Journal of selcuk communication

Selçuk İletişim, 7, 3, 2012 
 
52 
 
Tablo 12. Medya Okuryazarlığı Dersini Alıp/Almama İtibariyle İnternet Kullanma Nedenleri 
Arasındaki Farkı Gösteren Bağımsız Örneklem t-Testi Sonuçları 
İnternet 
Kullanma 
Nedenleri 
Dersi Alma Durumu 
N 

 
SD 
t-value 
Sig. 
Eğlenmek için internet 
kullanırım 
Alanlar 
Almayanlar 
1154 
1042 
3.61 
3.77 
1.36 
1.33 
-2.774 
.006 
Boş vakitlerimi değerlendir-
mek için internet kullanırım 
Alanlar 
Almayanlar 
1148 
1029 
3.09 
3.28 
1.45 
1.44 
-3.055 
.002 
Bilgisayar oyunları oynamak 
için internet kullanırım 
Alanlar 
Almayanlar 
1139 
1023 
3.18 
3.31 
1.43 
1.45 
-2.069 
.039 
Tablo 12, medya okuryazarlığı dersini alanlarla 
almayanlar  arasında  “eğlenmek  için  internet 
kullanırım”,  “boş  vakitlerimi  değerlendirmek 
için internet kullanırım” ve “bilgisayar oyunları 
oynamak  için  internet  kullanırım”  ifadeleri 
açısından 
anlamlı 
bir 
ilişki 
olduğunu 
göstermektedir. 
Bu 
itibarla 
medya 
okuryazarlığı  dersini  alan  öğrenciler  interneti, 
eğlenmek,  boş  vakit  geçirmek  ve  oyun 
oynamak  amacıyla  dersi  almayanlara  oranla 
daha az kullanmaktadırlar. 
SONUÇ 
Medya  okuryazarlığı,  Talim  ve  Terbiye  Ku-
rulu  Başkanlığı’nın  11.09.2006  tarih  ve  354 
sayılı  kararı  ile  seçmeli  ders  programına 
kabul  edilmiş  ve  2007–2008  eğitim-öğretim 
yılından  itibaren  tüm  Türkiye’deki  ilköğre-
tim okullarının 6, 7 ve 8. sınıflarında seçmeli 
olarak okutulmaya başlanmıştır. Oluşturmacı 
(inşacı)  yaklaşımla  hazırlanan  Medya  Okur-
yazarlığı Dersi Öğretim Programı ile birlikte 
medya  okuryazarlığı  eğitimini  alan  öğrenci-
lerin medyayı  farklı açılardan  okuyabilmele-
ri,  medyada  gördüklerini  aklın  süzgecinden 
geçirebilmeleri;  ayrıca  televizyon,  video, 
sinema,  reklâmlar,  yazılı  basın,  internet  vb. 
ortamlardaki  mesajlara  ulaşarak  bunları  çö-
zümleme,  değerlendirme  ve  iletme  yeteneği 
elde  etmeleri  beklenmektedir.  Söz  konusu 
öğretim  programıyla  aranan  amaçların  ve 
sonuçların  ne  ölçüde  benimsendiği/günlük 
yaşam  pratiklerinin  bütünleşik  bir  parçası 
yapıldığı ancak geçerli ampirik bilgiye daya-
nan  araştırmalar  sonucunda  elde  edilebile-
cektir.  Bu  çalışmada  bu  tür  bir  ilgi  ve  amaç 
üzerine  odaklanılmış  ve  belirtilen  çerçeveye 
temel  oluşturmak  için  medya  okuryazarlığı 
dersini alan ve almayan ilköğretim öğrencile- 
rinin  medyayı  kullanmaya  yönelik  davranış-
ları arasındaki farklılıkları Kayseri örneğinde 
tespit  edilmiştir.  Araştırma  Kayseri’de  ya-
pılmış  olduğu  için  sonuçları  Türkiye  gene-
linde  değerlendirilemez.  Ancak,  yapılacak 
benzer  çalışmaların  sonuçlarıyla  karşılaştı-
rılmasında,  benzerlik  ve  farklılıkların  tespit 
edilmesinde diğer çalışmalara ışık tutacaktır.  
Çalışmada  medya  okuryazarlığı  dersini  alan 
ve  almayan  öğrencilerin  demografik  özellik-
lerine ilişkin aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır: 
Araştırmaya  medya  okuryazarlığı  dersini 
alan 1194, almayan 1087 ilköğretim öğrenci-
si  katılmıştır.  Araştırmaya  katılan  her  iki 
grup öğrencinin cinsiyet itibariyle dağılımın-
da  kız-erkek  oranının  yaklaşık  %50  olduğu 
ve öğrencilerin 6, 7 ve 8. sınıf dağılımlarının 
dengeli olduğu görülmektedir.  
Araştırmada  medya  okuryazarlığı  dersini 
alan  öğrencilerle  almayan  öğrencilerin  med-
yayı  kullanmaya  yönelik  davranışlarındaki 
farklılıklar  ki-kare  ve  t-testi    kullanılarak 
tespit  edilmiştir.  Buna  göre  ortaya  çıkan 
farklılıklar; dersi alan öğrencilerin, TV prog-
ram  türlerinden  yabancı  filmleri  dersi  alma-
yanlara  oranla  daha  az  izlemeleri,  televizyo-
nu  dersi  almayanlara  oranla  daha  çok  bilgi-
lendirdiği  için  izlemeleri,  gazeteyi  dersi 
almayanlara  oranla  daha  çok  köşe  yazılarını 
sevdikleri için okumaları ve interneti de dersi 
almayanlara  oranla  daha  az  eğlenme  ve  boş 
vakitlerini geçirme amacıyla kullanmaları ile 
ilgilidir. 
Araştırma  sonuçları  genel  olarak  değerlendi-
rildiğinde; ilköğretimde medya okuryazarlığı 
eğitimi  projesiyle,  medya  okuryazarlığı  eği-
timinin  önemi  ve  medyanın  olası  zararlı 
etkilerinden  korunma  konusunda  başlangıç 

---

Medya Okuryazarlığını Alan ve Almayan İlköğretim… (42-54)  
 
53 
itibariyle  bir  farkındalık/etki  yaratıldığını 
söylemek  mümkündür.  Ancak  sonuçların 
medya  okuryazarlığı  dersinden  beklenen 
sonuçlar  açısından  değerlendirilmesi  duru-
munda hedeflenen amaçlara ulaşılmış olduğu 
söylenemez;  bu  nedenle  yapılan  araştırma, 
uygulamanın başarısız/yetersiz ve eksik yön-
lerine dikkat  çekmesi  bakımından  önemlidir. 
Özellikle  kitle  iletişim  araçlarını  izle-
me/kullanma  nedenleri  bağlamında  ortaya 
çıkan farklılıkların yalnızca birkaç seçenekle 
sınırlı  kalması,  ayrıca  medya  okuryazarlığı 
eğitiminden  geçen  öğrencilerin  kitle  iletişim 
araçlarını  daha  az  kullanmalarının  olası  ne-
denleri,  eğitim  uygulamasının  gözden  geçi-
rilmesi  ve  yetersiz  yanlarının  giderilmesi 
gerekliliğine işaret etmektedir. 
Saha  anket  uygulaması  sürecinde  gözlemlenen 
bazı  durumlar,  örneğin  derslerin  çoğu  zaman 
boş  geçmesi  ya  da  ilgili  öğretmenin  medya 
okuryazarlığı  dersinde  branş  dersini  işlemesi, 
başarısız  yanların  nedenleri  konusunda  fikir 
üretmeye  yardımcı olabilir. Eğiticilerin eğitimi 
kapsamında 
düzenlenen 
seminer 
ve 
bilgilendirme  toplantılarının  periyodik  olarak 
gerçekleştirilmesi,  bu  konudaki  duyarlılığın 
arttırılmasına 
katkı 
sağlayacaktır. 
Ayrıca 
ilköğretim 
öğrencilerinin 
izledikleri 
programların 
içeriklerinin 
ve 
sürelerinin 
kontrol  edilebilmesi  ve  medyayı  kullanmaya 
yönelik  davranışlarının  medya  okuryazarlığı 
öğretim 
programıyla 
aranan 
amaçlar 
çerçevesinde  şekillenebilmesi  için  ailelerin  de 
bilinçlendirilmesi 
gerekliliği 
ortaya 
çıkmaktadır.  Yetişkinlere/ebeveynlere  yönelik 
eğitim  programlarının  geliştirilmesi  ve  bu 
konudaki  araştırmaların  artarak  desteklenmesi 
bu bakımdan önemlidir. 
SONNOTLAR 
(1) 
Avrupa 
Birliği 
Komisyonu, 
medya 
okuryazarlığı  etkinliklerine  1990'lı  yıllardan 
itibaren  destek  vermeye  başlamıştır.  2000  yılı 
sonrasında  başlatılan  e-Avrupa  programlarında 
medya  okuryazarlığı  çalışmaları  yer  almıştır. 
Medya 
okuryazarlığı  eğitim  programları, 
projeleri  ve  yayınları  hazırlamak  üzere  çeşitli 
çalışmalar  sürdürülmektedir  (Önal  2007:  339). 
Türkiye’de 
Medya 
okuryazarlığı 
eğitim 
programları  ve  projelerinde  ilgi;  son  dönemde 
yine  Avrupa  Birliği  ve  ülke  içinde  Avrupa 
Birliği 
Bakanlığı’nın 
desteğiyle 
e-eğitim 
bağlamına  odaklanmaktadır.  Bu  konu  ile  ilgili 
olarak 
Medya 
ve 
Kültür 
Araştırmaları 
Derneği’nce,  AB  Bakanlığı’nın  yürütücüsü 
olduğu Türkiye  ve AB Sivil Toplum Diyaloğu 
çerçevesinde  ve  “Medya  Okuryazarlığı  E-
Eğitim 
Girişimlerinde 
Avrupa 
Birliği 
Deneyimlerinin  Anlaşılması  ve  Türkiye’ye 
Aktarılması 
Çalışması” 
başlıklı 
proje 
kapsamında  İtalya’da  bulunan  SacroCuore 
Katolik  Üniversitesi  (UniversitàCattolica  del 
SacroCuore  –PiacenzaCampus)’ne  “ortaklık 
başlatma/kurma 
ve 
tanışma 
ziyareti” 
gerçekleştirilmiştir. 
(2)  Marmara  Üniversitesi  İletişim  Fakülte-
si’nde  23–25  Mayıs  2005  tarihleri  arasında 
düzenlenen  I.  Uluslararası  Medya  Okurya-
zarlığı  Konferansı  bu  açıdan  önemlidir.  Ol-
dukça  geniş  bir  akademisyen  katılımının 
sağlandığı  konferansın  ardından  bildirilerin 
basılması,  akademik  literatüre  önemli  bir 
katkı sağlamıştır. 
KAYNAKÇA 
Akşit  F  ve  Dönmez  B  (2011)  İlköğretim 
Öğrencilerinin  Medyayı  Kullanmaya  Yönelik 
Tutumlarının  Belirlenmesi,  Erciyes  İletişim 
Dergisi, 2 (1), 32-46. 
Aufderheide  P  (1993)  Media  Literacy:  A 
Report  of  the  National  Leadership  Conference 
on Media Literacy,The Aspen Institute, USA. 
Aufderheide  P  General  Principles  in  Media 
Literacy,  http://newsreel.org/articles/aufderhe. 
htm, erişim tarihi: 22.03.2011. 
Büyüköztürk  Ş  (2004)  Sosyal  Bilimler  İçin 
Veri Analizi, Pegema Yayınları, Ankara.  
Çaplı  B  (2002)  Medya  ve  Etik,  İmge  Kitabevi 
Yayını, Ankara.  
Deveci H ve Çengelci T (2008) Sosyal Bilgiler 
Öğretmen 
Adaylarından 
Medya 
Okuryazarlığına  Bir  Bakış,  Yüzüncü  Yıl 
Üniversitesi  Eğitim  Fakültesi  Derg,  5  (2),  25-
43. 
Elma  C,  Kesten  A,  Dicle  A  N,  Mercan  E  ve 
Çınkır 
Ş 
(2009) 
İlköğretim 
7. 
Sınıf 
Öğrencilerinin Medya ve Medya Okuryazarlığı 
Dersine  İlişkin  Tutumları,  Ondokuz  Mayıs 
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Derg, 27, 93-103. 
Hobbs 
R 
(2004) 
Medya 
Okuryazarlığı 
Hareketinde  Yedi  Büyük  Tartışma,  M.  Türkân 

---