Kərimov Erkin İnqilab oğlu Kommersiya banklarında veksel əməliyyatları
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
52
edilmiĢdir. Bu banklar – Azərbaycan Respublikası Milli Bankı, Sənaye – Ġnvestisiya Səhmdar Kommersiya Bankı, Aqrar-Sənaye Səhmdar Kommersiya Bankı, Azərbaycan Respublikası Beynəlxalq Bankı və Səhmdar-Kommersiya Banklarıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, 2000-ci ilə kimi, yəni BFB yaranana kimi qiymətli kağızlarla əqdlər məhz Bakı Banklararası Valyuta Birjasının Fond ġöbəsində həyata keçirilirdi. 12 iyun 1994-cü ildə Azərbaycan Respublikası ərazisində səhmdar cəmiyyətlərinin yaradılmasını və fəaliyyətini tənzimlənmək, onların fəaliyyətinə hüquqi təminat verilməsini təmin etmək məqsədilə «Səhmdar cəmiyyəti haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul edildi. Bu qanuna görə səhmdar cəmiyyəti qapalı, yaxud açıq tipli səhmdar cəmiyyəti formasında yaradıla bilər. Səhmləri yalnız təsisçilər arasında bölüĢdürülən və təsisçilərin əksəriyyətinin razılığı ilə özgəninkiləĢdirilə bilən cəmiyyət isə açıq tipli səhmdar cəmiyyəti hesab edilir. Qanunda səhmdarların vəzifə və hüquqları, cəmiyyətin fondları və əmlakı, idarəetmə orqanları haqqında maddələr daxil edilmiĢdir. 17 [43]
II mərhələ (1995-2000-ci illər) Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının inkiĢafının əsas mərhələsi hesab olunmalıdır. Belə ki, bu mərhələdə özəlləĢdirmə prosesi baĢlamıĢ, Maliyyə Nazirliyinin Dövlət Qısamüddətli Ġstiqrazları emissiya etməsilə qiymətli kağızlar bazarı real olaraq fəaliyyət göstərməyə baĢlamıĢ, qiymətli kağızlar bazarının qanunvericilik bazası təkmilləĢdirilmiĢ, «Qiymətli kağızlar haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu dövrün tələblərinə uyğun yeni redaksiyada qəbul edilmiĢ, qiymətli kağızlar bazarında dövlət tənzimlənməsi orqanı olan Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi (QKDK) yaradılmıĢ və nəhayət müasir tələblərə cavab verən fond birjası fəaliyyətə baĢlamıĢdır. Qiymətli kağızlar bazarının formalaĢdırılması sahəsində daha bir mühüm addım 14 iyul 1998-ci il tarixdə qəbul edilmiĢ «Qiymətli kağızlar haqqında»
17-
www.wikipedia.org
53
Azərbaycan Respublikasının Qanununun qəbul edilməsi hesab oluna bilər. Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında qiymətli kağızların buraxılıĢı və tədavülü qaydalarını müəyyən edir, qiymətli kağızlar bazarı iĢtirakçılarının fəaliyyətini tənzimləyir. Bu sahədə qəbul edilmiĢ daha bir normativ sənəd 24 sentyabr 1996-cı ildə «Açıq tipli səhmdar cəmiyyətinə çevrilən dövlət müəssisələrinin səhmlərinin əmək kollektivinə güzəĢtli satıĢı haqqında» Əsasnamə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən təsdiq edildi. Qısa müddət sonra 29 noyabr 1996-cı il tarixdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən «Dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətinə çevrilməsi qaydaları haqqında» Əsasnamə təsdiq edildi. Əsasnamə dövlət mülkiyyətinin özəlləĢdirilməsinin Dövlət Proqramının həyata keçirilməsini məqsədini daĢıyır və həmin Proqramda özəlləĢdirilməsi nəzərdə tutulan müvafiq dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətlərinə çevrilməsinin qaydalarını müəyyən edirdi. 14 may 1997-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən «Dövlət özəlləĢdirmə opsionları haqqında», «ĠxtisaslaĢdırılmıĢ çek investisiya fondları haqqında», «Milli Depozit sistemi haqqında» və «Dövlət müəssisələrinin səhmdar cəmiyyətlərinin və ixtisaslaĢdırılmıĢ çek investisiya fondlarının səhmdarlarının reyestrinin aparılması qaydaları haqqında» Əsasnamələrin təsdiq edilməsi barədə Fərmanlar, 16 may 1997-ci ildə isə «ÖzəlləĢdirmə prosesində ixtisaslaĢdırılmıĢ çek investisiya fondlarının formalaĢdırılmasına yönəldilməli olan dövlət müəssisələrinin çevrilməsi nəticəsində yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin səhmləri barədə» Fərman imzalandı. Qiymətli kağızlar bazarının fəaliyyəti inkiĢaf etdikcə, onun dövlət tərəfindən tənzimlənməsi məsələsi meydana çıxdı. Bu vəzifəni bu vaxta kimi xüsusi dövlət tənzimlənməsi orqanının olmadığı üçün Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı həyata keçirirdi. Məhz buna görə də ölkə baĢçısı tərəfindən 1999-cu ilin dekabrında iməsələsi meydan verdiyi Fərman dünya maliyyə təĢkilatları, xarici sərmayədalar və Ģirkətlər tərəfindən yüksək dəyərləndirilmiĢdir. 26 iyul 1999-cu il tarixində
54
«Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin (QKDK) fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanının imzalanması ilə ölkədə mütəĢəkkil qiymətli kağızlar bazarının formalaĢmasında çox mühüm rol oynamıĢdır. Yaxın gələcəkdə Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının əsas inkiĢaf prespektivləri aĢağıdakılar olacaqdır: •
Kapitalın təmərküzləĢməsi və mərkəzləĢməsi; •
Bazarın beynəlmiləlləĢməsi və qloballaĢması; •
Ticarət arxitekturası infrastrukturunun təkmilləĢdirilməsinə; •
Qiymətli kağızlar bazarında qiymətli kağızlara olan tələbin artırılması, eləcə də təklifin stimullaĢdırılması; •
standartlarının birgə istifadə edilməsini özündə əks etdirən korporativ idarə etmə standartlarının inkiĢaf etdirilməsi; •
potensialının artırılması; •
Qabaqcadan xəbərdarlıq sistemi infrastrukturunu yaratmaq məqsədilə tənzimləyici orqanın potensialının təkmilləĢdirilməsi və inkiĢaf etdirilməsi; •
•
Digər kapital bazarları ilə qarĢılıqlı əlaqə. 2014-cü ilərzində qiymətli kağızlar bazarının artım tempi ölkə iqtisadiyyatının inkiĢaf dinamikasını bir neçə dəfə üstələyən tendensiya nümayiĢ etdirmiĢ, bazarda pozitiv kəmiyyət göstəriciləri ilə yanaĢı önəmli keyfiyyət dəyiĢiklikləri müĢahidə olunmuĢdur. Belə ki, qiymətli kağızlar bazarındaəməliyyatların həcmi 2014-cü il ərzində ötən il illə müqayisədə 50 faiz artaraq 13,2 milyard manat təĢkil etmiĢdir ki, bu da Azərbaycanda qiymətli kağızlar bazarının formalaĢdığı dövrdən bəri qeydə alınan ən yüksək göstəricidir.Həmçinin, hesabat dövrü ərzində bazarın korporativ
Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|