597
NAMAZ VƏ ORUCUN MÜXTƏLİF MƏSƏLƏLƏRİ
................................
............................................................................................................................................
dem
ək müşküldür.
Ehtiyat_-__lazım'>Ehtiyat-vacib
budur ki, hər iyirmi dörd saatda
günd
əlik beş vacib namazları yerinə yetirsin.
Bu m
əsələdən aydın olur ki, əgər onun sürəti yerin hərəkət
sür
ətinə bərabər və ya az olsa və məğribdən
məşriqə doğru getsə
g
ərək gündəlik beş vacib namazları öz vaxtlarında qılsın. Yəni
f
əcr, zəval və məğrib vaxtı qılsın. Amma əgər onun sürəti yerin
sür
ətindən daha artıq olsa, məsələn hər üç saatda, yaxud ondan az
vaxtda yerin
ətrafına dolansa, onun məsələsi qeyd olunanlardan
aydın olur.
M
əsələ: 2955. Əgər səfərdə vəzifəsi oruc tutmaq olan bir şəxs
m
əsələn, işi müsafirət olan şəxs kimi, sübh açılandan sonra öz
şəhərində oruc niyyəti edib hava yolu ilə səfər etsə və hələ sübh
açılmadığı bir şəhərə çatsa yemək, içmək və ya orucu batil edən
dig
ər işlər edə bilərmi?
Zahir budur ki, yeyib, içib v
ə ya orucu batil edən işlərdən edə
bil
ər. Hətta bunların icazəli olmasına heç bir şübhə yoxdur. Çünki
o gec
ə olan bir yerdədir, gecədə oruc tutmaq icazəli deyil.
M
əsələ: 2956. Əgər bir şəxs Ramazan ayında günortadan sonra
öz şəhərindən səfər edib hələ günorta olmamış bir şəhərə çatsa
imsak edib orucu tamamlaması vacibdirmi?
Zahir budur ki, vacibdir orucunu açmasın və onu sona çatdırsın.
Çünki bu d
əlildən başa düşülür. Dəlil budur ki, Ramazan ayında
zöhrd
ən sonra öz vətənindən səfər edən şəxs gərək orucunu
açmasın və orucu batil edən işlərdən çəkinsin.
M
əsələ: 2957. Əgər mükəlləf ilin altı ayının gecə, altı ayının
gündüz olduğu yerdə olsa namaz və orucunu vaxtında yerinə
yetir
ə biləcəyi bir şəhərə köçə bilsə köçməsi vacibdir. Əgər köçə
bilmirs
ə ehtiyat-vacib budur ki, hər iyirmi dörd saatda gündəlik
beş vacib namazları yerinə yetirsin. Bu o haldadır ki, havanın
işıqlı və qaranlıq olması ilə gecə və gündüzü təyin edə bilməsin.
Əgər gecə və gündüzü təyin edə bilsə gərək havanın qaranlıqlayıb
v
ə işiqlanması ilə namaz vaxtını təyin edib namazını qılsın.
Əl-həmdulillahi rəbbil aləmin
............................................................................................................................................
ŞƏRİ TERMİNLƏRİN İZAHI
A
Axar su: Axar su o suya deyilir ki,
yerd
ən coşub çıxsın və axmaqla
h
ərəkətdə olsun. Yerdən çıxan
çeşmə və kəhriz və s. kimi.
Az su:
Kürr miqdarında olmayan,
yerd
ən coşmayan və göydən
yağmayan sulara (məsələn, kasa,
kuz
ə, aftafa suyuna və bu kimi
sulara), az su deyilir.
B
Böyük h
ədəs: Qüslə səbəb olan
h
ər şey, cima və heyz kimi.
Bid`
ət: Yeni bir şey; Dində
olmayan v
ə sonradan İlahi
hökml
ərə əlavə olunan yeni bir
şey.
V
Vacib: Yerin
ə yetirilməsi lazım,
t
ərk olunması isə İlahi əzaba səbəb
olan
əməldir (namaz, oruc və s.
kimi).
Vacibi eyni: H
ər bir şəxsin özünə
(başqalarını nəzərə almadan) vacib
olan
əməldir (namaz, oruc, kimi).
Vacibi kifai:
Hamıya vacib olan,
amma bir, yaxud bir neç
ə nəfər
yerin
ə
yetirdikd
ə
hamının
öhd
əsindən götürülən
əməl
(m
əsələn: meyyit namazı kimi).
Vacibi t
əxyiri: Bir neçə vacibdən,
ist
ədiyini görməkdə
ixtiyar
sahibidir.
Varis:
İrs aparan şəxs.
V
əliyy: Şəri cəhətdən ixtiyar sahibi
olan şəxs.
V
əsiy: Vəsiyyəti icra etməyə
m
əsul olan şəxs.
Q
Q
əyyum: Başcı, sərpərəst.
Qürb
ət qəsdi: Yəni bir işi Allah
üçün yerin
ə yetirmək.
Ğ
Ğüsalə: Adətən bir şeyi yuyan
zaman, yaxud yuyandan sonra o
şeydən öz-özünə və ya onu sıxmaq
v
ə bu kimi əməllə ayrılan suya
600
ŞƏRİ TERMİNLƏRİN İZAHI
...............................................................................
............................................................................................................................................
deyilir.
Ğait: İfrazat.
D
Dinin z
ərurətləri: Şübhəsiz dinin
bir hiss
əsi hesab olunanlar.
(m
əsələn, namaz və orucun vacib
olduğu kimi).
E
Ehtiyat-
vacib: O
əməldir ki,
ehtiyata müvafiqdir, amma f
əqih
onunla yanaşı fətva verməyibdir.
Bel
ə olan halda müqəllid,
ələmlikdə sonrakı rütbdə gələn
müct
əhidin fətvasına əməl edə
bil
ər.
Ehtiyat-
lazım: O ehtiyata deyilir
ki, müct
əhidin fətvası
olmadığından ona riayət olunması
lazımdır. Əks halda başqa
müct
əhidin fətvasına müraciət
etsinl
ər.
Ehtiyat-
müst
əhəb:
Müst
əhəbə
əsasən olan ehtiyat.
Ə
Ələm: Daha elimli.
Əhvət: Ehtiyata uyğun.
Əhli-kitab: Səmavi kitaba sahib
olan peyğəmbərlərin ardıcılları.
Y
əhudi, Məsihi və Zərdüşti kimi.
Z
Zira:
Dirs
əkdən barmaqların
ucuna q
ədədər olan məsafədir.
Zimmi-kafir, Zimm
ə
əhli:
Mü
əyyən şərtlər daxilində İslam
hökm
ətinin pənahında yaşamağa
iltizamlı olan kitab əhli. (Yəhudilər
v
ə Məsihilər kimi).
İ
İbnus-səbil: Səfərdə xərclik pulu
v
ə yaşayış üçün lazım olan əşyaları
olmayan, yarı yolda qalan musafirə
deyilir.
İrs: Ölümündən sonra vərəsələrinə
çatan şeylər.
İstifta: Fətva tələb etmə; Bir
m
əsələ barədə onun şəri hökmünü
ələ gətirməkdən
ötrü müctəhiddən
sual etm
ək.
İstimna: Məninin xaric olması
üçün özü il
ə hər hansı bir işi yerinə
g
ətirmək.
İftar: Orucu açmağa deyilir.
İmam-cəmaət: Namazda iqtida
olunan şəxs.
Y
Yais
ə: Seyidə (Qüreyşiyyə) olan
qadınların
altmış,
seyidə
(Qüreyşiyyə) olmayan qadınlar isə
əlli yaşları tamam olduqdan sonra
yais
ə olurlar, yəni heyz qanı
görmürl
ər.
K
Kiçik h
ədəs: Yalnız dəstəmazın
pozulmasına səbəb olan hər iş.
(M
əsələn, bövl və ifrazatın xaric
olması kimi).
Kafir:
Allahı,
sonuncu
peyğəmbərin
(S
əlləllahu ələyhi və alihi
v
ə səlləm)
risal
ətini və ya Məadı
inkar ed
ən
və yaxud Allah, onun
r
əsulunda şəkk edən, yaxud Allaha
şərik qoşan və ya Allahın
yegan
əliyinə şəkk edən şəxs.