Journal of selcuk communication

Selçuk İletişim, 7, 3, 2012 
 
46 
 
1. LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ 
RTÜK 
ve 
MEB’in 
işbirliği 
sonucunda 
uygulamaya 
konan 
ilköğretimde 
medya 
okuryazarlığı  eğitimi  projesi;  uygulamayı 
değerlendirerek  eğitimin  yeterli  ve  yetersiz 
yanları  konusunda  bilimsel  bilgi  edinmek 
böylece 
program 
ve 
uygulamaların 
geliştirilmesine ve/veya eğiticileri ve aileleri de 
içerecek 
şekilde 
genişletilmesine 
katkıda 
bulunmak  isteyen  araştırmacıların  ilgi  alanı 
içinde  yer  almaya  başlamıştır.  Bu  bağlamda 
Deveci  ve  Çengelci  (2008),  20  sosyal  bilgiler 
öğretmen adayı ile gerçekleştirdiği görüşmeyle 
sosyal  bilgiler  öğretmen  adaylarının  medya 
okuryazarlığına bakışını değerlendirmiş; Özsoy  
(2010)  ise  araştırmasını  “Türkiye’de  kentli 
çekirdek ailelerin medya okuryazarı olabilirliği 
üzerine”  kurgulamıştır.  Özsoy,  yetişkinlere 
yönelik  geliştirilecek  medya  okuryazarlığı 
eğitim 
programına 
katkı 
sağlayabilecek 
araştırmasında 
“ailelerin 
sınırlı  da 
olsa 
içeriklere  müdahil  olma  potansiyellerinden 
hareketle  medyayı  okuyabilme,  bir  anlamda 
medya  okuryazarı  olabilmelerinin”  mümkün 
olduğunu  belirtmektedir  (2010:  57–58).  Aynı 
şekilde;  Kalan  da,  okulöncesinden  başlayarak 
çocukların  korunması  ve  medya  okuryazarı 
olmalarının  temellerinin 
atılabilmesi 
için 
ebeveynlerinin  medya  okuryazarı  olmalarının 
gerekliliğini vurgulamaktadır (Kalan 2010: 72). 
İlköğretimde  medya  okuryazarlığı  eğitimi  pro-
jesi  ile  ilgili  asıl  üzerinde  durulması  gereken 
araştırmalar  medya  okuryazarlığı  eğitimini 
alanlar  üzerinde  yapılan  araştırmalardır.  Cevat 
Elma  ve  arkadaşları  tarafından  yapılan  “İlköğ-
retim 7. Sınıf Öğrencilerinin Medya ve Medya 
Okuryazarlığı  Dersine  İlişkin  Tutumları”  baş-
lıklı araştırma ile öğrencilerin özellikle daha iyi 
bir medya okuryazarı olma, medyayı ve ilettiği 
mesajları eleştirel bir gözle inceleme konusun-
da  “gereken  etkinin tam anlamıyla  hissedilme-
diğini  ve  yoğun  biçimde  yaşanmadığını  ifade 
ettikleri belirlenmiştir” (2009: 111). Araştırma, 
elde  edilen  verilere  dayanarak, medya  okurya-
zarlığı  dersinin  verimli  bir  şekilde  uygulana-
bilmesine yönelik önerileri de içermektedir.  
Kayseri  Sümer  İlköğretim  Okulu’ndan  toplam 
iki  yüz  öğrencinin  medya  okuryazarlığı  kavra-
mı  bağlamında  medyayı  kullanmaya  yönelik 
tutumlarını  belirlemeye  çalışan  Fisun  Akşit  ve 
Berna  Dönmez,  araştırmalarında  (2011:  44–
45),  televizyonun  araştırmaya  katılan  öğrenci-
ler tarafından en çok takip edilen kitle iletişim 
aracı  olduğu,  öğrencilerin  medyayı  ve  medya 
ürünlerini  bilinçli  olarak  tüketmedikleri  sonu-
cuna  ulaşmıştır.  Akşit  ve  Dönmez’e  göre  bu 
sonuç medya okuryazarlığı dersinin daha erken 
yaşlarda  öğrencilere  verilmesi  ve  bu  konuda 
ailelerin  de  bilinçlendirilmesi  gerekliliğini  ön 
plana çıkarmaktadır. 
2. YÖNTEM 
2.1.Araştırmanın Uygulanması ve Örneklem 
Bu 
araştırma, 
bilgilerin 
sağlanması 
ve 
kullanılması  yönünden  betimleyici  araştırma 
karakterini 
taşımaktadır. 
Araştırmanın 
parametrik  bir  inceleme  olarak  inşa  edilmesi, 
temsili  örneklem  alınmasını  gerektirmektedir. 
Çalışmada 
araştırma 
nüfusu, 
2009–2010 
eğitim-öğretim  yılında  Kayseri’de  Melikgazi 
ve  Kocasinan  merkez  ilçelerinde  öğrenim 
gören  6–7  ve  8.  sınıf  öğrencileri  olarak 
tanımlanmıştır. 
İl 
Milli 
Eğitim 
Müdürlüğü’nden  alınan  bilgilere  göre  Kayseri 
merkez ilçelerinde medya okuryazarlığı dersini 
alan  6539  öğrenci,  almayan  37801  öğrenci 
olmak 
üzere 
toplam 
44340 
öğrenci 
bulunmaktadır.  %  95  güvenirlik  seviyesi  ve 
0.05  anlamlılık  düzeyinde  dersi  alan  ve 
almayan  1000’er  kişilik  örneklem  büyüklüğü 
ana  nüfusu  rahatlıkla  temsil  edebilmektedir 
(Kurtuluş  1998:  236;  Ural  ve  Kılıç  2006:  49). 
Çalışmanın  en  önemli  sınırlılığı,  medya 
okuryazarlığı  dersinin  tüm  Türkiye  genelinde 
uygulanmasına  rağmen  araştırmanın  sadece 
Kayseri ilinde yapılmasıdır. Ancak bu çalışma, 
konuyla ilgili olarak Türkiye çapında yapılacak 
ardıl 
araştırmalara 
örnek 
oluşturabilir. 
Çalışmada,  Kayseri’de  medya  okuryazarlığı 
dersini  alan  ilköğretim  öğrencilerinin  medya 
izleme 
alışkanlıklarının 
dersi 
almayan 
öğrencilere 
göre 
farklılık 
içerdiği 
varsayımından hareket edilmektedir.   
2.2. Veri Toplama Araçları 
Araştırmada,  amaca  uygun  bir  biçimde 
geliştirilen  anket  formu  kullanılarak  veri 
toplanmıştır. Anket formu üç ana bölümden ve 
33  sorudan  oluşmaktadır.  Birinci  bölümde, 
medya  izleme  sıklıklarını  belirlemeye  yönelik 
1  “hiçbir  zaman”ı,  5  “her  zaman”ı  ifade  eden 
beşli  likert  ölçeğine  uygun  sorulara  yer 

---

Medya Okuryazarlığını Alan ve Almayan İlköğretim… (42-54) 
 
47 
verilmiştir.  İkinci  bölümde,  medya  izleme 
nedenleri; 1 “hiç katılmıyorum”u, 5 “kesinlikle 
katılıyorum”u  ifade  eden  beşli  likert  ölçeği 
kullanılarak tespit edilmiştir.  Son bölümde ise 
öğrencilerin  sosyo-demografik  özelliklerini 
belirlemeye  yönelik  kategorik  sorulara  yer 
verilmiştir.  
Anket  formunun  hazırlanmasında,  Kayseri’de 
medya 
okuryazarlığı 
dersini 
veren 
öğretmenlerin  görüşleri  de  dikkate  alınmış;  bu 
amaçla 
Erciyes 
Üniversitesi 
İletişim 
Fakültesi’nde  söz  konusu  öğretmenlerle  bir 
toplantı  yapılmıştır.  Hazırlanan  anket  formu 
sahada  uygulanmadan  önce  yüzey  geçerliliği 
için  uzman  kişilere  gösterilmiş,  onların 
önerileri  doğrultusunda  gerekli  düzeltmeler 
yapılmıştır.  Daha  sonra  50  kişi  üzerinde  ön-
teste  tabi  tutularak  son  kontrolleri  yapılmış  ve 
uygulamaya hazır hale getirilmiştir.  
2.3.Verilerin Analizi ve Kullanılan Testler 
Alan  araştırması,  17–28  Mayıs  2010  tarihleri 
arasında 
araştırmaya 
katılan 
öğrencilerin 
okullarına  gidilerek  yüz  yüze  görüşme  yoluyla 
gerçekleştirilmiştir.  Elde  edilen  veriler,  SPSS 
17.0 İstatistik Programı kullanılarak elektronik 
ortamda  işlenmiştir.  Verilerin  analizinde, 
araştırmaya 
katılanların 
demografik 
özelliklerini,  medya  okuryazarlığı  dersini 
alanlarla  almayanlar  arasındaki  farklılıkları 
belirlemek  amacıyla  karşılaştırmalı  frekans 
dağılımları,  ki-kare  ve  t  testi  analizleri 
kullanılmıştır. 
3. BULGULAR ve YORUM 
Araştırmada,  öncelikle  medya  okuryazarlığı 
dersini 
alan 
ve 
almayan 
öğrencilerin 
demografik  özelliklerine,  daha  sonra  medya 
okuryazarlığı  dersine  göre  medya  izleme 
alışkanlıkları  arasında  fark  olup  olmadığına 
ilişkin bulgulara yer verilmiştir. 
3.1.  Araştırmaya  Katılan  Öğrencilerin 
Demografik Özellikleri 
3.1.1.  Öğrencilerin  Cinsiyet  İtibariyle  Da-
ğılımı 
Araştırmaya  medya  okuryazarlığı  dersini  alan 
1194, almayan 1087 olmak üzere toplam 2281 
ilköğretim 
öğrencisi 
katılmıştır. 
Medya 
okuryazarlığı  dersini  alan  10  öğrenci  ile  dersi 
almayan  21  öğrenci  cinsiyetle  ilgili  soruyu 
cevaplamamıştır.  
Tablo 1. Öğrencilerin Cinsiyet İtibariyle Dağılımı 
Cinsiyet 
MOY Dersini 
Alanlar 
MOY Dersini 
Almayanlar 
Toplam 
Kız 
585 (%49,4) 
536 (%50,3) 
1121 (%49,8) 
Erkek 
599 (%50,6) 
530 (%49,7) 
1129 (%50,2) 
TOPLAM 
1184 (%100) 
1066 (%100) 
2250 (%100) 
Cinsiyet  dağılımı  incelendiğinde  (Tablo  1) 
araştırmaya 
katılanların 
%49,8’inin 
kız; 
%50,2’sinin  ise  erkek  olduğu  ve  medya 
okuryazarlığı  dersini  alan  ve  almayan  her  iki 
öğrenci 
grubunun 
da 
cinsiyet 
dağılımı 
açısından benzerlik taşıdığı görülmektedir. 
 
3.1.2.  Öğrencilerin  Sınıflarına  Göre  Dağı-
lımları 
Araştırmaya  katılan  öğrencilerin  sınıflara  göre 
dağılımları  Tablo  2’de  gösterilmektedir.  Buna 
göre öğrencilerin %36,5’i 6. sınıfta, %32,8’i 7. 
sınıfta,  %30,7’si  ise  8.  sınıfta  öğrenim 
görmektedir. 
Tablo 2. Öğrencilerin Sınıf İtibariyle Dağılımları 
Sınıflar 
MOY Dersini 
Alanlar 
MOY Dersini 
Almayanlar 
Toplam 
6. Sınıf 
429 (%36,2) 
392 (%36,8) 
821 (%36,5) 
7. Sınıf 
400 (%33,8) 
338 (%31,7) 
738 (%32,8) 
8. Sınıf 
356 (%30,0) 
335 (%31,5) 
691 (%30,7) 
TOPLAM 
1185 (%100) 
1065 (%100) 
2250 (%100) 

---