“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
30 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” faydalanmaqda davam edəcəkdir. Bu yanaşmanın arxasında dayanan məntiq ondan ibarətdir ki, adətən uşaqlar atalarının yaşadıqları ərazidə qeydiyyata alınırlar. Bu səbəbdən də məcburi köçkün rayonlarında qeydiyyata alınmış uşaqlara məcburi köçkün statusu və imtiyazları təmin edilir. Kənd yerlərində yaşayan məcburi köçkünlər və yerli sakinlər çox vaxt dövlət tərəfindən təmin edilən imtiyazları, işsizliyə və ya əlilliyə görə müavinət, eləcə də ünvanlı sosial yardımı əldə etməyə çalışarkən korrupsiya halları ilə rastlaşdıqlarından şikayət edirdilər. Bakı şəhərində və kəndlərdə müsahibə götürülən məcburi köçkünlərin sözlərinə görə, ünvanlı sosial yardım üçün müraciət edərkən onlardan rüşvət tələb etmişlər. verilən məlumatlara əsasən, yerli dövlət rəsmiləri məcburi köçkünləri maliyyə yardımı almaq üçün qeydiyyata almağa o halda razılaşdırdılar ki, illik imtiyazın birinci altı ayı onlara verilsin. nəticədə, ünvanlı sosial yardımları yalnız bir neçə məcburi köçkün əldə edə bilmişdir. Məsələn, qubadlı rayonun- dan olan 34,000 məcburi köçkündən hazırda yalnız 291 ailə ünvanlı sosial yardım alır. hətta yerli hökumət rəsmiləri də bu rəqəmin çox aşağı olması ilə razılaşırlar. 62 yoxsulluq və dövlətin məhkəmə sisteminə olan inamsızlıq səbəbindən həm məcburi köçkünlər, həm də yerli kənd əhalisi müvafiq dövlət orqanlarına qarşı məhkəmə iddiası qaldırmaq üçün lazımi instansiyalara gedib nəqliyyat xərcləri çəkməyə belə həvəs göstərmirlər. “Biz ayda dövlətdən çörək pulu üçün yalnız 15 Azn (20 ABŞ dolları) alırıq. İndi biz yerli icra hakimiyyətinə gedib çıxmaq üçün lazım olan 1-2 manatı uşağımızın boğazından necə kəsək?” deyə əhmədağalı kəndindəki bir nəfər məcburi köçkün soruşmuşdur. Ağdam, tərtər və Füzuli rayonlarının cəbhə xəttinə yaxın olan bəzi kəndlərində torpağın özəlləşdirilməsi həyata keçirilməmişdir, çünki bu kəndlərdəki torpaqların bir hissəsi ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edilib və ya ermənistan və Azərbaycan qüvvələri arasındakı təmas xəttində sahibsiz vəziyyətdə qalmaqdadır. Bu səbəbdən də hökumət yerdə qalan torpağı qeyri-rəsmi olaraq yerli kənd sakinləri və bəzi məcburi köçkünlər arasında bölüşdürmüşdür. Bir neçə kəndin (əhmədağalı, çıraqlı, orta qərvənd, qapanlı, qarağacı və bir neçə digərləri) sakinləri istisna olmaqla, kəndlərdə yaşayan əhalinin əksəriyyəti istifadə etdikləri torpaq üzərində mülkiyyəti təsdiq edən sənədlərinin olduğunu təsdiq etmişlər. Bu qeyd olunan kəndlərdə torpaq üzərində onların mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənədi olmayan yerli sakinləri məcburi köçkünlərlə eyni vəziyyətə salır, xüsusən də kredit üçün müraciət edərkən bu özünü daha çox göstərir. demək olar ki, müsahibə götürdüyümüz insanların hamısı ailələrinin yaşadığı ev üzərində onların mülkiyyətini təsdiq edən sənədləri olmadığını bildirmişlər. əmlak (ev və torpaq sahəsi) üzərində mülkiyyəti təsdiq edən sənədin olmaması kredit əldə etməkdə çətinlik yaradır, çünki cəbhə xəttinə yaxın yerlərdə yaşayan məcburi köçkünlər və kənd sakinləri kredit müqabilində hər hansı girov qoya bilmirlər. 63 62 Mühacirətdə olan qubadlı rayonunun yerli icra hakimiyyətinin nümayəndəsi, sumqayıt, oktyabr 2011. 63 əhmədağalı kəndinin yerli sakini (onun eyni zamanda məcburi köçkün statusu da var idi) qeyd etmişdir, “biz 31 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin “Məcburi köçkünlər torpaqda böyüyüblər və onlar zəhmətkeşdirlər, lakin ən əsası onlar torpaqdan necə istifadə etməyi və məhsuldarlığı artırmağı bacarırlar. Onlar bilirlər ki, yerli sakinlərin torpağından istifadə edirlər, lakin boyunlarına alırlar ki, hətta yerli sakinlər öz torpaqlarını geri tələb etsələr də onu qaytarmayacaqlar. Eyni zamanda hüquqi sənədlərin olmaması məcburi köçkünlərin yardım və mikro-kredit proqramlarında iştirak etmələrinə imkan vermir, belə ki, burada iştirak üçün hüquqi sənədlərin qaydasında olması əsas şərtdir.” 64 qanunvericiliyə əsasən, yeni ailə qurularkən kənd bələdiyyəsi yeni ailənin evinə mövcud ehtiyatlardan 0.1 hektar torpaq sahəsi ayırmalıdır. Buna baxmayaraq üç səbəbdən kəndlilər bu vədin reallıqda yerinə yetirilməsinə nail ola bilməmişlər. Birincisi, onlar hər 0.01 hektar torpaq sahəsinə görə bələdiyyəyə 18 Azn (23 ABŞ dolları) ödəməlidirlər. İkincisi, bundan sonra onlar Bakıya səfər edib torpaq Komitəsindən rəsmi təsdiq almalıdırlar. Kəndlilər bu prosedurun bahalı, ağır və korrupsiya ilə bağlı olmasından şikayətlənirlər Bir nəfər kənd sakinin qeyd etdiyi kimi “yerli səviyyədə həll edilə biləcək bir məsələni həll etmək üçün Bakıya getmək düzgün deyil”. Bununla belə kəndlilər qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş bu prosedurun həyata keçirilməsi üçün onlardan heç kəsin Bakıya getmədiyini bildirmişlər. onlar hesab edirlər ki, bu müsbət nəticələnəcəyinə zəmanət olmayan və çox baha başa gələn bir işdir. üçüncüsü və çox güman ki, ən vacibi odur ki, kəndlilərin onlara veriləcək torpaq sahəsində ev tikmək üçün vəsaitləri yoxdur.
Fokus qruplar zamanı bir çox yerli sakinlər didərgin düşdüklərindən dərhal sonra məcburi köçkünlərin qarşılaşdıqları çətinlikləri yada saldılar. onların əksəriyyəti hər bir şeyini qoyub çıxmışdılar və yeni məskunlaşdıqları ərazilərə “lüt” şəkildə ancaq pal-paltarlarını gətirə bilmişdilər. həmin dövrdə həmrəylik ruhu yüksək idi və yerli əhali könüllü şəkildə məcburi köçkün ailələrini paltar, qab-qacaq, döşək, yastıq və s. ilə təmin edirdi. Bəzi yerli sakinlər icmada səfərbərlik qrupları yaratmış və məcburi köçkünləri yemək və paltarla təmin edərək onlara köməklik edirdi. İnsanlar xatırlayırlar ki, bəzən elə olurdu məcburi köçkün ailələri təkcə qohumlarının evlərində deyil, eyni zamanda onlar üçün tamamilə yad olan insanların evlərində də müvəqqəti sığınacaq tapırdılar. Kəlbəcərdən olan bir nəfər məcburi köçkün kişi qeyd edir ki, o keçirdiyi psixoloji sarıntı üzündən köçkünlüyün birinci beş günündə baş verənləri yadına sala bilmir: “Elə bil ki, canavar sürüyə hücum etmişdi. İnsan tamamilə ağlını itirir, bilmirsən kredit almaqda çətinlik çəkirik, çünki banklar deyir ki, siz cəbhə xəttində və yüksək riskli ərazidə yaşayırsınız,” müsahibə, əhmədağalı, sentyabr 2011. 64 Şövkət əlizadə ilə müsahibə, “oXFAM” təşkilatının nümayəndəsi, Bakı, 20 oktyabr, 2011. page 32: third and fourth indented text italicize all of the indented text
Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|