Kirgizistan cumhuriyeti
V. BAĞIMSIZ KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- V. BAĞIMSIZ KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ
- B. Sosyal Dönüşüm Gelişmeleri
74
V. BAĞIMSIZ KIRGIZİSTAN CUMHURİYETİ
A. Kırgızistan Egemenliğinin İlk Dönemi 31 Ağustos 1991 günü Kırgızistan Yüksek Şurası “Devletin Bağımsızlığı Hakkında” bir beyanname kabul ve ilan etmiştir. Kırgızistan böylece Bağımsız bir devlet olmuştur. 31Ağustos günü “bağımsızlık günü” ve milli bayram olarak kutlanmaktadır.
1992 Şubatı ayından itibaren Türkiye, ABD, ve daha sonra Çin, Rusya, Almanya ve diğer Devletler Bişkek’te Büyükelçilik açmışlardır. 2 Mart 1992 yılında Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Kurulu Dördüncü Toplantısında Kırgızistan Birleşmiş Milletler üyeliğine kabul edilmiştir 96 . 3 Mart 1992 tarihinde Kırgız Devletinin Bayrağı, 18 Aralık 1992 tarihinde ise Yeni Kırgız devletinin Milli Marşı Kırgızistan Yüksek Şurası tarafından onaylanmıştır. 14 Ocak 1994 yılında Kırgızistan Arması kabul edilmiştir 97 .
yapılan halk oylaması ile kabul edildi. Yeni Anayasa uyarınca Devlet Başkanının yetkileri yenilenmiş ve 30 Ocak 1994 tarihinde düzenlenen referandumla Cumhurbaşkanı Askar Akayev 1996 yılına kadar yeniden Devlet Başkanlığına seçilmiştir. Bu dönemde Kırgızistan’da siyasi iktisadi ve sosyal alanlarda yapılan reformlarla eski rejimden yeni bir sisteme geçiş dönemi başlamıştır. Bu bağlamda siyasi alanda demokrasi ilkelerine uygun seçimler yapılması ve çok partili sisteme geçiş için yasal zemin hazırlandı. Eski
96 C.Malabayev,a.g.e., s.197-198 97 Kırgız Respublikasının Tarıhı, s.306-307 75
Komünist partisinin tekel yönetimi yerine halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanı tarafından atanan fakat üyeleri Parlamento tarafından onaylanan bir Hükümetin yönetimini sağlayan bir sistem oluşturuldu. İktisadi alanda tek bir merkezden planlama yerine, serbest Pazar ekonomisinin mekanizmalarına dayanan bir ekonomik düzen geldi. Bu yeni düzende sanayi ve tarım sektörlerinde özelleştirme programları uygulandı ve mal ve hizmet ve iş gücü rekabeti başladı. pazar ekonomisinin bir gereği olarak da 1993 Mayıs ayında yeni para birimi olarak Som kabul edildi. Özel ve ticari bankalar kuruldu. Döviz kurları serbest bırakıldı. Kırgızistan’da 1991 den sonra birçok yapısal değişiklikler gerçekleştirildi. Kırgız yönetimi Sosyal ve ekonomik alanda Sovyetler Birliği sisteminden kalan bir çok uygulamayı değiştirmek yoluna gitti ve bu amaçla bir dizi reformu hayata geçirdi. Devlet mülkü olan arazilerin, işletmelerin ve sanayi birimlerinin özelleştirilmesine gidildi. Eğitim alanında ileri adımlar atan Kırgız Cumhuriyetinde yerli ve yabancı özel eğitim yatırımları gerçekleşti. Kısa sürede elliden fazla yeni üniversite açıldı. 2001 yılında Kırgızca Devletin resmi dili olarak kabul edildi. Rusça da ikinci resmi iletişim dili oldu. Ülkenin alt yapı faaliyeti uluslararası bankaların ihaleleri ile gerçekleşti. Bu süre içinde Kırgızistan’ın dış ilişkileri yoğunluk kazandı. Dış politikada hızla Batıya açılma başlatıldı. 1995 den itibaren Kırgız Cumhuriyeti 135 ülke ile diplomatik ilişki kurdu ve 50den fazla uluslararası kuruluşa üye oldu. Kırgız Cumhuriyeti Bağımsız Devletler Topluluğu üyesidir; eski bir Sovetler Birliği üyesi olarak Rusya Federasyonu ile yakın ilişkiler sürdürmektedir. Kırgız Devleti, Avrupa ve Güvenlik İşbirliği Teşkilatı, Şanghay İşbirliği Örgütü, Ortak Güvenlik Anlaşması Örgütü, Ekonomik İşbsirliği Teşkilatı, Avrasya Ekonomik Teşkilatı gibi bölgesel Teşkilatların üyesidir. Ayrıca birçok bölgesel ekonomik ve mali kuruluşa 76
üyedir.Bu çerçevede Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi Teşkilatına (TÜRKSOY) ve Türk İş Konseyine üyedir.
Bu siyasi ve iktisadi uygulamalar yeni bir sosyal yapı oluşturdu. Kalhozlarda çalışan işçiler yerine, kırsal kesimde, özelleştirme programlarından yararlanarak Kalhozlardan kendilerine pay alan irili ufaklı arazi sahibi ve özel mülk sahibi çiftçiler ortaya çıktı. Kentlerde ise Sovyetler düzeninden kalan ve eskimiş teknoloji uygulayan savunma sanayii işletmeleri gibi endüstri işletmeleri kapandı. Bu sanayi kuruluşlarında çalışan işçiler ticarete ve hizmet sektörüne atıldı. Böylece Sovyet sisteminde yetişmiş insanlar birden bire kendilerini karmaşık bir siyasi ve iktisadi sistemin içinde, evvelce bilmedikleri bir pazar ekonomisi kuralları ve rekabet içinde buldular. Bu değişmeler sosyal sancılarla gerçekleşti. Sosyal istekler ve tepkiler çoğaldı ve rejime karşı yeni bir muhalefet oluştu. Değişimlerin tetiklediği bu yeni muhalefet hareketinin önderliğinde toplumsal tepkiler ciddi bir büyüme gösterdi. Demokratikleşme sürecini savunan Askar Akaev iktidarı bu defa söz konusu tepkilerin üstesinden gelmek için tedbirler üretmeye yöneldi. Bu iktidarda kalma ve parlamento içinde muhalefetin muhalefet kanadının aktif olması karşısında iktidarda tutunabilme önlemleri çerçevesinde Meclisin yapısında da değişiklik yapılması yoluna gidildi ve tek meclisli bir yasama organından iki meclisli bir parlamento düzenine geçildi. Bu suretle bu ikinci dönemde, Cumhurbaşkanı yetkilerini Parlamento içindeki muhalefet gurubunun etkisinden uzakta tutmayı başardı. Ancak bu süreç ülkede yeniden bir muhalefet yapılandırdı ve bu olguya karşı Cumhurbaşkanı iktidarını giderek otoriter bir rejime dönüştürdü. Anayasa tek Meclisli bir parlamento öngörmekteydi. Ancak İki Meclisli bir Parlamento oluşturulması için Anayasa’da değişiklik yapan
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|