Kimyodan o’quv qo’llanma jizzax -2022

4. Indifferent (betaraf) oksidlar. Kislotalar va asoslar bilan reaksiyaga kirishmaydigan, shu sababli tuz hosil qilmaydigan oksidlar indifferent oksidlar deyiladi. Bularga misol qilib, quyidagilarni keltiramiz: CO, NO, N₂O, SiO, SO, SeO.

5. 
   Aralash oksidlar. Tarkibida bitta elementning ikki xil valentli oksidlari aralashmasidan hosil bo’lgan oksidga aytiladi. Ularga Pb₂O₃ (PbO•PbO₂), Pb₃O₄ (2PbO•PbO₂), Mn₃O₄ (MnO•Mn₂O₃), Fe₃O₄ (FeO•Fe₂O₃) larni misol qilib keltiramiz. Aralash oksidlar ko’pincha tarixiy nomlar bilan yuritiladi. M-n: Pb₃O₄- surik, Fe₃O₄- magnetit, Mn₃O₄- gausmanit.
   

Hozirgi kunda ular tuzsimon oksidlar ham deyiladi. M-n: Pb₂O₃ – PbPbO₃ tarkibli tuzga,
Fe₃O₄ – Fe(FeO₂)₂ tarkibli tuzga mos keladi. Tuzsimon oksidlarning tuzilish formulalarini quyidagicha yozish mumkin:

6. 
   Peroksidlar. Tarkibida kislorod-kislorod (-O–O-) bevosita birikkan gruppa saqlaydigan oksidlarga peroksidlar deb ataladi. Peroksidlarni asosan, ishqoriy va ishqoriy-yer metallari hosil qiladi. Ularga: H₂O₂, Na₂O₂, K₂O₂, Rb₂O₂, Cs₂O₂, CaO₂, BaO₂, SrO₂ kabilar kiradi. Ularni nomlashda element nomiga peroksid so’zi qo’shib nomlanadi. M-n: Rb₂O₂- rubidiy peroksid, Cs₂O₂- seziy peroksid, CaO₂- kalsiy peroksid, BaO₂ - bariy peroksid.
   

Bundan tashqari superoksidlar ham bor. Ularga K₂O₄ (KO₂)- kaliy superoksid, Rb₂O₄ (RbO₂)- rubidiy superoksid kabilarni misol keltirish mumkin.