İzahli şƏRİƏt hökmləRİ
Yüklə 3,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SƏHMİYYƏNİ SATMAQ ................................ ................................ ...........
- MÜXTƏLİF MƏSƏLƏLƏR ....................................................................................
- DAXİLİ VƏ XARİCİ HƏVALƏLƏR ................................ ..........................
573
................................ ................................ ........... ............................................................................................................................................ z əmanətin əqdi baştutanda hər bir yolla o əqdin baş tutmasına d əlalət etsə istər ləfz ilə olsun (icab və qəbul ilə) istərsədə qeyri l əfz ilə yaxud hər bir əməl ki, ona dəlalət etsə səhihdir. Fərqi yoxdur zaminin iş sahibinə söz verməsi bu mənada ki, əgər işi icra ed ən öz borcunu və zəmanət pulunu ödəsin və ya söz versin ki, işi icra ed ən verdiyi sözlərə və öz şəraitinə vəfa etsin və boyun qaçırdığı zaman zəmanət pulunu ödəsin. İkinci budur ki, işi icra edənə və öhdəsinə götürənə vacibdir q ərardaddan boyun qaçıranda özü zəmanət pulunu ödəməsi şərt qoyulsa əgər bu şərt əqddə təyin edilsə vəfa etməlidir. Əgər z əmanət pulunu ödəməkdən boyun qaçırsa iş sahibi zəmanəti sadir ed ən banka müraciət edir çünki zəmanətnaməni sadir etmək işi icra ed ənin istəyi və tələbi ilə olub o, bankın zamini olur. Bankın öd ədiyini və dəyən xəsarəti gərək o işi icra edən ödəsin. Bankın ondan t ələb edib və almaq haqqı vardır. Üçüncü; Bankın zəmanətnamənin müqabilində işi görəndən xüsusi z
əhmət haqqı alması zahirən caizdir. Çünki z əmanətnamənin buraxılışı halal işdir, halal işin müqabilində z əhmət haqqı almaq caizdir. Zəmanətnamənin buraxılışı üçün z əhmət haqqı ödəmək zahirən cüalə əqdindəndir, işi icra edən z əhmət haqqının məbləğini qeyd olunan işin müqabilində cüalə q ərar verir. Mümkündür icarə olsun, bankı bu işi görmək üçün əcir tutub. Amma razılaşma və ya digər (ayrılıqda) əqd ola bilməz. SƏHMİYYƏNİ SATMAQ B əzən səhmiyyə şirkətləri öz səhmiyyə və bahalı kağızlarını satmaq üçün bankları vasitəçi təyin edirlər. Banklar səhmiyyəni istifad
ə və satmaq üçün vasitəçi olduğlarına görə qərardada əsasən m əbləğ alırlar. M əsələ: 2911. Banklarla olan bu qərardad icazəlidir. Çünki bankların bu işi icarə ünvanındadır. Səhmiyyə şirkəti o zəhmət haqqını banka ödəməklə onu əcir etmişdir. Yaxud cüalə
574
.................................................................................... ............................................................................................................................................ ünvanındadır. Səhmiyyə şirkəti öhdəsinə götürmüşdür ki, əgər bank bu işi onun üçün etsə bu məbləği ona ödəsin. Hər iki surət də bu q
ərardad və müamilə bankla səhihdir. Bank qeyd olunan işi yerin
ə yetirməklə təyin olunmuş zəhmət haqqını almağa haqlıdır. M əsələ: 2912. Səhmiyyə şirkətlərinin səhmiyyə və bahalı kağızlarını satıb və almaq, əgər o şirkətlərdə ribalı müamilələr olunmazsa icaz əlidir. Əgər o şirkətlərdə ribalı müamilələr olunarsa s əhmiyyəni almaq hətta şəriklik ünvanında olsa belə icaz əli deyil. DAX İLİ VƏ XARİCİ HƏVALƏLƏR Burada bir neç ə məsələ vardır və həvalə bir neçə növdür.
ist
əyir ki, bank çekini və ya bir həvaləni özünün ölkənin daxildə olan şöbəsinə yaxud xaricdə yerləşən və əlaqəsi olan digər banka köçürsün, müştəri çekin və ya həvalənin məbləğini orada alır, banklar
bu işin müqabilində müştəridən zəhmət haqqı alır, bu z əhmət haqqının alınmasının düzgün olmasını belə düzəltmək olar. Bank müştəridən aldığı pulu digər şəhər və ya ölkədə ona qaytarmağa şəri cəhətdən heç bir vəzifəsi yoxdur. Hətta bankın haqqı vardır müştəridən aldığı yerdə müştəriyə qaytarsın. Bu şəri v əzifəyə göz yummaqla müştərinin pulunu digər şəhər və ya ölk ədə ona vermək üçün müyyən bir məbləğ müştəridən almağı icaz əlidir. M əsələ: 2. Müştərinin bankda pulu olmadığı halda bank müştəri üçün çek və ya bir həvalə sadir edir ki, ölkənin daxilində v ə ya digər bir ölkədə öz müştərisinə borc versin. Bu işin müqabili budur ki, müştəriyə vəkalət verir pulu borc ünvanında alsın. Bank bu işin müqabilində müştəridən zəhmət haqqı alır. Bu şəkildə z əhmət haqqı almağın düz olmasını bu cür düzəltmək olar. Bank bu m əbləği müştərinin istədiyi yerdə borc götürməsinə icazə verir göründüyü kimi, bu iş bankın müştəriyə bir növ xidmət etməsidir.
575
................................ .......................... ............................................................................................................................................ Bankın bu xidmətin qarşısında müəyyən bir məbləği zəhmət haqqı alması icazəlidir. Əgər bu həvaləni digər bir ölkədə xarici pul ilə versə və müştəri v əkil olaraq o, pulu bankdan özü üçün borc götürərsə bankın haqqı vardır ki, öz tələbini həmən xarici pul ilə ondan tələb etsin. Bank öz haqından keçdiyinə görə onun müqabilində zəhmət haqqı ünvanında müəyyən bir məbləğ alması icazəlidir. Yaxud o xarici pulu müştərinin ölkəsinin pulu ilə artırmaqla zəhmət haqqı adı ilə alsın və dəyişsin.
verir onun əvəzini ölkənin daxilində və ya digər bir ölkədə o bankla
əlaqəsi olan digər bankdan alır; məsələn, Bağdad, Suriyada v ə ya Livanda yaxud digər ölkələrdə almaq üçün Nəcəfu-əşrəf şəhərində banka pul verir bank isə bu işin müqabilində zəhmət haqqı alır. Qeyd olunan bu həvalənin heç bir eybi yoxdur və icaz əlidir. Həmçinin bu iş üçün zəhmət haqqı almaq icazəlidir. Z əhmət haqqı və artıq məbləğ almaq iki yol ilə düzgündür. Birinci bel ə demək olar ki, bu bir növ müamilədir, bank müştərinin pulunun yerini müəyyən bir məbləğə xarici ölkənin puluna sa tır. Deməl zəhmət haqqı almağın eybi yoxdur. İkinci budur ki, borcda haram olan ribadır. Bu o artıq almaqdır ki, borc ver ən borc alandan verdiyi məbləğdən artıq alır. Amma borc alan borc ver əndən artıq alsa o haram deyil. Ribalı borc da hesablanmır.
v ə həvalə edir bank o məbləği başqa yerdə alsın və bank bu h əvaləni qəbul etmək üçün o şəxsdən müəyyən bir məbləği z əhmət haqqı olaraq alır. Bu zəhmət haqqını bu qeyd edəcəyimiz iki yoldan biri il ə almaq icazəlidir. Birinci budur ki, əgər həvalə xarici pullarda olarsa; məsələn İran riyalı alıb qeyri İran pulunu həvalə edərsə belə olan halda al- ver müamil əsi icad olur. Bank o xarici pulu artıq aldığı ilə o şəxsə verdiyi pulun müqabilind ə alır. Belə olan halda zəhmət haqqı
Yüklə 3,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|