Kbt я25 uot (059) Baş redaktor
Coğrafiya.Geologiya 105
Yüklə 6,03 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- İ n t e r n e t d ə www.anl.az www.az.wikipedia.orq www.adam.az 25
144 Coğrafiya.Geologiya 105 illiyi Baba Babazadə 1911-1962 APREL Baba Qurbanqulu oğlu Babazadə 1911-ci il aprel ayının 25-də Bakının Ramana qəsəbəsində anadan olmuş- dur. 1929-cu ildə N.Nərimanov adına Sənaye Texnikumunu, 1934-cü ildə isə Azərbaycan Sənaye İnstitutunu (hazırki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Uni- versiteti) bitirmişdir. B.Babazadə ölkəmizin neft tarixində müstəsna rol oynamış alimlərimizdəndir. Buzovna-Maştağa, Zirə, Kürsan, Qa- radağ, Neft Daşlarının şimal-şərq qa- nadında və digər ərazilərdə zəngin neft yataqlarının kəşfi onun adı ilə bağlıdır. O, dənizdə və quruda neft hasil edən yeni bazaların yaradılmasında da fəal iştirak etmişdir ki, bu da Azərbaycanda qaz sənayesinin təməlinin qoyulmasına əsaslı təkan vermişdir. Neft və qaz yataqlarının axtarışı, kəşfiyyatı işlərində yeni metodların ya- radıcılarındandır. Onun elmi əsərlərində müxtəlif torpaq süxurlarında neft və qaz yataqlarının yerləşməsinin qanunauy- ğunluqları barədə geniş bilgilər toplan- mışdır. Məhz bu tədqiqatlar bütün So- vet İttifaqının neft rayonlarında düzgün geoloji kəşfiyyat işlərinin aparılması istiqamətində nəzəri baza rolunu oyna- mışdır. İkinci Dünya müharibəsi illərində SSRİ-nin tank və təyyarələrinin 90 fa- izi Bakı yanacağı ilə işləyirdi. 1942-ci ilin qışında geoloq “Buzovna-Maştağa” yatağının açılmasına nail olmuşdur ki, bu kəşfinə görə ona 1944-cü ildə SSRİ və Azərbaycan neftçiləri arasında ilk dəfə olaraq Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilmişdir. 1953-1962-ci illərdə Azərneft Birliyinin baş geoloqu işləmiş, onu “Allahdan geoloq vergisi verilmiş adam” adlandırmışdılar. Görkəmli alim pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olmuş, Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında dərs demiş, 20-dən çox elmlər namizədi hazırlamış, gələcək ge- oloqlara öz peşələrinə məhəbbət aşıla- yaraq zəngin təcrübəsini onlarla bölüş- müşdür. Neft və qaz yataqlarının geoloji tədqiqat probleminə həsr edilmiş 80-dən artıq elmi əsərin müəllifidir. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 3 və 5-ci çağırışında deputat seçilmişdir. 1959-cu ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1962-ci ildə geologiya-mineralogiya elmləri dok- toru elmi adını almış, 1947-ci ildə SSRİ Dövlət mükafatı laureatı olmuş, “Qaf- qazın müdafiəsinə görə”, “1941-1945- ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə” medalları, Lenin ordeni, 3 “Qırmızı Əmək Bayrağı” or- deni ilə təltif olunmuşdur. Görkəmli geoloq-neftçi Baba Babazadə 1962-ci il avqust ayının 18- də Bakıda vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. Yaşadığı binanın qarşısına barelye- fi vurulmuş, Xəzər dənizində geoloji struktura alimin adı verilmişdir.
145 Coğrafiya.Geologiya 105 illiyi Ədhəm Şıxəlibəyli 1911-1996 APREL Ədhəm Şahlarbəy oğlu Şıxəlibəyli 1911-ci il aprel ayının 30-da Ağsu ra- yonunun Bico kəndində anadan olmuş- dur. 1937-ci ildə M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunu (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Uni- versiteti) bitirmişdir. 1947 ildə “Böyük Qafqazın cənub yamacının Azərbaycan hissəsinin geo- loji quruluşu” mövzusunda namizədlik dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1954 ildən Azərbaycan EA Geolo- giya İnstitutunda işləmişdir. 1965 ildə “Kiçik Qafqazın şərq hissəsinin geo- loji quruluşu və tektonik inkişaf tarixi (Azərbaycan)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafıə etmişdir. Azərbaycan EA Yer haqqında Elm Bölməsinin akademik-katibinin mü- avini olmuşdur. Uzun illər Geologiya İnstitutunun geotektonika, stratiqrafiya və litologiya şöbəsinə başçılıq etmiş- dir. Şərqi Qafqazın qırışıqlıq sistemi- nin əmələ gəlməsinin mərhələlərini müəyyən etmiş, onları struktur zonalara bölmüş və yaranmasında şimali-qərbi kembridənqabaq və şimal-şərqi rifey yarıqlarının rolunun elmi əsaslarını ver- mişdir. O. şimal-şərq istiqamətdə uzanan Qərbi Xəzər gömülmüş qalxımını aşkar etmiş və bu qalxımın Qafqaz qırışıqlıq sisteminin müsbət strukturlarının Xəzər dənizinə yaxınlaşdıqca birləşmələrinə səbəb olmasını əsaslandırmışdır. İlk dəfə olaraq Balakən-Zaqatala regionun- da polimetallik filiz yataqlarının aşkar edilməsi perspektivliyini sübut etmiş- dir. 1954-cü ildən ömrünün sonuna qədər Azərbaycan Respublikası EA-nın Geo- logiya İnstitutunda işləmişdir. Regio- nal geologiya və tektonika sahəsində tədqiqatlar aparmışdır. Şimali Qafqaz və ona qonşu regionların geoloji inkişaf tarixini, tektonikasını, seysmikliyini, neotektonikasını və geomorfologiyasını öyrənmişdir. 20 min kv. kilometrdən ar- tıq sahənin dəqiq geoloji xəritəsini tərtib etmişdir. “Azərbaycanın geologiyası” adlı çox- cildli monoqrafiyanın və Azərbaycanın tektonik xəritəsinin (1:500000) müəlliflərindəndir. Elmi kadrlar hazır- lanmasında xidmətləri olmuşdur. 1969-1971-ci illərdə Əlcəzairdə geo- loji kəşfiyyat işləri aparmışdır. ASE elmi redaksiya şurasının (1983), SSRİ EA Tektonika Komitəsinin və onun Qafqaz bölməsinin üzvü olmuşdur. Alim 350-dən artıq elmi məqalənin, o cümlədən 15 monoqrafiyanın müəllifidir. 1983-cü ildən isə Azərbaycan EA- nın akademiki, Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi olmuşdur. Ədhəm Şıxəlibəyli 1996-cı ildə vəfat etmişdir. Ə d ə b i y y a t Геологическое строение и история тектонического развитие восточной части Малого Кавказа: [в 3-х т.] /Э.Ш.Шихалибейли.- Баку: Элм, 1964-1967. Геологическое строение и развитие южного склона Большого Кавказа /Э.Ш.Шихалибейли.- Баку: Элм, 1956.- 223 с. Некоторые проблемные вопросы геологическое строение и тектоники Азербайджана /Э.Ш.Шихалибейли.- Баку: Элм, 1996.- 216 с. Şıxəlibəyli Ədhəm Şahlarbəy oğlu // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: 10 cilddə.- Bakı, 1987.- C.10.- S.550. Şıxəlibəyli Ədhəm Şahlarbəy oğlu “Azərbaycanın geoloq və geofizik alimləri”, Bakı, “Nafta-Press”, 2004, s. 333-334 30 Akademik Yüklə 6,03 Mb. Dostları ilə paylaş:
|