“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sağlamlıq və səhiyyə
24 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” ümumilikdə, məcburi köçkünlərin ehtiyaclarının qarşılanmasına xidmət edən ayrıca müəssisələrin mövcudluğu məcburi köçkünlərlə keçirilmiş müsahibələr və fokus qru- plar zamanı müsbət qiymətləndirilmişdir. onlar bu imkanlara özlərinin icma əlaqələrini və şəbəkələrini qoruyub saxlamaq üçün vacib alət kimi baxırlar. eyni zamanda, məcburi köçkünlərin yerli icmaların istifadə etdikləri şərtlər əsasında digər məktəb və xəstəxanaların xidmətlərindən istifadə etmələrinə heç bir məhdudiyyət yoxdur. Məcburi köçkünlərə xidmət göstərən bu müəssisələrdə çalışan işçilərin böyük əksəriyyəti məcburi köçkünlərdir, çünki iş üçün müraciət etdikdə onlara münasibətdə imtiyazlı yanaşma tətbiq olunur. Məcburi köçkünlərin ehtiyaclarının qarşılanması üçün xidmət göstərən ayrıca təhsil və səhiyyə müəssisələrinin qorunub saxlanılması hökumətin gələcəkdə məcburi köçkünlərin qayıdış prosesini asanlaşdırmağa yönəlmiş siyasətinin tərkib hissəsidir. Bir dövlət rəsmisi qeyd etmişdir: “Biz qayıdışı asanlaşdırmaq məqsədilə işğaldan öncə mövcud olmuş strukturu qoruyub saxlamaq üçün böyük zəhmət sərf edirik. əks halda [qayıdış mümkün olduqda] biz hər şeyi sıfırdan qurmaq məcburiyyətində qalarıq.” 49
ümumiyyətlə, ölkədə keyfiyyətli səhiyyə xidmətlərinə çıxış imkanları çox aşağıdır. dünya Bankının 2005-ci ildə həyata keçirdiyi araşdırmaya əsasən əhalinin yalnız yarısı xəstələndiyi halda səhiyyə xidmətlərindən istifadə etmişdir, bu onu göstərir ki, onlar aşağı keyfiyyətli xidmətlərə görə pul ödəyə bilmirlər və ya ödəmək istəmirlər. 50
“Kasıb əhalinin qeyri-kasıb əhaliyə nisbətən səhiyyə xidmətlərindən istifadə etmək ehtimalı çox azdır. Ümumi istifadənin üçdə-bir hissəsi zəngin insanların payına düşdüyü halda yoxsulların payı 10 faizdən bir qədər çoxdur. Bu rəqəmlər mövcud olan qeyri-bərabərliyin miqyasını göstərir, çünki ümumilikdə imkanlıların sağlamlıq vəziyyətinin daha yaxşı olduğunu nəzərə alsaq səhiyyə xidmətlərindən ehtiyacdan asılı olaraq “bərabər” ölçüdə istifadə olunması kasıblar arasında bu göstəricinin əhəmiyyətli dərəcədə daha çox olmasını nəzərdə tutardı.” 51 1999-cu ildə qəbul edilmiş qaçqınların və Məcburi Köçkünləri statusu haqqında Azərbaycan respublikasının qanunun 6-cı Maddəsinə əsasən müəyyən qrup məcburi köçkünlər, o cümlədən, yaşlılar, uşaqlar, əlillər, az təminatlı şəxslər və başçısını itirmiş ailələr pulsuz tibbi müalicə və pulsuz dərmanla təmin olunmalıdır. 52 həqiqətdə isə, bütün məcburi köçkünlər, - o cümlədən kənd yerlərində yaşayan ən kasıb və ən müdafiəsiz kiçik 49 dövlət Komitəsinin rəsmisi ilə müsahibə, Bakı, oktyabr, 2011. 50 dünya Bankı, Azərbaycanda Səhiyyə Sektoruna Baxış Qeydi, 2005, səh. 2; (http://siteresources.worldbank. org/intAzerBAiJAn/resources/healthsectornote_vol.1.pdf) 51 dünya Bankı, Azərbaycanda Həyat Şəraitinin Qiymətləndirilməsi üzrə Hesabat, mart, 2010, səh. xvii. 52 Müvafiq olaraq qanun “az təminatlı” ailədən olan məcburi köçkün-ün müəyyən olunması meyarını açıqlamır. 25 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin icmalar – qeyd etmişlər ki, qanunun bu tələbinə baxmayaraq, onlar da hamı kimi dərman və həkim müayinəsinə görə ödəniş etmək məcburiyyətindədirlər və bu cür ödənişlər çox vaxt qeyri-rəsmi formada baş tutur. Məcburi köçkünlərin ölkədə mövcud olan digər səhiyyə müəssisələrinin xidmətlərindən istifadə etmələrinə heç bir məhdudiyyət yoxdur; bu baxımdan onlar qeyri-məcburi köçkün əhali ilə eyni imkanlara malikdirlər. Məcburi köçkünlər onlar üçün ayrılmış tibb müəssisələrində göstərilən xidmətlərin səviyyəsini qeyri-qənaətbəxş qiymətləndirdilər. Bununla belə bir çoxu tibb müəssisəsinə getməyə və ya həkimin yazdığı dərmanların hamısını almağa imkanları olmadığından şikayət edirdilər. Bəziləri məcburi köçkün icmalarındakı daha az ödəniş alan və ya pulsuz xidmət göstərən fərdi həkimlərə müraciət edirlər. “əgər mən burada yaşamasaydım, sakinlərin əksəriyyəti [məskunlaşdıqları inzibati binadakı] çox güman ki, rəhmətə gedərdi” deyə bir nəfər məcburi köçkün həkim iddia edir və bu həkim 1997-ci ildə öz işini itirib və indi Gəncə şəhərindəki məcburi köçkün icmasında öz fəaliyyətini davam etdirir. Kənd yerlərində və şəhərlərdə yaşayan məcburi köçkünlərin əksəriyyəti mənzil şəraitinin pis olması və məruz qaldıqları emosional stressin onların sağlamlığına mənfi təsir etdiyindən şikayət edirlər. əksər şikayətlər məcburi köçkünlərin yaşadıqları ictimai binalardakı divarların və döşəmələrin betondan olması, bir çox evlərdə soyuqdan və yağışdan lazımınca qorunmaq imkanlarının olmaması ilə bağlıdır və bütün bunlar məcburi köçkünlər arasında revmatizm xəstəliyinin geniş yayılmasına səbəb olur. cəbhə bölgəsində erməni mövqelərindən bir neçə yüz metr aralıda yerləşən qapanlı kəndinin sakinləri təhlükəli qonşuluğun onların sağlamlığına vurduğu mənfi təsirlərdən danışırlar: “Son 5-10 ildə [kənddə] 40-50 nəfər xərçəng xəstəliyindən vəfat edib. Əvvəllər bizdə belə xəstəlik yox idi. Bütün bunlar bizim yaşadığımız stress və qorxunun [cəbhə xəttinə yaxın olduğuna görə] nəticəsidir. Kənddə nevroz geniş yayılıb.” 53 Müsahibə prosesində ziyarət edilən yataqxanalarda yaşayan bəzi ailələrin xüsusi qayğıya ehtiyacı olan fiziki qüsurlu olan ailə üzvlərinin olduğu qeyd olunmuşdur. hazırda yaşadıqları yer onların xüsusi ehtiyaclarına cavab vermir. Burada onlar darısqal otaqlarda yaşayırlar və hər dəfə onlar otağı tərk edəndə ailə üzvləri xüsusi tədbir görmək məcburiyyətində qalır, bu isə onların cəmiyyətdən tədric olunmasına gətirib çıxarır. hər iki halda fiziki qüsuru olan insanlar sosial yardım alırlar, lakin ailə üzvlərinin dediklərinə görə bu onların tibbi ehtiyaclarının qarşılanmasına bəs etmir. səhiyyə müəssisələrinə çıxış imkanları baxımından şəhərlərdə yaşayan məcburi köçkün və yerli sakinlərin vəziyyəti kəndlərdə və kiçik məcburi köçkün icmalarında və ya digər ucqar ərazilərdə yaşayanlarla müqayisədə daha yaxşıdır. Müvafiq tibb müəssisələrinin və həkimlərin olmaması səbəbindən kəndlərdə yaşayan məcburi köçkünlər və yerli sakinlər təkcə həkimə və dərmana deyil, eyni zamanda Bakı şəhərində və ya digər şəhər mərkəzlərində yerləşən xəstəxana və klinikalara getmək üçün yola da pul xərcləməlidirlər. 53 sakinlə (kişi) müsahibə, qapanlı kəndi, sentyabr, 2011. Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|