Kandavlizm Şahin Böyükağa oğlu Əlibəyli Candaulism
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
57 Şəkil 35. «Rüsvayçı ledi U» («The scandalous lady W») filminin posteri * * * Fransız heykəltəraşı Fransua Ogüst Rene Roden (François-Auguste-Rene Roden) də həmçinin kandavlist hesab edilir. 1840-cı ilin 12 noyabrında Paris şəhərində doğulmuşdur. Sənətkar «Qucaqlaşmalar» adlı əsərində öz sevgilisini təsvir etmişdir (şəkil 37). Şəkil 36. Fransua Ogüst Rene Roden (François-Auguste-Rene Roden; 1840– 1917). 1891-ci il 58 Şəkil 37. Fransua Ogüst Rene Roden (François-Auguste-Rene Roden; 1840– 1917). «Qucaqlaşmalar» Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Rodenin ecazkar sənəti müasir heykəltəraşlığın inkişafına çox güclü təsir etmişdir. Onu haqlı olaraq müasir heykəltəraşlığın yaradıcılarından biri hesab edirlər. Qəribədir ki, hətta müxtəlif bədii cərəyanlara mənsub olan sənətkarlar belə onu özlərinə müəllim sayırdılar. İmpressionistlər Rodeni «impressionizmin banisi» adlandırır, realist sənətkarlar, eləcə də digərləri, hətta simvolistlər belə ondan çox şey öyrənirdilər [12, səh. 145]. Həmçinin rəsm və ofort ustası kimi tanınan Rodenin yaradıcılığı heykəltəraşlıq tarixində mühüm mərhələ təşkil edir. Müəyyən olunmuşdur ki, 1880-ci illərin ortalarından O. Rodenin yaradıcılığında mürəkkəb simvolik obrazlara, ziddiyyətli və ifrat insan emosiyalarının üzə çıxarılmasına meyl artmışdır [6, səh. 167, orta və sağ sütunlar]. O. Roden 1917-ci ilin 17 noyabrında Myodonda vəfat etmişdir. * * * Arvadın başqa kişinin qarşısında çılpaqlaşdırılmasından danışdıqda məşhur fransız naqqaşı və oymaçısı, impressionizmin banilərindən biri Eduard Manenin (Edouard Manet) 1863-cü ildə yaratdığı «Ot üstündə səhər yeməyi» əsəri barəsində hökmən söhbət açmaq lazım gəlir. Atası fransız hüquqşünası Ogüst Mane (Auguste Manet), anası diplomat Joze-Antuana-Ennemo Furnyenin (Joseph-Antoine-Ennemond Fournier) qızı Ejeni-Dezire Furnye (Eugenie-Desiree Fournier) olmuşdur. Eduard Mane 1832-ci ilin 23 yanvarında Parisdə dünyaya gəlmişdir. Sənətkarın ailə quracağı holland Süzanna Leenhoff (Suzanne Leenhoff) musiqiçi olmuş, 1849-cu ildən Manenin kiçik qardaşları Ejen və Qustava fortepianodan 59 dərs demişdir. 1852-ci ilin 19 yanvarında Süzannanın oğlu olur və adını Leon (Leon Leenhoff) qoyur. Süzanna uşağın atası kimi sənəddə Koel yazdırır, lakin onun barəsində heç bir məlumat vermir. Eduard Mane uşağın xaç atası olur. Bəziləri uşağın atasının Ogüst Mane, digərləri isə Eduard Mane olduğunu bildirir. Leon və Suzannanın yaşadığı evdə təkcə onlar deyildi. Belə ki, Süzannanın qardaşları – heykəltəraş Ferdinand Leenhoff və rəssam Rudolf Leenhoff, həmçinin nənəsi bir yerdə qalırdılar. Güman edilir ki, Süzanna naqqaşın atası Ogüstün məşuqəsi olmuşdur. Atasının ölümündən düz bir il sonra 1863-cü ilin 28 oktyabrında Eduard Mane onunla evlənmişdir. Sənətkarın onunla sevgi macərası on il ərzində davam etmişdir. Balaca Leon və anası Süzanna rəssamın çoxlu sayda lövhəsi üçün bir model kimi xidmət göstərmişdir. Şəkil 38. Eduard Mane (Edouard Manet), təxminən 1870-ci il. Məşhur fransız fotoqrafı, karikatura ustası, romanist yazıçı, jurnalist və təyyarəçi Nadarın (Nadar; əsl adı Qaspar Feliks Turnaşon – Gaspard Felix Tournachon) əsəri olan portret 1863-cü ilin oktyabrında fransız şairi, tənqidçi, esseist və tərcüməçi Şarl Pyer Bodler (Charles Pierre Baudelaire) öz dostuna yazırdı: «Mane indicə təəccüblü bir xəbəri mənimlə bölüşdü. Bu gün axşam Hollandiyaya yola düşür, öz arvadı ilə geri qayıdacaq... deyilənə görə, onun arvadı çox qəşəng, nəzakətli, xoşrəftar bir qadındır, gözəl piano ifaçısıdır». Eduard, Süzanna və Leon bir yerdə yaşayırlar. Lakin rəssamın ailəsinə və Paris ictimaiyyətinə Leon Süzannanın oğlu kimi deyil, kiçik qardaşı kimi təqdim edilmişdir. Eduard Manenin 1863-cü ildə yağlı boyalarla çəkdiyi «Ot üstündə səhər yeməyi» (fransızca «Le dejeuner sur l’herbe») əsəri cəncəlli və biabırçı bir mənzərədir. Paris salonu üçün nəzərdə tutulan əsər ilk vaxtlar «Çimmə» (fransızca «Le bain») 60 adlandırılmışdır. Lakin burada rüsvayçı elementlərin çox olduğunu görən jüri üç mindən artıq digər tablo ilə birlikdə sərgiyə çıxarılmasına icazə verməmişdir. Belə mənzərələr imperator III Napoleonun təşəbbüsü əsasında yaradılan «Qəbul edilməmiş əsərlər salonu»nda sərgiyə çıxarılmışdır. Şəkil 39. Eduard Mane (Edouard Manet). Ot üstündə səhər yeməyi (Le dejeuner sur l’herbe), 1863-cü ildə yağlı boyalarla çəkilmiş 208 x 264,5 santimetr ölçülərində olan şəkil. Hal-hazırda Parisin Orse muzeyinin 19-cu zalında saxlanılır. Mənzərənin süjet seçiminə gəldikdə tam geyimli halda olan iki kişinin çılpaq qadınlarla təbiətin qoynunda olması aşkar anlaşılmazlıq doğurmuş, müəllifin pis zövqə malik olmaqda və dekadentlikdə günahlandırılmasına səbəb olmuşdur. Tamaşaçılar təkcə süjetə görə deyil, eyni zamanda çılpaq qadının utanmadan, abır-həya etmədən düz seyrçiyə baxmasına, həmçinin personajların tanınmazlığına hiddətlənmişlər. Qadın modeli kimi Eduard Manenin sevimlisi, fransız rəssamı və musiqiçisi Viktorina Luiza Myoran (Victorine Louise Meurent), kişilərdən biri qardaşı Mane Qustav, digəri gələcək qaynı Ferdinand Leenhoff olmuşdur. Geyimli olan kişilər dendi kimi qavranılırlar. Dendi (dandy) XIX əsrin sosial-kultural tipidir, özünə fikir verən, zahiri görünüş və davranışının estetik biçimliliyinə nəzarət edən, nitqinin nəzakətliliyinə çalışan, həmin keyfiyyətlərini xüsusi olaraq nəzərə çarpdıran kişini belə adlandırırdılar. Kişilərin başı söhbətə elə qarışıb ki, sanki onlar yanlarında çılpaq qadın olduğunu hiss etmirlər. Kişilərin qabağında soyunulmuş qadın paltarı, meyvələrlə dolu zənbil və dəyirmi çörək vardır. Arxa planda əyninə yüngül paltar geyinib çayda yuyunan ikinci qadın görünür. Həmin qadın ön plandakı fiqurlarla müqayisədə qeyri-mütənasib şəkildə böyük ölçüdə görünür. Mənzərə fonu üçün dərinlik çatışmır, bütün səhnənin təbiət qoynunda deyil, studiyada baş verməsi təəssüratı yaranır. Demək olar ki, kölgə verməyən işıqla həmin təəssürat güclənir. E. Mane «Ot üstündə səhər yeməyi» əsərini bazar günü Sena sahilinə Arjanteyə (Argenteuil) səyahət edən zaman fikirləşmişdir. Mane kompozisiyanın əsası kimi böyük italyan naqqaşı, qrafik və arxitektoru, Umbriya məktəbinin nümayəndəsi Rafael Santinin (Raffaello Santi) şəkilləri üzrə italyan oymaçısı Markantonio Raymondinin (Marcantonio Raimondi) «Paris məhkəməsi» qravürasından fraqment götürmüşdür. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|