Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Musiqi.Opera.Balet 145
Yüklə 56,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə
523 Musiqi.Opera.Balet 145 illiyi 125 illiyi Qasım Abdullayev 1873-1927 Əli Zülalov 1893-1963 2018 Qasım İbrahim oğlu Abdullayev 1873-cü ildə Şuşada anadan olmuşdur. “Zabul-Segah” muğamı- nın bənzərsiz ifaçısı olmuş və xalq arasında “Za- bul Qasım” adı ilə məşhurlaşmışdır. Qasım Abdullayev məclis xanəndəsi olsa da Şuşanın səfalı yerləri sayılan “Səkili bulaq”da, “Şır-şır”da və “Şəmilin bağı”nda, zəhmətkeş kənd adamlarının ən çox toplandığı yerlərdə tez-tez çı- xış edərdi. Şuşada və Bakıda muğam məclislərində və “Şərq konsertləri”ndə çıxış etmişdir. Zabul Qasım təkcə peşəkar xanəndə deyildi, o, eyni zamanda bir opera artisti kimi də tanınmışdır. Zülfüqar bəy Hacıbəylinin xahişi ilə 1913-cü il av- qust ayının 7-də Şuşa yay klubunda tamaşaya qo- yulmuş “Leyli və Məcnun” operasında Məcnunun atası rolunu məharətlə oynamışdır. Zabul Qasım “Sport-Rekord” şirkətinin dəvəti ilə 1914-cü ildə Tiflis şəhərinə gedərək “Zabul- Segah”, “Bayatı-Şiraz”, “Hümayun”, “Şur”, “Mahur-Hindi” təsniflərini oxumuş və qrammafon valına yazdırmışdır. Görkəmli xanəndə ömrünün son illərində Şuşa musiqi məktəbində muğamatdan dərs demiş, incəsənət işçilərinin Respublika Həmkarlar İttifaqı Şurasının sədri vəzifəsində çalışmışdır. Qasım Abdullayev 1927-ci ildə Şuşada vəfat etmişdir. Əli Əbdül oğlu Zülalov 1893-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olmuşdur. 1917-ci ildə musiqiyə həvəsi onu teatra gətirmiş, Zülfüqar və Üzeyir Hacıbəyli qardaşlarının teatr truppasında səhnə fəaliyyətinə başlamışdır. Bül- bülcanla dostluq edən Üzeyir Hacıbəyov Əli Züla- lovun incəsənətə olan marağını duymuş, onu biril- lik sınaq müddətinə özünün rəhbərlik etdiyi opera və operetta truppasının xoruna işə götürmüşdür. Əhməd Ağdamskidən sonra qadın rollarının ilk ifaçılarından biri də Əli Zülalov olmuşdur. Sonralar təhsilini davam etdirən Əli Zülalov 1925-1933-cü illərdə Bakı Musiqi Texnikumunu və Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bitirmiş- dir. O, həyatda da, sənətdə də Üzeyir Hacıbəylidən dərs almışdır. Əli Zülalov 1920-ci ildən 1952-ci ilə qədər Mirzə Fətəli Axundov adına Opera və Balet Teatrında çalışmış və onlarla digər yaddaqalan ob- razlar yaratmışdır. 1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan incəsənəti ongünlüyü çərçivəsində Müslüm Ma- qomayevin “Nərgiz” operasındakı Molla Mütəllim roluna görə “Şöhrət nişanı” ordeni ilə təltif edil- mişdir. O, opera səhnəmizin inkişafında xidmətinə görə 1940-cı ildə “Əməkdar artist” fəxri adına la- yiq görülmüşdür. Əli Zülalov 1963-cü il yanvar ayının 10-da vəfat etmişdir.
524 Teatr.Kino 135 illiyi Rza Darablı 1883-1942 2018 Rza Nəcəfəli oğlu Hüseynov (Rza Darablı) 1883-cü ildə Bakıda anadan olmuşdur. Əvvəlcə mədrəsədə, sonra türk-rus məktəbində təhsil almışdır. Sa- vadını ölkə xaricində ali məktəbdə da- vam etdirməyə çalışmış, lakin buna nail ola bilməmişdir. Mədəniyyətin müxtəlif sahələrinə maraq göstərmiş, 1911-ci ildən ara-sıra “Nicat” mədəni-maarif cəmiyyətinin truppasında epizodik, sözsüz surətlər oynamış və üç il sonra isə müntəzəm şəkildə teatr tamaşalarında iştirak et- mişdir. Azərbaycanın ilk parodiyaçı akt- yorlarından sayılır. Rza Darablı “Nicat”, “Səfa”, “Zül- füqar bəy və Üzeyir bəy Hacıbəyli qar- daşlarının müdiriyyəti” truppalarında dram, faciə, komediya, opera və operet- ta tamaşalarında maraqlı rollar oynamış, Üzeyir bəy Hacıbəylinin “Şah Abbas və Xurşidbanu” operasındakı Məstavər ob- razının yaxşı ifaçısı olmuşdur. 1919-cu ildən bugünkü Milli Dram Teatrının truppasında aparıcı aktyorlar- dan biri kimi çıxışlar etmişdir. 1925-1928-ci illərdə Moskvada Mərkəzi Teatr Sənəti Texnikumunda təhsil almış, yenidən doğma kollektivə qayıtmışdır. Komediya və dram aktyoru Rza Da- rablının yaradıcılığını iki dövrə ayırmaq olar: 1919-cu ilə qədərki dövr və ondan sonraki illərdəki fəaliyyəti. Birinci dövrdəki əsas rolları: Vəli, Hambal (“Arşın mal alan” və “Məşədi İbad”, Üzeyir bəy Hacıbəyli), Qacar, Həmzə bəy, İblis (“Ağa Məhəmməd Şah Qacar”, “Dağılan tifaq” və “Pəri cadu”, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev), Məşədi Oruc və Şeyx Nəsrulla (“Ölülər”, Cəlil Məmmədquluzadə), Şamdan bəy, Şah Təhmasib (“Dilin bəlası” və “Nadir şah”, Nəriman Nərimanov) və s. Teatr dövlət statusu alandan sonra Rza Darablı daha uğurla Ənvər bəy, Be- lokurov, Yanardağ, İbad (“Yulduz, ya- xud Trablis müharibəsi”, “Yaşar”, “Od gəlini” və “Almaz”, Cəfər Cabbarlı), İbn Yəmin və İblis, Şeyx Sənan, Knyaz (“İblis”, “Şeyx Sənan” və “Knyaz”, Hü- seyn Cavid), Qəhtan (“Dəmirçi Gavə”, Şəmsəddin Sami), Mixail Petroviç (“Qaçaq Kərəm”, Vano Mçedaşvili), Əlimərdan (“Eşq və intiqam”, Süleyman Sani Axundov), Arsini (“Nei qülləsinin sirri”, Aleksandr Düma) və s. rollarını ifa etmişdir. “Darablı” onun səhnə təxəllüsüdür. Bir müddət tamaşalarda təxəllüsünü “Darablinski” yazdırmışdır. Əsasən akt- yorluqla, müəyyən illərdə isə rejissor- luqla da məşğul olmuşdur. 1933-cü ildə Azərbaycan Respublka- sının “Əməkdar artist” fəxri adına layiq görülmüşdür. 1940-cı il oktyabrın 24-də Pyer Bomarşenin “Fiqaronun toyu” kome- diyasında oynadığı Antonio rolu Rza Darablının teatrda son səhnə obrazı- dır. Səhnə fəaliyyəti ilə yanaşı, Bakı Teatr Məktəbində dərs demiş, filmlərə çəkilmişdir. Rza Darablı 1942-ci il mart ayının 23-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Aktyor Ə d ə b i y y a t Darablı (Hüseynov) Rza Nəcəfəli (Nəcəfqulu) oğlu //Üzeyr Hacıbəyli ensiklopediyasi.- Bakı, 2008.- S.41. Rəhimli, İ. Rza Darab- lı (1883 -23.3.1942) //Rəhimli İ. Azərbaycan teatr tarixi.- Bakı, 2005.- S.114. Səhnəmizin ilk parodiya- çısı //Mədəniyyət.- 2013.- 5 iyul.- S.12. İ n t e r n e t d ə http://www.anl.az/down/ meqale/medeniyyet/2013/ iyul/317929.htm Yüklə 56,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|