İzahli şƏRİƏt hökmləRİ
Yüklə 3,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÜXTƏLİF MƏSƏLƏLƏR ....................................................................................
- SIĞORTANIN HÖKMLƏRİ ................................ ................................ .......
- ............................................................................................................................................
582
.................................................................................... ............................................................................................................................................ növd
ən olsa məsələn, əgər riyal riyala satılarsa bu həmən m ənfəətlə verilən borcdur ki, caiz deyil. Yaxud bankın baxışı bu s əftəyə qeyri-həqiqi və zahiridir və səftənin məbləğini səftənin sahibin ə borc verir, səftədən azaltdığı məbləği isə zəhmət haqqı ünvanında götürür, heç bir maneəsi yoxdur. Amma səftə öhd
əsində olan şəxsin səftədən istifadə edən şəxsə müraciət etməsi v ə səftənin bütün məbləğini almasının heç bir maneəsi yoxdur, riba da olmur. Çünki s əftədən istifadə edən bütün məbləği ona h əvalə edib və o da ödəmişdir. Deməli səftə sahibi həvalə olunan miqdara borclu olmuşdur. BANK HƏVALƏLƏRİ Bir şəxsə borcu olan şəxs, borc sahibi öz borcunu ondan tələb ed əndə onu, çek və ya yazılı surətdə banka həvalə edə bilər ki, bank onun borclu olduğu məbləği borc sahibinə verin. Məsələn, tacir xaricd ən cins alsa onun bütün məbləğini və ya müəyyən bir miqdarını verməsə və satıcıya borclu olsa banka müraciət edir, onun borcunu bankın şöbəsinin və ya öz hesabının vasitəsi ilə cinsi satanın şəhərində ona ödəsin və həvalə edən satıcının tələb etdiyi m əbləği öz ölkəsinin pulu ilə ödəyir, yaxud onun hesabından götürülməsini yazır. Bu işdə iki həvalə işi baş tutur. Birinci; Borclu öz borc sahibini banka h əvalə etməklə bank onun yerin ə onun borc sahibinə borclu olur. İkinci; Bank təlbkarını xaricdə olan öz şöbəsinə və ya bu bankla əlaqəsi olan banka həvalə edir. Hər iki həvalə şəri cəhətdən s əhihdir. M əsələ: 2923. Bank həvalə işini yerinə yetirmək üçün həvalə ed əndən zəhmət haqqı alması caizdir. Çünki həvalə işini yerinə yetirm əməyə haqqı var. Deməli bu işin müqabilində zəhmət haqqı ala bil ər. Amma borlcu tərəfdən banka deyilməzsə bankın özü borcu öd əsə zəhmət haqqı alması caiz deyil. Çünki borclu öz borcunu öd əmək üçün öz yerində bir şey alması caiz deyil. Amma 583
................................ ................................ ....... ............................................................................................................................................ borclunun h əvalə etdiyi bankda pulu olmasa və bankda onun borcunu öd əsə bankın öhdəsində bir vəzifə olmadığına görə bank h əvaləni qəbul etdiyinə görə zəhmət haqqı ala bilər. Həvaləni q əbul etmək banka vacib olmadığına görə onu qəbul etmiyə bil ərdi. Deməli bu həvalə işini qəbul etdiyinə görə zəhmət haqqı ala bil ər. M əsələ: 2924. Deyilən məsələlərin hökmlərinin xüsusi halət və v əziyyətləri olduğuna görə şəxsi, dövlət və dövlətlə şəxs arasında şərikli olan banklar arasında heç bir fərq yoxdur. Onların hamısında xüsusi halət və vəziyyətə bağlıdır. Hər yerdə o v əziyyətin mənasını daşıyan olsa onun hökmü onlardır ki, dedik. SIĞORTANIN HÖKMLƏRİ Sığorta budur ki, bir şəxs hər il müəyyən miqdarda pulu bir şəxsə və ya bir şirkətə əvəzsiz verir və şərt qoyur məsələn, əgər ticar
ət mərkəzinə və ya maşınına yaxud evinə və ya özünə zərər d əyərsə o, şəxs və ya şirkət o ziyanı aradan qaldırsın və ya dəyən zi yanı versin yaxud xəstəni müalicə etsin. Bu müamilə hibeyi müvv əzəyə daxil olur. Əgər bir zərər dəyərsə müqavilədə deyilən kimi, vacibdir d əyən xəsarətin pulunu sığorta edən sığorta olunana versin. Suğorta olunanın almasına heç bir maneə yoxdur.
Sığorta, iki tərəf (sığorta edən və sığorta olanın) arasında olan müqavil ədir. Onun əsası budur ki, sığorta edən üçün hadisə üz verib, sığorta olan sıradan çıxarsa (tələf olarsa) və ya hər növ x əsarət və zərər çəkərsə, sığorta müqaviləsində olan qanun üzrə, sığorta edən ödədiyi (kreditlə) pulu ki, sığortaçıya verir müqavil
ədə deyilən kimi, dəyən xəsarətin pulunu sığortadan alır. M əsələ: 2925. Sığortanın müxtəlif növlərdə olduğunu 584
.................................................................................... ............................................................................................................................................ açıqlayıblar. O cümlədən: ticari malın, anbarın, binaların, avtomobill ərin sığortası, gəmi və təyyarənin sığortası, işçinin və f əhlənin sığortası, sağlamlığının və həyatın sığortası, xəstəliyin müalic əsi sığortaları; ümumi şəkildə demək olar ki, ağılın qəbul etdiyi h ər bir şey qeyri şəri deyil, düzgün məqsəd çərçivəsidə; istər can, b ədən olsun, istər daşınan və ya daşınmayan mallar olsun, ist ərsə də mənafe, hüquq və şəxsi hüquq olsun, ağıl sahiblərinin q əbul etdiyi, məlum olan bir məqsədlə sığortalana bilər və onun eybi yoxdur. M əsələ: 2926. Sığorta müqaviləsinin bir neçə rüknü vardır: 1- Sığorta edən şəxsin icab deməsi. Yəni sığorta edən sığortaya uyğun olaraq suğortanı inşa qəsdi etməsi. 2- Sığorta olunan şəxs, siğorta edənin inşa qəsdi ilə dediyini q əbul etməsi. 3- Sığorta olan şey məlum olsun, istər şəxs, istərsə də mal- dövl ət, yaxud maşın və ya digər şeylər, növü təyin edilməlidir. 4- Sığorta müqaviləsinin əvvəli və sona çatma dövrünün qeyd olunması. Yəni illik və ya aylıq olması. M əsələ: 2927. Sığorta müqaviləsində xətər və ziyanın amili m əsələn, yanğın, oğurluq, suda qərq olmaq, xəstəlik, ölüm və sair kimi şeylər; eləcə də əgər hissə-hissə ödəniləcəksə sığortanın illik, yaxud aylıq ödəniş miqdarı təyin edilməlidir. M əsələ: 2928. Sığorta müqaviləsini bütün növləri ilə hibeyi müvv
əzə (əvəzsiz vermək) etmək olar. Yəni sığorta etdirən mü əyyən bir məbləği illik və ya aylıq yaxud bir yerdə sığorta ed ənə əvəzsiz verir, əvəzsiz verəndə sığorta edən ilə şərt bağlayır onun üçün müqavil ədə qeyd olunan hər hansı hadisə və ya xəsarət baş verərsə onu aradan qaldırsın. Sığorta edən gərək müqavilədə olan h
ər hansı hadisə baş verərsə gərək aradan qaldırsın. Həmçinin vacibdir müqavil ədə olan şərtə əməl edib dəyən ziyanı aradan qaldırsın. Buna əsasən sığorta əqdi bütün növləri ilə bir növ hibeyi mü əvvəzədir. Buda caiz və səhihdir. M əsələ: 2929. Sığorta edən şəxs, sığorta edən üçün hər hansı Yüklə 3,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|