Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Meşənin salınması
80 II FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI verici həşəratlardan qorunmalıdır. Bunun üçün ayrılmış sahə əvvəlcədən zərərverici həşəratların sürfələrindən təmizlənməlidir. Xəstə və qurumaqda olan bitkilər dərhal sahədən çıxarılmalı, alaq otları məhv edilməlidir. Faydalı həşəratyeyən quşların, gəmiricilərlə qidalanan yırtıcı quşların cəlb olunması üçün xüsusi quş yuvaları və yem təknələri hazırlanır. Müxtəlif xəstəliklərə qarşı kimyəvi məhlullardan ehtiyatla istifadə etmək lazımdır. Yaxşı olar ki, bu xəstəliklərə qarşı sabunlu məhluldan, küldən və s. istifadə edilsin. Meşənin salınması Təbii meşələrdə məhv olmuş ağacların yerini qısa bir müddətdə ərzində yeni ağaclar tutur. Meşənin alt yaruslarında yerləşən kolların, ot bitkilərinin, mamır və şibyələrin həyat dövrü ağaclardakı dəyişikliklərə uyğunlaşır. Təbii meşə ekosistemində ağacların təbii nəsil növbələşməsi daimi bir proses olub davamlıdır. Bu prosesə insanın müdaxilə etməsinə heç bir ehtiyac yoxdur. Yalnız meşənin tükəndiyi ərazidə özözünə bərpası mümkün olmadığı hallarda insan tərəfindən süni meşələrin salınmasına tələbat yaranır. Meşə əkinləri meşə bərpası və meşə salınması istiqamətlərində aparılır. Meşə bərpası işləri meşənin təbii bərpasına yardım etmək və ya süni meşə əkinləri salmaq məqsədilə həyata keçirilir. Meşə yanğınlarından, qanunsuz meşə qırmalarından sonra bitki örtüyünün bərpa olunmasına xüsusi tələbat yaranır. Nadir hallarda zərər çəkmiş meşə sahəsində təbii yolla cavan ağaclar inkişaf etməyə başlayır. Bərpa prosesini sürətləndirmək üçün həmin ərazidə bitən bitkilərin toxumlarından becərilib artırılmış əkin materialı boş qalmış sahəyə köçürülür. Bu zaman meşənin bioloji müxtəlifliyini də nəzərə almaq vacibdir. Süni meşələrdə təbii meşədə olan növ müxtəlifliyi və zənginlik müşahidə olunmur. Tükənmiş sahələrdə və ya uzun müddət meşəsiz qalmış sahələrdə meşə salınması bir çox şərtlərdən asılıdır. Həmin ərazilərdə özözünə meşə yarana bilməz. Buna görə də əkilmiş bitkiləri yanğından, quraqlıqdan, küləkdən, malqaradan qorumaq lazımdır. Meşələrin təbii yolla bərpasını sürətləndirmək üçün əlavə tədbirlər də həyata keçirilir. Torpaq örtüyü yumşaldılır ki, ağac və kol bitkilərinin toxumları asanlıqla kök atsın. Meşələr daha çox torpaqların eroziyadan qorunması, sürüşmə lərin qarşısının alınması, çayların sahillərinin bərkidilməsi, yaşayış məntəqələrinin əlverişsiz mühit təsirlərindən (quraqlıq, külək və s.) mühafizə olunması məqsədilə salınır. Dəmir yolları və avtomobil yollarının kənarında salınan meşə zolaqları tozdan, zəhərli tullantı 81 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI II FƏSİL lardan qorunmaq üçün ən yaxşı vasitədir. Yol kənarında bir sırada əkilmiş ağaclar küləyin sürətini azaldır, şaxtalı havada yolların buz bağlamasına mane olur. Su hövzələrinin kənarında salınan meşələr çayların sahillərini yuyulmaqdan mühafizə edir. Sahil boyu tuqay meşələri yazda qarın əriməsini ləngidir və yağış sularının tədricən torpağa hopmasına, çayların suyunun artmasına şərait yaradır. Su hövzələrindən rütubətin bir hissəsini buxarlandıraraq quraqlığın təsirini azaldır və əkin sahələrini quraqlıqdan qoruyur. Kiçik çayların, bulaqların ətrafındakı meşə zolaqlarının böyük əhəmiyyəti vardır. İri çayların suyunun həcmi məhz kiçik su hövzələrindən asılıdır. Yaşayış məntəqələrinin ətrafındakı meşələr ətraf mühitin vəziy yətini yaxşılaşdırır. Belə meşələr havanı geniş miqyasda çirk lən dirici maddələrdən təmizləyir. Eyni zamanda su dövranında və iqlim şəraitinin yaxşılaşmasında rol oynayır. Yeni salınan meşələr atmosferdə karbon qazının miqdarını xeyli azaldır. Bildiyiniz kimi, sənayedə və nəqliyyatda yanacağın yandırılması zamanı əmələ gələn karbon qazı planetdə iqlim dəyişmələrinə səbəb olan “istixana effekti” yaradır. Bu prosesin təhlükəli nəticələri bir çox hadisələrə səbəb ola bilər. Buna görə də BMT tərəfindən “İqlim dəyişmələri üzrə beynəlxalq çərçivə” Konvensiyası və Kioto pro tokolu qəbul edilmişdir. İqlim dəyişmələrinin qarşısını almaq üçün ən təsirli vasitələrdən biri yeni meşə sahələrinin salınmasıdır. Meşələrin sahəsi artıqca, udulan karbon qazının da miqdarı artır və atmosferdə qaz balansı bərpa olunur. Yaşayış məntəqələrinin yaxınlığında salınan meşələr əhalinin sevimli istirahət yeri olub, göbələk, meyvə, giləmeyvə və dərman bitkilərinin tədarükündə əhəmiyyətlidir. Meşəni bərpa edərkən biz onun təbii mənzərəsinə xələl gətir mədən müxtəlif yaşlı və cinsi bitkiliyi qorumağa çalışırıq. Zaman ötdükcə əkdiyimiz ağaclar bar verib toxum əmələ gətirir və onların ətrafında cavan pöhrələr əmələ gəlir. Əgər əkinlər birbirindən çox da uzaq məsafədə deyilsə (200300 m), bir neçə ildən sonra onlar bütov meşə massivinə çevrilir. Yerli şəraitə uyğunlaşmış bitkilər daha sürətlə inkişaf edir. Buna görə də ərazinin meşə florasına daxil olan növlərdən istifadə etmək daha məqsədəuyğundur. Meşə talasının flora və faunası çox zəngindir. Burada həm meşə, həm də çəmən bitkiləri yaxşı inkişaf edir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, meşə talası ətraf mühitin əlverişsiz təsirlərinə qarşı çox həssasdır. Meşənin əsl mikroiqlimi meşə talasından 100150 m məsafədə formalaşır. Buna görə də belə əraziləri qorumaq lazımdır. Palıd meşəsinin bərpası çox mürəkkəb bir işdir. Cavan palıd ağaclarını digər ağac növlərinintozağacı, quşarmudu və s. himayəsi Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|