Kandavlizm Şahin Böyükağa oğlu Əlibəyli Candaulism
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 1858–1859-cu illər «Şah Kandavl» («Le Roi Candaule») Jan-Leon Jerom (Jean-Leon Gerome) 1864-cü il «Şah Kandavl haqqında mif» (ingiliscə «The myth of king Candaules», fransızca «Le mythe du roi Candaule»), yağlı boya vasitəsilə çəkilmiş 72,4 x 59,7 sm (28,5 x 23,5 v) ölçülərində olan şəkil Şarl Dezire Yu (Charles Desire Hue) 1865-ci il «Şah Kandavl» operası Mişel Antuan Floranten Karrenin (Michel Antoine Florentin Carre) librettosu və Ejen Diasın (Eugene Diaz) musiqisi əsasında 1868-ci il «Şah Kandavl» baleti Marius İvanoviç Petipa 1899/1901-ci il «Şah Kandavl» Andre Pol Giyom Jid (Andre Paul Guillaume Gide) 1935–1936-cı illər «Şah Kandavl» Aleksandr fon Semlinski (Alexander von Zemlinsky) «Şah Kandavl» librettosu Frans Bley (Franz Blei) 1951–1975-ci illər «Zamanın musiqi sədaları altında rəqs» («A dance to the music of time») adlı silsilə Entoni Dimok Pouell (Anthony Dymoke Powell) Şəkil 3. «Şah Kandavl öz mənzilində arvadı Nissiyanı Gigə göstərir». Təxminən 1540-cı ildən 1550-ci ilə qədər olan zaman arasında anonim italyan keramisti tərəfindən yastı mayolika formasında yaradılmış əsər 22 Yunan filosofu, yazıçı, tarixçi, bioqraf və moralist Heroneyalı Plutarx (Plutarchos) 36 məşhur Kandavl tarixi hadisəsini iki dəfə xatırlamışdır. Təxminən 1540-cı ildən 1550-ci ilə qədər olan zaman arasında anonim italyan keramisti tərəfindən yastı mayolika 37 formasında «Şah Kandavl öz mənzilində arvadı Nissiyanı Gigə göstərir» əsəri yaradılmışdır (şəkil 3). Şəkil 4. Yakob Yordans (Jacob Jordaens). «Lidiya şahı Kandavl öz arvadını Gigə göstərir» (ingiliscə «King Candaules of Lydia showing his wife to Gyges»), 1646-cı il. Flamand barokkosunun görkəmli nümayəndələrindən biri, rəssam Yakob Yordans (Jacob Jordaens) 38 «Lidiya şahı Kandavl öz arvadını Gigə göstərir» («King Candaules of Lydia showing his wife to Gyges») adlı əsərini yaratmışdır (şəkil 4). Mənbələrin bəzisində həmin əsərin 1646-cı ildə, digərlərində isə 1670-ci ildə yaradıldığı 23 göstərilir. Həmçinin əsərin adı bir qədər fərqli şəkildə göstərilir. Belə ki, bir çox mənbələrdə əsər sadəcə «Lidiya şahı Kandavlın arvadı» adlandırılır. 1674-cü ildə fransız şairi Jan de Lafonten (Jean de La Fontaine; 1621–1695) 39 «Şah Kandavl və hüquq magistri» (fransızca «Le Roi Candaule et le maitre en droit» əsərində məşhur süjetə istinad etmişdir. Bəzi mənbələrdə əsərin adı «Şah Kandavl və qanunda usta» kimi göstərilir. Əslində «hüquq magistri» 40 və «qanunda usta» ifadələri bir- birinə çox yaxın olsalar da, ancaq bunlardan birincisi orijinala çox yaxın olduğundan məhz onun daha doğru olduğu qənaətinə gəlinir. Hollandiya qızıl əsrinin görkəmli nümayəndəsi, niderland naqqaşı və mənzərəçisi Eqlon Hendrik van der Ner (Eglon Hendrick van der Neer) 42 1675–1680-ci illərdə «Kandavl arvadını gizlincə Gigə göstərir» («La femme de Candaule decouvre Gyges») adlı əsərini yaratmışdır (şəkil 5). Mənbələrin bir qismində əsərin 1675-ci ildə yaradıldığı bildirilir. Bundan başqa, yaradılmış əsərin adı mənbələrin bəzisində «Kandavlın arvadı və Gig», digərlərində isə «Kandavlın yataq otağında» kimi göstərilir. Şəkil 5. Eqlon Hendrik van der Ner (Eglon Hendrick van der Neer). «Kandavl arvadını gizlincə Gigə göstərir» («La femme de Candaule decouvre Gyges»), 1675–1680- ci illər Fransız yazıçısı və alimi Bernar Le Bovye de Fontenelin (Bernard le Bovier de Fontenelle) 42 1683-cü ildə «Kandavl–Giges» dialoqunu qələmə almışdır. Müvəqqəti şahın səsli-küylü seksuallığı təsvir halında növbəti dəfə Venesiya palatsosunun 43 tavanı altında göründü. Venesiya məktəbinin yetirməsi olmuş italyan 24 naqqaşı Covanni Battista Pittoni (Giovanni Battista Pittoni) 44 1720-ci illərin əvvəllərində «Şah Kandavlın ölümü» («Death of king Candaules») adlı əsərini yaratmışdır (şəkil 6). Şəkil 6. Covanni Battista Pittoni (Giovanni Battista Pittoni). «Şah Kandavlın ölümü» («Death of king Candaules»). İtaliya. 1720-ci illərin əvvəlləri. 161 x 210 santimetr ölçülərində olan, yağlı boya vasitəsilə çəkilmiş şəkil. 1923-cü ildən Sankt-Peterburqdakı Dövlət ermitajında saxlanılır. Bəzi mənbələrdə «Şah Kandavlın ölümü» əsərinin italyan rokokosu üslubunda işləyən nəhəng rəssam, freska və qravüralar ustası, Venesiya məktəbinin axırıncı böyük nümayəndəsi Covanni Battista Tyepolo (Giovanni Battista Tiepolo) tərəfindən yaradıldığı qeyd edilməklə yanlışlığa yol verilir. Bunu üç səbəblə izah etmək olar. Birincisi, onların hər ikisi Venesiya məktəbindən çıxmış sənətkarlardır. İkincisi, hər iki sənətkarın adları və atalarının adları eynidir, yalnız soyadlarına görə seçilirlər. Üçüncüsü, C. B. Tyepolo Venesiya Naqqaşlıq və Heykəltəraşlıq Akademiyasının prezidenti vəzifəsində çalışarkən C. B. Pittoni onu əvəz etmişdir. Növbəti rəssamlıq nümunəsi kimi ingilis naqqaşı Uilyam Etti (William Etty) 45 tərəfindən yaradılmış mənzərə xatırladıla bilər. Kolorist 46 kimi məşhur olan sənətkarın yaradıcılığının başlıca mövzusu çılpaq qadın naturası olmuşdur. Onun tərəfindən 1830-cu ildə ərsəyə gətirilmiş «Lidiya çarı Kandavl arvadı çarpayıda uzanmağa hazırlaşarkən onu gizlincə öz nazirlərindən biri Gigə göstərir» («Candaules, King of Lydia, shews his wife by stealth to Gyges, one of his Ministers, as she goes to bed») adlı əsər çox məşhurdur (şəkil 7). Bəzi mənbələrdə əsərin 1820-ci ildə yaradıldığı iddia edilir. Mənzərənin süjet xətti kimi Herodotun «Tarix» əsərinin birinci kitabındakı səhnə xidmət göstərmişdir. Kandavl cangüdəni Gigi evinə dəvət edir, yataq otağında gizlədir, arvadı Nisanı yatmağa hazırlaşarkən ona göstərir. yağlı boyalarla çəkilmiş şəkil bəzi mənbələrdə belə bir adla təqdim edilir: «Lidiya çarı Kandavl çarpayıda uzanmağa hazırlaşan arvadını gizlincə öz cangüdəni Gigə göstərir». Çox vaxt onu qısaca olaraq belə adlandırırlar: «Kandavl öz Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|