82
17
17
17
19
Tarixdə bu gün
FEVRAL
21
2
22
2
20
20
8
23
Bеynəlxalq Ana Dili Günü
1999
21
Hər il fevral ayının 21-i dünyada Beynəlxalq
Ana Dili Günü kimi qeyd edilir. Birləşmiş Millətlər
Təşkilatının 1999-cu ilin noyabrında Banqladeş
səfirinin təşəbbüsü əsasında belə bir tarixi qərar
qəbul etməsi ötən əsrin ortalarında Pakistanda
benqal dilinin sıxışdırılması zəminində baş verən
hadisələrlə bağlı olmuşdur. 1952-ci il fevralın 21-
22-də Pakistanda benqal dilinin qadağan edilməsinə
etiraz əlaməti olaraq keçirilmiş dinc kütləvi aksi-
yada qətlə yetirilmiş 4 nəfərin xatirəsinə ehtiram
olaraq Banqladeş nümayəndələri fevralın 21-i
tarixinin Beynəlxalq Ana Dili Günü kimi qeyd
olunması barədə məsələ qaldırmışlar. BMT-nin ali
mədəniyyət qurumu olan UNESCO-nun 1999-cu
ilin noyabrında keçirilmiş baş konfransında fevra-
lın 21-i Beynəlxalq Ana Dili Günü elan olunmuş-
dur.
Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini
bərpa etdikdən sonra Azərbaycan dilinin daha da
inkişaf etdirilməsi yolunda geniş üfüqlər açılmış-
dır. Xalqımız 1995-ci il noyabr ayının 12-də re-
ferendum yolu ilə mövqeyini nümayiş etdirərək
Azərbaycan Respublikasının dövlət dilinin
Azərbaycan dili olması müddəasına tərəfdar çıx-
mışdır. Beləliklə, dilimizə qarşı edilmiş haqsız-
lıq aradan qaldırılmış, onun hüquqları qorunmuş,
cəmiyyətdəki mövqeləri bərpa edilmişdir.
Ana dilinə həmişə xüsusi diqqətlə yanaşan, di-
limizin dərin bilicisi olan Heydər Əliyev yeni in-
kişaf dönəmində yaranmış vəziyyəti nəzərə alaraq
2001-ci il iyun ayının 18-də “Dövlət dilinin tətbiqi
işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” fərman imza-
lamışdır.Fərmanda dilimizin tarixi inkişafı boyu
əldə etdiyi uğurlarla yanaşı, yaşadığımız dövrdə
dövlət dili sahəsində mövcud problemlər də geniş
təhlil edilmiş, onların həlli yolları göstərilmişdir.
2001-ci ildə latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına
keçidin reallaşması ulu öndər Heydər Əliyevin
dilimizin inkişafı baxımından göstərdiyi misil-
siz xidmətlərdəndir. Ümummilli liderin 2001-ci
il 9 avqustda imzaladığı “Azərbaycan əlifbası və
Azərbaycan dili gününün təsis edilməsi haqqında”
fərmana əsasən, hər il avqust ayının 1-i ölkəmizdə
Azərbaycan əlifbası və dili günü kimi geniş qeyd
edilir.
2003-cü ilin yanvar ayının 2-də isə Heydər
Əliyevin fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasın-
da Dövlət dili haqqında” Azərbaycan Respublika-
sının Qanunu qüvvəyə minmiş, qanunda dövlətin
ana dilinə qayğısı sahəsindəki əsas vəzifələr dəqiq
şəkildə göstərilmişdir.
Prezident İlham Əliyevin ana dilinə qay-
ğı siyasətinin yeni mərhələdə uğurla davam et-
dirilməsi bütövlükdə qloballaşma şəraitində xalqın
milli-mənəvi dəyərlərinin qorunmasından xəbər
verir.
Ə d ə b i y y a t
Beynəlxalq Ana Dili Günü müxtəlif tədbirlərlə qeyd olunub //Mədəniyyət .-2017.- 22 fevral.- S.11.
“Əsrlərin yadigarı ana dilin” Beynəlxalq Ana Dili Günü qeyd olunub // Mədəniyyət.- 2016.- 19 fevral.- S. 12.
Salmanlı, R. Dilimizi qorumaq müqəddəs borcumuzdur: 21 fevral Beynəlxalq Ana Dili Günüdür //Azərbaycan.- 2017.- 21 fevral.- S.7.
Salmanlı, R. Dilimiz milli varlığımızdır: 21 fevral Beynəlxalq Ana Dili Günüdür //Azərbaycan.- 2016.- 21 fevral.- S.7.
83
Tarixdə bu gün
Xоcalı sоyqırımı günü
1992
FEVRAL
Dünya tarixində insanların kütləvi qətliamı
ilə bağlı soyqırımlar çox olub. Amma onların
içərisində Xocalı soyqırımı xarakteri və qəddarlığı
ilə fərqlənir. Azərbaycanlılar tək Xocalıda deyil,
1905-1907, 1918-ci illərdə, soydaşlarımızın Qərbi
Azərbaycandan deportasiyaedildiyi dövrlərdə,
1988-ci ildə daşnak qəddarlığının qurbanı olub-
lar....
Xocalı soyqırımını tanıyan Pakistan, Kolumbi-
ya, Meksika kimi digər ölkələrdə də icti-maiyyətə
çatdırılır ki, 26 fevral 1992-ci ildə yer üzündən
silinən bu şəhərin 106 nəfəri qadın, 63 nəfəri uşaq,
70 nəfəri ahıl olmaqla 613 sakini qətlə yetiril-
miş, 487 nəfər şikəst olmuş, 1275 nəfər ermənilər
tərəfindən əsir götürülmüş, təhqirlərə məruz qal-
mışdır. Onların 150 nəfərinin taleyi barədə bu
günədək xəbər yoxdur. 24 uşaq hər iki valideynini
itirmiş, 130 körpə isə bir valideynindən məhrum
olmuşdur. Soyqırım qurbanlarından 56 nəfəri
amansız vəhşiliklə qətlə yetirilmişlər.
Dəhşətli soyqırımlara imza atan ermənilər, keç-
miş sovetlərin 366-cı alayının əsgər və zabitləri
Xocalıda qətlə yetirdikləri azərbaycanlıları soyqı-
rım qurbanı kimi görmək istəmirlər. Amma 1915-
ci ildə Osmanlı dövründə satqınlığı və dövlətçiliyə
qarşı göstərdiyi xəyanətləri üzündən öldürülən
daşnakları guya soyqırım qurbanları kimi tanıtmaq
üçün min cür hiyləyə əl atırlar. İndi bütün dünya
ictimaiyyəti bilir ki, 1992-ci ildə erməni faşizmi-
nin azərbaycanlılara qarşı növbəti qətliamı olan
Xocalıda görünməmiş dəhşətlər yaşanıb.
Ötən əsrdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı
yönəlmiş soyqırımına ilk siyasi qiyməti 26 mart
1998-ci ildə (1918-ci il mart hadisələrinin 80-ci
ildönümü ərəfəsində) imzaladığı fərmanla verən
ümummilli lider Heydər Əliyev daha bir tarixi
missiyanı yerinə yetirdi.
Prezident İlham Əliyevin səyi, Azərbaycanın
artan nüfuzu, uğurlu diplomatiyası sayəsində
dünya ictimaiyyətinə çatdırıldı ki, Ermənistanın
idarə olunan siyasətinin əsasında terrorçuluq
və işğalçılıq dayanır. Heydər Əliyev Fondunun
təşəbbüsü ilə beynəlxalq səviyyədə aparılan ide-
oloji təbliğatın əsas prioritetləri Dağlıq Qarabağ
haqqında həqiqətləri, Xocalı soyqırımını dünya
ictimaiyyətinə çatdırmaqdır.
57 ölkənin gənclər təşkilatlarını birləşdirən
İƏT-in Gənclər Forumu İdarə Heyətinin sessiyasın-
da qurumun mədəniyyətlərarası və sivilizasiyala-
rarası dialoq məsələləri üzrə Baş əla-qələndiricisi,
Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla
Əliyevanın təşəbbüsü ilə başlanmış, bütün dünya
birliyi tərəfindən dəstəklənən “Xocalıya ədalət”
kampaniyasını genişləndirməkdə də məqsəd
ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdiyi soy-
qırımı barədə həqiqətləri dünya ictimaiyyətinə
çatdırmaqdır. “Leyla Əliyeva: Xocalıya ədalət”
(Beynəlxalq erməni terroruna qarşı yeni strateji
model) kitabı da “Xocalıya ədalət” Beynəlxalq
təbliğat və məlumatlandırma kampaniyasının 5 il-
liyi münasibətilə nəşr olunmuşdur.
Xocalı soyqırımının ildönümü günlərində Av-
ropa və Qərb dövlətlərində keçirilən aksiyalarda
iştirak edənlərin sayının artması, Xocalı faciəsinin
İsveçdə yaradılmış və virtual aləmdə geniş
təbliğ olunan “Beynəlxalq Müharibə Qurbanla-
rı Memorialı”na daxil olunması da Azərbaycana
dəstək kampaniyasının nümunəsidir. İstanbu-
lun Taksim meydanında Xocalı qurbanlarının
xatirəsinə həsr olunmuş aksiyalarda 1 milyon-
dan artıq insanın iştirakı Azərbaycanla həmrəylik
nümunəsi olmaqla insanlığa qarşı törədilən bütün
qətliamların pislənilməsi deməkdir.
26