Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq 145
Yüklə 56,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə
521 Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq 145 illiyi Zivər bəy Əhmədbəyov 1873-1925 2018 Zivər bəy Gəray bəy oğlu Əhmədbəyov 1873-cü ildə Şamaxı şəhərində anadan ol- muşdur.
Orta təhsilini Şamaxıda almış, 1902-ci ildə Peterburq İnşaat Mühəndisləri İnsti- tutunu bitirmiş və Bakıya geri dönmüşdür. 1903-cü ildə Bakı Quberniya İdarəsinin Tikinti Şöbəsində ştatdankənar texnik vəzifəsində işə başlamış, 1910-cu ilədək bu vəzifədə çalışmışdır. 1910-cu ildən Bakı Şəhər idarəsinə şəhər memarı vəzifəsinə keçən Zivər bəy, 1914- cü ilə kimi bu vəzifədə çalışmış, 1916-cı ildə iş icraçısı, 1916-cı ildən inqilaba qədər isə 1-ci sahənin şəhər memarı olaraq çalış- mışdır. Zivər bəy Əhmədbəyov peşəkar Avropa təhsili almış ilk azərbaycanlı me- mar və 1918-1925-ci illərdə Bakı şəhərinin Baş memarı olmuş ilk azərbaycanlı idi. Zivər bəy Əhmədbəyov öz ilk layihəsini əyalətdə, 1906-1917-ci illərdə Göyçay ərazisində həyata keçirmişdir. Şamaxıda Cümə məscidi, İmam məscidi, Bakıda Təzə Pir məscidinin, Əmircanda Murtuza Mux- tarov məscidi (1908) (məscidi Kərbəlayi Əhməd tikib) və Vladiqafqazda bir sıra yaşayış və məişət binaları onun layihəsilə tikilmişdir. Əmircanda layihəsini verdiyi məscid isə Şərq memarlığının ən yaxşı incilərindən biri kimi UNESCO-nun tarixi abidələr si- yahısına salınmışdır. Z. Əhmədbəyov öz layihələrində Qərbi Avropa və Şərq memarlıq ənənələrini bö- yük məharətlə birləşdirmişdir. Bakıda Of- talmologiya institutunun binası və onun layihəsilə tikilən bir sıra yaşayış binaları bu gün də göz oxşayır. 1917-ci ildə Z.Əhmədbəyov “İslam mədəniyyət abidələrini qoruyan”, 1919-cu ildə isə Şamaxıda mədəniyyət abidələrinin öyrənilməsi ilə məşğul olan “Yeni Şirvan” cəmiyyətlərini yaratmışdır. Zivər bəy Əhmədbəyov 1925-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. 26 may 2011-ci ildə Bakıda “Niza- mi” metrostansiyası qarşısında Zivər bəy Əhmədbəyovun heykəlinin və onun adını daşıyan parkın açılışı olmuşdur. Prezident İlham Əliyev mərasimdə iştirak etmişdir. Parkla üzbəüz bina Zivər bəy Əhmədbəyovun layihəsi əsasında inşa edilmişdir.
522 Musiqi.Opera.Balet 665 illiyi Əbdülqadir Marağayi 1353-1434/36 2018 Əbdülqadir ibn Qeybi əl-Hafiz Əl- Marağayi 1353-cü ildə Azərbaycanın məşhur
elm və
mədəniyyət mərkəzlərindən sayılan Marağa
şəhərində anadan olmuşdur. Atası Mövlana Qeybi tanınmış musiqiçi idi. Orta əsrlərin bir çox digər alimləri kimi Marağayi də hərtərəfli təhsil al- mışdır. O, Şərq musiqi nəzəriyyəsini dərindən mənimsəmiş, gözəl xanəndə, musiqiçi, bəstəkar, rəssam-xəttat və şair kimi tanınmışdır. Marağayi öz şeirlərini Azərbaycan türkcəsi, fars və ərəb dillərində yazmışdır. Özünün yazdığı kimi, şeirlərinin əksər qismini Azərbaycanda və İraq türkləri arasında geniş yayılmış Segah, Üşşaq və Nəva muğamlarına uyğun vəznlərdə qələmə almışdır. Əbdülqədir dörd yaşında ikən “Quran”ı əzbərləmiş, on yaşında mu- siqi elminin əsaslarını mənimsəmiş, qrammatika, ritorika və üslubiyyatı öyrənmişdir. Atası ilə birlikdə dəvət edildiyi alim və şeyxlərin məclislərində “Quran” ayələrini avazla oxumuş və mürəkkəb musiqi əsərləri ifa etmişdir. Teymurun Azərbaycana gəlişindən sonra, bir çox incəsənət xadimləri Səmərqəndə aparılmışdır. 1397-ci ildə Teymurun çıxardığı edam cəzasından canını qurtaran Marağayi də bunların siyahısına düşmüşdür. Elə həmin ildə Teymur özünün fərmanı ilə başıbəlalı alimi “bütün musiqi bilicilərinin pad- şahı” adlandırmışdı. Marağayi Səmərqənddə də yaradı- cılığından qalmamış, yeni-yeni musi- qi əsərləri və musiqişünaslıq risalələri yazmışdır. Onun “Kənz əl-əlhan” (“Melodiyalar xəzinəsi”) risaləsindəki melodiyalar Urməvinin hərfi-ədədi sistemi ilə verilmişdir. Burada hərflər səslərin yüksəkliyini, rəqəmlər uzun- luğunu göstərir, ladın və vəznin adı isə melodiyanın ritm və quruluşunu bildi- rirdi. Marağayi öz musiqi risalələrinin əksər qismini fars dili və Azərbaycan türkcəsində yazdığı şeirlərlə tamamla- mışdır. O, türk xalqlarının musiqisinə, xüsusilə aşıq musiqisinə böyük diqqət yetirmişdir. Alim öz əsərlərində doq- quz əsas türk ladını və bütün Şərq xalqları üçün ümumi olmaqla türk musiqisində daha çox işlənən ladları müəyyənləşdirərək ayırmışdır. Marağayi ömrünün son illərini Heratda keçirmiş, 1436-cı ildə (bəzi mənbələrdə 1434) orada vəfat etmiş- dir.
Haqqında Asyanın Kandille- ri - Abdülkadir El Meragi “Büyük Hoca” (bəlgəsəl), “Muhteşem Türk- ler - Abdulkadir Meragi” (Türkiyə türkcəsində cizgi filmi), “Səs alimi. Əbdülqadir Marağayi” (2016) adlı filmlər çəkilmişdir. Ə d ə b i y y a t Əbdülqədir Marağayi //100 böyük türk.- Bakı, 1991.- S.29. Əbdülqədir Marağayi //Azərbaycan Sovet Ensiklo- pediyası: 10 cilddə.- Bakı, 1980.- C.IV.- S.125. Əliyev, Ə. Azərbaycanlı alim UNESCO-nun Baş direktoruna müraciət edib /Ə.Əliyev //Azərbaycan.- 2013.- 14 noyabr.- S.8. Fərəcov, S. Musiqi onu dar ağacından xilas etmişdi “Ey təbiblər, Əbdülqadir bu uddan şəfa tapsa, təəccüblənməyin. Çünki o, özünün şəfasını musiqidə axtarır” /S.Fərəcov //Mədəniyyət.- 2013.- 11 yanvar.- S.15. İ n t e r n e t d ə http://www.anl.az/down/ meqale/azerbaycan/2013/ noyabr/335453.htm http://www.anl.az/down/ meqale/medeniyyet/2013/ yanvar/288567.htm http://www.azhistory- museum.az/index. php?mod=5&id=1063 Musiqişünas alim Yüklə 56,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|