Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Yüklə 56,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
519 Milli ədəbiyyat 135 illiyi Əliabbas Müznib 1883-1938 2018 Əliabbas Mütəllib oğlu Mütəllibzadə - Əhmədov (Əliabbas Müznib) 1883-cü ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini mədrəsədə almış, ərəb- fars dillərini mükəmməl öyrənmişdir. Bir müddət də rus-tatar (Azərbaycan) məktəbində təhsilini davam etmişdir. Kiçik yaşlarından şeirə böyük maraq göstərmiş, bu həvəs onu Bakıda 1880- ci illərdən fəaliyyət göstərən “Məcmə üş-şüəra”ya gətirmişdir. Müznib də bir çox yazıçı və şair çağdaşları kimi ədəbiyyat və mətbuat aləminə 1905-ci ilin rus qiyamından sonra gəlmiş və iti qələm, üsyankar ruhu, milliyyətçi və Türkçü inancları ilə qısa zamanda ədəbi dairələrdə böyük maraq toplamışdır. 1907-ci ildən başla- yaraq “Tazə Həyat”, “İttifaq”, “Zənbur” kimi qəzet və jurnallarda ilk şeirlərini nəşr etdirən Əliabbas Müznib, qısa bir müddət sonra, 1910-cu ildə “Hilal” adlı bir qəzeti nəşr etdirmiş, həddindən ar- tıq tənqidçi ruhu və ifşaçılığı ilə diqqəti çəkən bu qəzetin ilk sayı hələ mətbuatda ikən müsadirə olunmuşdur. 1911-ci ildə Müznib hökumətə qarşı yazılarına görə əvvəl qısa müddət üçün həbs olunmuş və cəzalandırılaraq. ömür boyu Sibirə sürgün edilmişdir. 1913-cü ildə Romanovlar sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsinin 300 illiyi münasibətilə elan olunmuş aministiya ömürlük Sibirə sürgün edilmiş Müznibə də şamil edilmişdir. Lakin ona qəzet- jurnal çap etməyə icazə verilmədiyindən savadsız qardaşı Əbülfəzin adına icazə alaraq 1914-cü ildə ictimai-siyasi ədəbi “Dirilik”, 1915-ci ildə satirik “Babayi Əmir” jurnallarını nəşr etməyə başlamışdır. Kərbəlayı Vəli Mikayı- lov, Məhəmmədəli Rəsul-zadə, Ab- bas Kazımzadə, Seyid Hüseyin və b. məsləkdaşları ilə birlikdə Müsavat partiyasının formalaşmasında əlindən gələni əsirgəməyən naşir “Dirilik” jur- nalını “partiya”nın tribunasına çevir- mişdir. Bolşevik və erməni silahlılarının 1918-ci ilin martında müsəlmanları kütləvi qırmasından bəhs edən “Mart hadisələri”, məşhur Ənvər Paşaya həsr etdiyi kitabça böyük maraqla qarşılan- mışdır. Ədəbiyyat tariximizin öyrənilməsində böyük xidmət göstərən Ə.Müznib 1928-ci ildə XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatı seriyasından “Nakam (seçmə parçalar)”, “Aşıq Pəri və onun müasirləri” kitablarını nəşr et- dirmişdir. Tərtib etdiyi “Natəvan”, “Sa- bir”, “Abbas Səhhət”, “Hacı Seyid Əzim Şirvani” və onlarla başqa kitablara yaz- dığı ön sözlər, çap etdirdiyi məqalələr ədəbiyyatşünaslığımıza gözəl töhfədir. Onlarca şairimizin əsərlərini toplamış, elmi məqalələr yazmışdır. Nəşriyyatla Məhəmməd Hadinin, Molla Pənah Vaqifin, Cəfər Cabbarlının əsərlərinin tərtibi və nəşrə hazırlanması haqqında müqavilə bağlamışdır. Lakin onları, eləcə də üzərində işlədiyi neçə-neçə ki- tabı, yazmış olduğu məqaləni çap etdirə bilməmiş, bir çoxu da həbs zamanı itib batmışdır. 1936-cı il dekabr ayının 12- də Əliabbas Müznib həbs edilmiş, işgəncələrə məruz qalmış və 1938-ci il avqustun 28-də Sovetlər Birliyinin ən uzaq şəhərlərindən biri olan Vladivos- tokdakı xüsusi həbs məntəqəsində vəfat etmişdir. Ə d ə b i y y a t Seçilmiş əsərləri /Əliabbas Müznib; nəşrə hazırla- yan, ön sözün və lüğətin müəl. S.Xəyal; AMEA, Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu.-Bakı: Nurlan, 2007.-163 s. Türkcə qəzəllər /Ə.Müznib; nəşrə haz. S.Gəncəli; red. A.Ramazanov; AMEA, M.Füzuli ad. Əlyazmalar İn-tu.-Bakı: “Elm və təhsil”, 2013.-193 s. Xəyal, S. Əliabbas Müznib Bakı və bakılı şairlər haqqında /Sona Xəyal; elmi red. Azadə Musayeva; rеd. Vüsalə Səmədova; АМЕА, Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu.-Bakı: Nurlan, 2003.-80 s. Dünyaminqızı, Q. Vətən uğrunda fəda olmuş qardaşlar: Sovet hökuməti Əliabbas Müznib və Əmin Abidin taleyinə də acı sonluq yazmışdı /Q.Dünyaminqızı //Kaspi.- 2014.-19-21 dekabr.-S.7. Şair 520 Folklor 150 illiyi 90 illiyi Hüseyn Bozalqanlı 1868-1941 Aşıq İmran 1928-1999 2018 Hüseyn Cəfərqulu oğlu Quliyev (Bozalqan- lı) 1868-ci ildə Yelizavetpol quberniyası Qa- zax qəzasının (indiki Tovuz r-nun) Bozalqanlı kəndində anadan olmuşdur. Kənddə yeni açılan molla Səməd Axundun məktəbində üç il təhsil al- mış, ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənmişdir. Kiçik yaşlarından aşıqlığa - saz çalıb, söz qoşmağa həvəsi olmuş, hələ on iki yaşında ikən şeir yazma- ğa başlamışdır. 1890-cı ildən el arasında çalıb oxu- mağa başlamış, şeirləri dövri mətbuatda müntəzəm çap edilmişdir. Bədahətən söz deməkdə də Aşıq Hüseynin əvəzi olmamışdır. Buna görə də sevimli Xalq şairimiz Səməd Vurğun onu “əli qılınclı şair” adlandırmışdır. Aşıq Ələsgər məktəbinin davamçısı olan Aşıq Hüseynin Azərbaycan xalq yaradıcılığının inkişa- fında böyük xidməti olmuşdur. O, “Qara Tanrıver- di”, “Nəriman”, “Xanlar”, “Hacı Tağı” dastanla- rının yaradıcısıdır. “Koroğlu” dastanının ən kamil bilicisi məhz Aşıq Hüseyn hesab edilmişdir. Das- tanın bir neçə qolu - “Koroğlunun Toqat səfəri”, “Bağdad səfəri”, “Həmzənin Qıratı aparması”, “Koroğlunun vuruşması” və s. qolları Aşıq Hüsey- nin dilindən yazılmışdır. 1937-ci il noyabr ayının 13-də aşıq Hüseyn Bozalqanlı Azərbaycan Yazıçı- lar İttifaqının üzvü və ittifaq nəzdində olan Aşıq- lar bölməsinin rəhbəri seçilmişdir. I və II Aşıq- lar qurultayının, Mockvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyünün iştirakçısı olmuşdur. “Şərəf nişanı” ordeni və fəxri fərmanla mükafatlandırılmış, 1941-ci il oktyabrın 16-da isə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür. Hüseyn Bozalqanlı 1941-ci il noyabr ayının 13-də Bozalqanlı kəndində vəfat etmişdir. Ə d ə b i y y a t Əsərləri: 2 cilddə /H.Aşıq Bozalqanlı.- Bakı: Nurlan, 2008. - C.1: Şeirləri.- 296 s.; C.2.-287 s. Qasımova, S. Hüseyn Bozalqanlının poetik irsi /S.H.Qasımova; elm. red. M.Qasımlı.-Bakı: Elm və təhsil, 2012.-173, [3] s. Aşıq Aşıq İmran Mehralı oğlu Həsənov (Aşıq İmran) 1928-ci ildə Göyçənin Ağbulaq kəndində anadan olmuşdur. Aşıq sənətinin sirlərini əmisi Aşıq Dünyama- lıdan, Göyçəli Aşıq Məhərrəm Hacıyevdən, Aşıq Hüseyn Dəmirçidən öyrənmiş, 1950-ci ildə To- vuz rayonuna köçərək ustad aşıqlar - Aşıq Əsəd və Mirzədən bəhrələnmişdir.Zil tembrli səsə malik olduğuna görə ona “Koroglu aşığı” deyirdilər. Saz havalarının kamil bilicisi, dastanlarımızın mahir ustadı kimi tanınmışdır. Aşıq İmran əsasən Koroğlu havalarının (11 “Ko- roğlu” havası var) mahir ifaçısı kimi şöhrət qazan- mışdır. Aşıq İmran dünyanın bir çox ölkələrində oxumuş və Azərbaycan aşıqlarının III və IV qurul- taylarının nümayəndəsi olmuşdur. 7 aşıq havasının yaradıcısı, 2 şeirlər kitabı- nın müəllifidir.12 aşıga ustadlıq etmiş, uzun illər yaşayıb-yaratdığı Tovuz rayonunda “Aşıqlar” an- samblının rəhbəri olmuşdur. İmran Həsənov bir çox dövlət mükafatları, 1959-cu ildə Moskvada keçirilmiş Azərbaycanın mədəniyyəti və incəsənətinin ongünlüyündə iş- tirakına görə “Şərəf Nişanı” ordeni və Fəxri Fərmanla təltif edilmişdir. 1967-ci ildə “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülmüşdür. Aşıq İmran 1999-cu il dekabr ayının 15-də vəfat etmişdir.
Yüklə 56,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|