Kimyodan o’quv qo’llanma jizzax -2022

5. Tuzlarning ekvivalent massasini topish: Buning uchun tuzning molekulyar massasini tuz hosil qilgan metallning soni bilan valentligi ko’paytmasiga nisbati orqali topamiz.

E_tuz- tuzning ekvivalenti. Mr- tuzning molekulyar massasi. V_Me-tuz hosil qilgan metalning valentligi. n_Me-tuzdagi metall soni.
1. Al₂(SO₄)₃ ning ekvivalent massasini aniqlang?
Mr(Al₂(SO₄)₃)=342 g/mol

Absolut massa, nisbiy atom massa, nisbiy molekulyar massa.
Modda moqdori.
Absolut massa (A_b) - bir dona atomning kilogramlarda ifodalangan massasiga aytiladi. Atomlarning absolut massasi juda kichik kattalikdir. Masalan: vodorod atomining absolut massasi 0,00000000000000000000000000167 kg yoki l,67·10^-27 kg. Uglerod atomining absolut massasi
19,93·10^-27 kg. Hisoblashlar olib borishda ushbu absolut massa kattaligidan foydalanish o'ziga xos qiyinchiliklarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun, kimyoda nisbiy fizik kattalik-elementning nisbiy atom massasi Ar ishlatiladi. Nisbiy atom massa tushunchasi fanga 1961 yilda ko’pchilik olimlar tomonidan kiritilgan. Qisqartma holda NAM ko’rinishida ham ishlatish mumkin.
Absolut massani topish formulalari:
a-usuli bu yerda: A_{absolyut mas}- absolut massa (g, kg)
A_r-nisbiy atom massa; N_A- Avagadro soni (6.02·10²³ dona).
b-usul A_{absolyut mas}=A_r·1 m.a.b yoki A_{absolyut mas}=A_r· l,67·10^-27 kg tarzida ifodalab, bu yerda
A_{absolyut mas}-absolyut massa; A_r-nisbiy atom massa; 1 m.a.b-massa atom birligi qiymati l,67·10^-27kg ga teng.


Nisbiy atom massa (A_r) - element atomi absolute massasining ¹²C uglerod izotopi atomi absolut massasining 1/12 (o'n ikkidan bir) qismidan necha marta og'irligini ko'rsatuvchi kattalikdir.
Tassavvur qilamiz ¹²C izotopining 1 dona atomini olib teng 12 ta bo’lakga bo’lamiz. O’sha 12 ta bo’lakdan 1 donasi bu - 1 m.a.b ning qiymatidir.
¹²C ning 1/12 og'irlik qismi ga teng bo'lib, massa atom birligi (m.a.b.) deb ataladi yoki etalon massa deyiladi.
• 1 m.a.b.= l,66·10^-27 kg yoki l,66·10^-24 g ga teng.
Qolgan elementlar shu 1 dona bo’lakdan necha marta og’irligiga qarab nisbiy atom massa topiladi.
Nisbiy atom massa topish formulasi:
Masalan, kislorod atomi massasi 26,6·10^-27 kg, uning nisbiy atom massasi ga teng. Demak, kislorod atomi ¹²C atomining 1/12 1,66·10^-27 qismidan 16 marta og'ir.