Kastamonu üNĠversġtesġ IV. Uluslararasi ġeyh ġA‟BÂn-i velî sempozyumu

 
3. ġafiîlîk 
Bakü Ģehri hakkında bilgi veren el-Bakuvî, burada yaĢayan Hıristiyanların yanısıra 
Ģehir nüfusunun bir kısmının ġafiî mezhebine mensup olduklarını belirtir.
9
Ayrıca bölgede yaĢayan bazı ġafii âlimlerden de söz edilmektedir. Bunlardan 
Cemaleddin Yusuf b. Ġbrahim el-Erdebîli eĢ-ġafiî (799/1397) XIV. yüzyılda yaĢamıĢtır. Saffet 
Köse‘ye göre o, ġafiî mezhebinin görüĢlerini özetlediği 
el-Envar li-A‟mali‟l-Ebrar 
adlı 
eseriyle tanınmıĢtır.
10
4. Hanbelîlik 
Azerbaycan‘da hadis taraftarlığının çoğalması bu konudaki çalıĢmalara etki ederek 
büyük muhaddislerin yetiĢmesine sebep olmuĢtur. Bu meĢhur muhaddislerden birisi Ebu Bekr 
Ahmed b. Harun b. Ruh el-Berdîci‘dir. O, Azerbaycan‘ın Berdic köyünde doğmuĢ, 301 / 914 
yılında Bağdat‘da ölmüĢtür. Yakut el-Hamevi, Berdici‘yi ―Hadis ilminin sütunlarından biri‖ 
5
Velihanlı, Naile, 
Arab Hilafeti ve Azerbaycan
, Baku 1993, s. 50. 
6
Azerbaycan‘da Mutezile için bkz. PaĢazade AllahĢükür, 
Kafkas‟da Ġslam,
Bakü 1991, s. 80-82. 
7
Ġbn Nedim‘in Berdeî'ye nispet ettiği eserler: 1. 
Kitabu‟ l-MurĢid fi'l-Fıkıh. 
2.
 Kitabu‟r-Red ala‟l-Muhalifin fi‟l-
Fıkıh. 
3.
Kitabu Tezkirati‟l-Garib fi‟l-Fıkıh. 
4.
Kitabu el-Ġhticac ala‟l-Muhalifin. 
5.
Kitabu Camiî fi Usuli‟l-
Fıkıh. 
6. 
Kitabu‟d-Dua. 
7.
 Kitabu‟n-Nasih ve‟l-Mensuh fi‟l-Kur‟an. 
8.
 Kitabu‟s-Sunne ve‟l-Cemâa. 
9.
 Kitabu‟l-
Ġmâme. 
10.
Kitabu Nakdi Ġbnu‟r-Ravendî li‟l-Ġmame. 
11.
Kitabu Tahrimi‟l-Muskir. 
12.
Kitabu Red ala‟l-Men 
Gâle bi‟l-Mut‟a. 
13.
Kitabu‟l-Ġman ve‟n-Nuzûr.
Bkz., Ġbn Nedim Ebû‘l-Ferec Muhammed b. Ġshak b. Ebî 
Ya‘kûb (385/995), 
el-Fihrist,
nĢr., G. Flugel, Beyrut 1964, s. 17 vd. 
8
Ġbn Murtaza, Ahmed b. Yahyâ (840/1437), 
Tabakâtü‟l-Mu‟tezîle, 
thk., S.D. Wilzer, Beyrut 1988, s. 18. 
9
el-Bakuvî, Abdür-ReĢid b. Saleh b. Nuri, 
Kitab Telhis el-Âsar ve Acâib el-Melik el-Kahhâr
, çev. Z. Bünyadov, 
Bakü 1992, s. 117-118;
10
Köse, Saffet, ―Eredbîlî, Yusif b. Ġbrâhim‖,
DĠA,
Ġstanbul 1995, XI/279-280. 

---

IV. ġeyh ġa‟ban-ı Velî Sempozyumu (Hanefîlik-Mâturîdîlik) 
297 
olarak zikretmektedir.
11
Sem‗ânî, onun, ―devrinin eĢi bulunmayan hadisçisi‖ olduğunu 
yazmaktadır.
12
Modern araĢtırmalarda da Berdîci ve diğer Arapça yazmıĢ birçok Azerbaycan 
âlimleri hakkında bilgiler mevcuttur.
13
Azerbaycan‘daki söz konusu hadis âlimlerinin esasen 
Hanbeli mezhebine mensup olduğu bilinmektedir
14
5. ġiîlik 
ġiiliğin Azerbaycan bölgesinde ortaya çıkması ve yayılması hakkında farklı görüĢler 
bulunmaktadır. Bu görüĢlere bakıldığında Safevî öncesi Azerbaycan‘da ġiîliğin varlığı 
hakkındaki görüĢler genel bir görünüm arzettiğini söylemek mümkündür. Çünkü ġiîlik 
değerledirilirken günümüzdeki ġiîlkten yola çıkılarak Safevi öncesinde bölgede ġiîliğin 
mevcutolduğu görüĢü savunulmaktadır. Örneğin PaĢazade‘ye göre Azerbaycan‘da ġiîlik geniĢ 
bir alana yayılmıĢtır. Özellikle Kuzey kısmında çok sayıda ġiî yaĢıyordu.
15
Fakat bunun 
kaynakları hakkında her hangi bir bilgi vermemektedir. Kadı Abdulcabbar da Azerbaycan‘ın 
―ġiî Ġmami olduğunu‖ söylemekte
16
fakat bu konuya baĢka bir açıklama getirmemiĢtir.