Asosiy gruppacha elementlarining valentliklari:
Guruh
|
IA
|
IIA
|
IIIA
|
IVA
|
VA
|
VIA
|
VIIA
|
VIII (inert gazlardan tashqari)
|
Valentli
gi
|
I
|
II
|
III
|
II
IV
|
N-III va IV
Qolganlari III va V
|
O-II
Qolganlari II,IV,VI
|
F-I
Qolganlari
I,III,V,VII
|
|
Yuqori oksidi
|
E2O
|
EO
|
E2O3
|
EO2
|
E2O5
|
EO3
|
E2O7
|
EO4
|
Oksid gidrati
|
EOH
|
E(OH)2
|
E(OH)3
|
H2EO3
|
H3EO4
|
H2EO4
|
HEO4
|
H4EO4
|
Gidridi
|
EH
|
EH2
|
EH3
|
EH4
|
H3E, EH3
|
H2E
|
HE
|
-
|
Gidridlarining agregat holati
|
qattiq
|
qattiq
|
qattiq
|
gaz
|
gaz
|
gaz
|
gaz
|
|
I-gruppa qo’shimcha guruhcha elementlari esa o’zgaruvchan valentlikga ega bo’ladi.
M-n: Cu-I va II valentli bo’ladi, Ag-I valentli, Au-I va III valentli bo’ladi.
II-gruppaning qo’shimcha guruhcha elementlari ham o’zgaruvchan valentlikga ega bo’ladi. M-n; Zn-II, Cd-II, Hg- I va II bo’ladi.
ELEMENTLАRNING VАLENTLIGI.
№
|
Element
nomi
|
Vаlentligi
|
№
|
Element nomi
|
Vаlent-
ligi
|
№
|
Element
nomi
|
Vаlent-
ligi
|
1.
|
Vodorod
|
1
|
36.
|
Kripton
|
|
71.
|
Lyutesiy
|
2,3
|
2.
|
Geliy
|
−
|
37.
|
Rubidiy
|
1
|
72.
|
Gаfniy
|
2,4
|
3.
|
Litiy
|
1
|
38.
|
Stronsiy
|
2
|
73.
|
Tаntаl
|
3,5
|
4.
|
Beriliy
|
2
|
39.
|
Ittriy
|
3
|
74.
|
Volfrаm
|
2,3,4,6
|
5.
|
Bor
|
3
|
40.
|
Sirkoniy
|
2,3,4
|
75.
|
Reniy
|
3,4,5,6,7
|
6.
|
Uglerod
|
2,4; CO da 3
|
41.
|
Neobiy
|
2,3,4
|
76.
|
Osmiy
|
4,6,7,8
|
7.
|
Аzot
|
1,2,3,4
|
42.
|
Molibden
|
2,3,6
|
77.
|
Iridiy
|
3,4
|
8.
|
Kislorod
|
Asosan 2 val, lekin CO, H3O+ da 3 val. O2F2 da 4 val.
O3-1,2,3 val.
|
43.
|
Texnetsiy
|
2,3,4,6,7
|
78.
|
Plаtinа
|
2,4
|
9.
|
Ftor
|
1
|
44.
|
Ruteniy
|
2,4,6,8
|
79.
|
Oltin
|
1,3
|
10.
|
Neon
|
|
45.
|
Rodiy
|
3
|
80.
|
Simob
|
1,2
|
11.
|
Nаtriy
|
1
|
46.
|
Pаllаdiy
|
2,4
|
81.
|
Tаlliy
|
1, 3
|
12.
|
Mаgniy
|
2
|
47.
|
Kumush
|
1,2
|
82.
|
Qo’rg’oshin
|
2,4
|
13.
|
Аlyuminiy
|
3
|
48.
|
Kаdmiy
|
2
|
83.
|
Vismut
|
3,5
|
14.
|
Kremniy
|
2,4
|
49.
|
Indiy
|
1,2,3
|
84.
|
Poloniy
|
2,4,6
|
15.
|
Fosfor
|
1,3,5
|
50.
|
Qаlаy
|
2,4
|
85.
|
Аstаt
|
1,3,5,7
|
16.
|
Oltingugurt
|
2,4,6
|
51.
|
Surmа
|
3,5
|
86.
|
Rаdon
|
|
17.
|
Xlor
|
1,3,5,7
|
52.
|
Tellur
|
2,4,6
|
87.
|
Frаnsiy
|
1
|
18.
|
Аrgon
|
|
53.
|
Yod
|
1,3,5,7
|
88.
|
Rаdiy
|
2
|
19.
|
Kаliy
|
1
|
54.
|
Ksenon
|
|
89.
|
Аktiniy
|
2,3
|
20.
|
Kаlsiy
|
2
|
55.
|
Seziy
|
1
|
90.
|
Toriy
|
2,3
|
21.
|
Skаndiy
|
3
|
56.
|
Bаriy
|
2
|
91.
|
Protаktiniy
|
2,3
|
22.
|
Titаn
|
2,3,4
|
57.
|
Lаntаn
|
2,3
|
92.
|
Urаn
|
2,3
|
23.
|
Vаnаdiy
|
2,3,5
|
58.
|
Seriy
|
2,3
|
93.
|
Neptuniy
|
2,3
|
24.
|
Xrom
|
2,3,4,6
|
59.
|
Prаzeodim
|
2,3
|
94.
|
Plutoniy
|
2,3
|
25.
|
Mаrgаnes
|
2,3,4,6,7
|
60.
|
Neodim
|
2,3
|
95.
|
Аmerisiy
|
2,3
|
26.
|
Temir
|
2,3,6
|
61.
|
Prometiy
|
2,3
|
96.
|
Kyuriy
|
2,3
|
27.
|
Kobаlt
|
2,3
|
62.
|
Sаmаriy
|
2,3
|
97.
|
Berkliy
|
2,3
|
28.
|
Nikel
|
2,3
|
63.
|
Yevropiy
|
2,3
|
98.
|
Kаliforniy
|
2,3
|
29.
|
Mis
|
1,2
|
64.
|
Gаdoliniy
|
2,3
|
99.
|
Eynshteyniy
|
2,3
|
30.
|
Rux
|
2
|
65.
|
Terbiy
|
2,3
|
100.
|
Fermiy
|
2,3
|
31.
|
Gаlliy
|
2,3
|
66.
|
Disproziy
|
2,3
|
101.
|
Mendeleyeviy
|
2,3
|
32.
|
Germаniy
|
2,4
|
67.
|
Golьmiy
|
2,3
|
102.
|
Neobeliy
|
2,3
|
33.
|
Mishyak
|
3,5
|
68.
|
Erbiy
|
2,3
|
103.
|
Lаurensiy
|
2,3
|
34.
|
Selen
|
2,4,6
|
69.
|
Tuliy
|
2,3
|
104.
|
Rezirfordiy
|
2,4
|
35.
|
Brom
|
1,3,5,
|
70.
|
Itterbiy
|
2,3
|
105.
|
Dubniy
|
3,5
|
O’zgaruvchan valentli elementlar o’zidan kuchsiz elementlar bilan birikma hosil qilsa, quyidagi valentliklarni namoyon qiladi:
IV gruppa – 4 val.
|
V gruppa – 3 val.
|
VI gruppa – 2 val.
|
VII gruppa – 1 val.
|
Elementlarning kislorodli (oksid) birikmalarining umumiy formulasi quyidagicha bo’ladi:
Valentligi
|
Umumiy formulasi.
|
Misollar.
|
I valentli
|
E2O
|
K2O, Na2O, Cs2O, Li2O
|
II valentli
|
EO
|
CaO, MgO, ZnO, BeO
|
III valentli
|
E2O3
|
Al2O3, Fe2O3, Cr2O3, Au2O3
|
IV valentli
|
EO2
|
CO2, SO2, SiO2
|
V valentli
|
E2O5
|
P2O5, As2O5, V2O5
|
VI valentli
|
EO3
|
SO3, MoO3, FeO3, SeO3
|
VII valentli
|
E2O7
|
Cl2O7, Mn2O7, I2O7
|
VIII valentli
|
EO4
|
RuO4, OsO4
|
Modda tarkibini aniq ifodalash, ya'ni uning formulasini to'g'ri yozish uchun kimyoviy element belgisini va valentligini bilish kerak.
Elementlar valentligini modda formulasidan bilib olish va aksincha valentlik asosida modda formulasini yozish mumkin.
Ikki elementdan tashkil topgan birikmada bir element valentligining uning atomlari soniga ko’paytmasi ikkinchi element valentligining atomlari soni ko‘paytmasiga teng, ya’ni: mx=nx.
Masalan, Fe2O3 molekulasi ikki atom temir (valentligi III) va uch atom kislorod (valentligi II) tutadi. Qoidaga ko‘ra 3x2 = 2x3; 6=6.
Dostları ilə paylaş: |
