Kimyodan o’quv qo’llanma jizzax -2022

Mahsulot unumi (reaksiya unumi) to’g’risida masala.
Ishlab chiqarish texnologik jarayonning mukammal emasligi tufayli moddalar isrof bo’ladi yoki reaksiya oxirigacha bormaydi. Shuning uchun reaksiya mahsulotlari miqdori har doim nazariy hisoblagandan kam chiqadi. Shuning natijasida mahsulot unumi degan tushuncha kelib chiqadi.
Mahsulot unumi - amalda olingan mahsulot miqdori, nazariy hisoblab topilgan miqdorning qancha qismini tashkil etishini ko’rsatadigan ko’rsatgich.
Formulasi quyidagicha:
Bu formulada
ή-reaksiya unumi.
m_amaliy- amaliy jihatdan olingan mahsulotning massasi.
m_nazariy- nazariy jihatdan ya’ni reaksiya bo’yicha hisoblab chiqqandagi massa.
V_amaliy- amaliy jihatdan olingan mahsulotning hajmi.
V_nazariy-- nazariy jihatdan ya’ni reaksiya bo’yicha hisoblab chiqqandagi hajm.
Bu formuladan m_amaliy topsak.

V_amaliy ni topsak.
quyidagicha bo’ladi.
Kimyoviy reaksiyaning belgilari.
Bo’layotgan hodisaning kimyoviy reaksiya ekanligini quyidagi harakterli belgilar bilan aniqlashimiz mumkin.
Cho’kma hosil bo’lishi orqali. Rang o’zgarishi bilan bilamiz.
Masalan: Masalan:
BaCl₂ + H₂SO₄ = BaSO₄↓ + 2HCl FeCl₃ + KSCN = 3KCl + Fe(SCN)₃
Oq cho’kma Sariq rangsiz qizil rang
Gaz ajralishi bilan bilamiz. Xidining chiqishi bilan aniqlaymiz.
M-n: NaHCO₃+HCl=NaCl+CO₂↑+ H₂O M-n: NH₄NO₃+NaOH=NaNO₃+NH₄OH (NH₄OH=NH₃+H₂O) ammiak hidi keladi.
Masalan:
NH₄NO₃ + NaOH = NaNO₃ + NH₄OH(NH₄OH=NH₃+H₂O) amiak hidi keladi.
Issiqlik ajralib chiqishi bilan aniqlanadi.
Masalan:
H₂SO₄ + 2KOH = K₂SO₄ + 2H₂O +Q issiqlik chiqadi.
Issiqlik yoki yorug’lik chiqishi bilan. Masalan:
CH₄ + 2O₂ = CO₂ + 2H₂O +Q + hv yorug’lik chiqadi.