. Bizə verilən o az miqdarda pulu da dərmanlara xərcləməli oluruq.” 37 35 2011-ci ilin sentyabrında etdiyimiz səfər zamanı kəndlərin çoxunda qaz xətləri var idi və bəziləri 2012-ci ilin qışında onlara qaz veriləcəyini gözləyirdi. 36 Müsahibələr, tərtər rayonunun əskipara kəndindəki yerli sakinlər, sentyabr, 2011. 37 tərtər rayonunun əskipara kəndi yaxınlığındakı köhnə sovxoz ərazisində yaşayan məcburi köçkünMəcburi 19 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin qarağacı kəndində bir nəfər gənc məcburi köçkün ana özünün altı aylıq körpəsini göstərərək şikayət etdi və bildirdi ki, pis yaşayış şəraiti, soyuq və rütubət üzündən onun körpə uşağında hərəkət pozğunluğu yaranmışdır. “Mənim övladım xəstədir və həkimlər deyir ki, onu təmiz və quru yerdə saxlamaq lazımdır. Ancaq bizim qaldığımız yer soyuq və rütubətlidir. Bizim gedəcək başqa yerimiz də yoxdur.” 38 tərtər rayonunun səhlabad kəndindəki yarıuçuq məktəb binasında yaşayan digər bir gənc məcburi köçkün ana ötən yayda özünün yeddi aylıq körpəsini bişməcə xəstəliyi səbəbindən itirdiyini qeyd etdi. o qeyd etdi ki, bu faciəyə onların yaşadıqları evin şəraiti səbəb olduşdur.
BMt-in qaçqınların İşi üzrə Ali Komissarlığı (unhcr), Beynəlxalq qırmızı Xaç cəmiyyəti (BqXc), “oxfam” kimi Azərbaycanda fəaliyyət göstərən donor və yardım təşkilatları hes- ab edirlər ki, əvvəlki illərdən fərqli olaraq, məcburi köçkünlüyə zəif və müdafiəyə ehtiyacı olan qrupların müəyyən edilməsində kifayətedici şərt kimi baxılmamalıdır. onlar həmçinin hesab edirlər ki, məcburi köçkünlərin sosial-iqtisadi vəziyyəti ümumi əhalinin vəziyyətindən çox da fərqlənmir. 39 Mənzil şəraiti baxımından əksər məcburi köçkünlərin vəziyyətinin daha əlverişsiz olduğu aşkar nəzərə çarpsa da, digər meyarlara gəldikdə mənzərə daha mürəkkəbdir və konkret vəziyyətdən asılıdır. əksər məcburi köçkünlər əsasən hökumətin göstərdiyi yardımdan və Bakıda və xaricdə yaşayan qohumlarının göndərdikləri vəsaitdən asılıdırlar. dünya Bankının məlumatına görə, gəlir mənbəyi əsasən muzdlu əmək və ya kənd təsərrüfatında kiçik sahibkarlıq olan yerli icmalardan fərqli olaraq, məcburi köçkün ailələrinin gəlirinin 73 faizi hökumətin göstərdiyi yardıma əsaslanır. Məcburi köçkün ailələrinin yalnız 15 faizinin əsasən qeyri- rəsmi, dövlət və ya özəl sahədə çalışmaqla gəlir əldə etdikləri qeyd olunur. 40
yaşayan məcburi köçkün icmaları istisna olmaqla, məcburi köçkünlərin vəziyyətinin yerli kasıb əhalidən o qədər də fərqlənmədiyi hiss olunur. yerlərdə aparılan araşdırma göstərir ki, kənd yerlərində məcburi köçkünlər və yerli əhali işsizlik və ya iş yerlərinin az olmasından, suvarma və içməli su təchizatının yetərli olmamasından, infrastrukturun, xüsusilə yolların pis vəziyyətdə olmasından və təbii qaz təchizatı problemindən və sosial xidmətlərdən faydalanarkən rast gəlinən çətinliklərdən demək olar ki, bərabər şəkildə əziyyət çəkirlər. köçkünlərlə müsahibə, sentyabr, 2011. 38 Müsahibə, qarağacı kəndi, sentyabr, 2011. 39 Bakı şəhərindəki BqXc və oxfam təşkilatlarının nümayəndələri ilə müsahibələr, sentyabr və oktyabr, 2011. eyni zamanda bax: “Azərbaycandakı məcburi köçkün vəziyyətinin qiymətləndirilməsi və onların ehtiyaclarını təmin edən mövcud əməkdaşlıq mexanizmləri” unhcr, Geneva, 2005, səh. 16-18; (http://www.unhcr.org/ refworld/docid/442d369d4.html) 40 yerdə qalan 12 faiz qeyri-hökumət formalı yardımlara arxayındır. dünya Bankı, Azərbaycanda Həyat Şəraitinin Qiymətləndirilməsi üzrə Hesabat, mart, 2010. Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|