“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əmlak məsələləri
34 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” “Onlar elə fikirləşirlər ki, əgər sən məcburi köçkünsənsə deməli cır-cındır geyinməlisən. Yaxşı geyinəndə və əynində təzə paltar olanda, onlar təəccüblənirlər: ‘Bu təzə paltar hardandır, pulu haradan almısan?” – pirşağıda yaşayan əslən Xocalıdan olan məcburi köçkün xanım. “Çoxları bura gəlir və soruşurlar: Siz məcburi köçkünsünüz və kondisioneriniz də var? Onlar fikirləşmirlər ki, düz əməlli pəncərəsi olmayan bir evdə 40 dərəcə istidə yaşamaq mümkün deyil” – pirşağıda yaşayan əslən Xocalıdan olan məcburi köçkün xanım. ümumilikdə maddi rifah baxımından yerli sakinlər məcburi köçkünlərin vəziyyətinin onların vəziyyətilə eyni olduğunu hesab edirlər. Şəhər və kənd yerlərində yaşayan yerli sakinlərin əksəriyyəti məcburi köçkünlərə münasibətdə nəzərə çarpacaq səviyyədə oxşar mövqe nümayiş etdirərək qeyd edirlər ki, məcburi köçkünlər əslində onlardan daha yaxşı yaşayırlar. qeyri-məcburi köçkün respondentlərin sözlərinə əsasən məcburi köçkünlərin kommunal xidmətlərə görə ödənişdən azad olmaları və “çörək pulu” almaları məcburi köçkünlərin yerli sakinlərlə müqayisədə daha əlverişli mövqedə olmalarına səbəb olur.
yerli sakinlər məcburi köçkünləri öz statuslarından istifadə edərək onlara düşməyən imti- yazlar almaqda və ya güzəştlər əldə etməkdə günahlandırırlar, məsələn iş axtaranda və ya yerli məhkəmə və yaxud bələdiyyələrdə mübahisələrin həll olunmasında. yoxsuluq, işsizlik və sosial xidmətlərlə təminat baxımından məcburi köçkünlər və əhalinin qeyri-məcburi köçkün hissəsinin problemləri oxşar olduğuna görə beynəlxalq donorlar müstəsna olaraq məcburi köçkünlərə yönəlmiş yardımı azaltmış və bunun əvəzində daha geniş əhali qrupunu əhatə edən uzun-müddətli inkişaf proqramlarının həyata keçirilməsinə başlamışlar. Məsələn, 1997-ci ildən bəri “oxfam” təşkilatı məcburi köçkün icmalarına yönəlmiş birbaşa yardım fəaliyyətini dəyişərək hər iki icmanı əhatə edən yoxsulluğun azaldılması və inteqrasiya yanaşmasına üstünlük vermişdir. Bu il təşkilat Azərbaycanın cənub-mərkəzi hissəsində məcburi köçkün və yerli icmalardakı kiçik fermerlər və onların işçilərinə kömək edəcək biznes modelinin inkişafı layihəsinin icrasına başlamışdır. eynilə BqXc də münaqişədən əziyyət çəkmiş icmaların–yerli əhali və məcburi köçkünlərin–ehtiyaclarının qarşılanması məqsədilə dağlıq qarabağın təmas xəttinə yaxın olan ərazilərində layihələr həyata keçirir. Bu layihələr çərçivəsində Füzuli, Ağdam və tərtər rayonlarının yeddi kəndində içməli su təchizatı üçün quyular qazılmış və məcburi köçkünlər və yerli sakinlərə dolanışıqlarını yaxşılaşdırmaq üçün kiçik həcmli maliyyə yardımı veriləcək 35 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin min az təminatlı ailə müəyyən olunmuşdur. 66 Bu yanaşmaya uyğun olaraq beynəlxalq ictimaiyyət davamlı olaraq Azərbaycan hakimiyyətini məcburi köçkünlərin sosial-iqtisadi vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasına daha çox maliyyə vəsaiti ayırmağa və yoxsulluğun aradan qaldırılması strategiyasının bir hissəsi olaraq onlar üçün gəlir gətirəcək uzun-müddətli və dayanıqlı çözüm yolları təmin etməyə çağırmışdır. Əmlak məsələləri Bəzi məcburi köçkünlər yerli sakinlərə məxsus əmlak və evləri zəbt etmişlər. Məsələn, fokus qruplardan birinin iştirakçıları, Gəncədə yaşayan əslən Kəlbəcərdən olan məcburi köçkünlər etiraf edirlər ki, onlar 1993-cü ildə özəlləşdirilmiş yerli sakinin mülkiyyəti olan keçmiş inzibati binanı zəbt ediblər. Buna baxmayaraq, sahibi onları çıxartmağa cəhd göstərməyib və binaya məxsus olan üç hektar torpaq sahəsindən anbar məqsədilə istifadə edir. Məcburi köçkünlər razılaşırlar: “Biz ondan çox razıyıq. o heç vaxt bizə qarşı pis münasibət göstərməyib.” Bununla belə, bir çox hallarda əmlak mübahisələri məhkəmə müzakirəsi predmetinə çevrilmiş, o cümlədən Avropa İnsan hüquqları Məhkəməsinə də müraciətlər edilmişdir. Azərbaycan hökuməti 1990-cı illərin əvvəllərində məcburi köçkün əhali Bakı və digər şəhərlərə axışdığı dövrdə özbaşına zəbt etdikləri boş mənzillərin və evlərin onlar tərəfindən saxlanılması məqsədilə hüquqi bazanı təmin etməyə cəhd göstərmişdir. nəticədə, 1992 və 1994-cü illərdə zəbt etdikləri yaşayış yerlərindən məcburi köçkünlərin çıxarılmasının qarşısını almaq məqsədilə nazirlər Kabinetinin 1999-cu ildə qəbul etdiyi qərara əsasən digər (qeyri-məcburi köçkün) vətəndaşlara bu yaşayış yerləri üzərində mülkiyyət hüququ verən yaşayış orderlərinin hüquqi qüvvəsi müvəqqəti olaraq dayandırılmışdır. 2004-cü ildə prezident tərəfindən verilmiş fərmana əsasən əmlak üzərindəki mülkiyyət hüququn- dan asılı olmayaraq məcburi köçkünlər 1992 və 1998-ci illərdə məskunlaşdıqları hər hansı yaşayış yerindən çıxarıla bilməzlər. 67
köçkünlərin sosial müdafiəsi haqqında qanunla ziddiyyət təşkil edir. Belə ki, bu qanun- da qeyd olunur ki, əgər məcburi köçkünün məskunlaşması digər vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarının pozulmasına səbəb olursa, bu halda hökumət məcburi köçkünləri alternativ yaşayış yeri ilə təmin etməlidir. 68 nəticədə məcburi köçkünlərə qarşı mülkiyyət hüquqları ilə bağlı şikayətlərdə yerli məhkəmələr mülkiyyətçinin əmlak hüquqlarını təsdiq etsələr də, qeyd edirdilər ki, məcburi köçkünlərin şəxsi daşınmaz əmlakdan çıxarılması işğal edilmiş 66 Layihə çərçivəsində BqXc hər bir müdafiəyə ehtiyacı olan ailəyə hər biri 750 Azn (955 ABŞ dolları) olmaqla iki dəfəlik yardım edir. yardım almaq üçün bu ailələr öz ehtiyaclarını qarşılayan bir layihə təqdim etməlidirlər. Adətən bu layihələr iqtisadi müstəqilliyin təmin olunması məqsədilə mal-qaranın alınmasını nəzərdə tutur. Müsahibə, BqXc əməkdaşları, Bərdə, sentyabr, 2011. 67 “qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin yaşayış Şəraitinin yaxşılaşdırılması və Məşğulluğunun Artırılması üzrə dövlət proqramı”nın təsdiq olunması üzrə Azərbaycan respublikası prezidentinin 1 iyul, 2004-cü il tarixli fərmanı.
68 “Məcburi Köçkünlərin və onlara Bərabər tutulan Şəxslərin sosial Müdafiəsi haqqında” Azərbaycan respublikasının qanunun 5-ci Maddəsi, 21 may, 1999.
Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|