Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz

3

 

 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

İstehlak, cəmi 

min ton 

18517 

19414 

24037 

28779 

38219 

2,06 

      - 

ərzaq 

min ton 

17126 

18006 

22569 

27242 

36545 

2,13 

      - yeml

ər 

min ton 

174 

191 

251 

319 

455 

2,61 

      - dig

ər   

        m

əqsəslər 

min ton 

1217 

1217 

1218 

1218 

1219 

1,00 

İxrac 

min ton 

88 

27 

28 

30 

34 

0,39 

İstehlakda idxalın payı  min ton 

0,66 

0,57 

0,54 

0,52 

0,49 

 

 

2020-

ci il üçün buğdanın istehsalı 806 milyon ton həcmində proqnozlaşdırılır 

(2008-ci il

ə artım 18 faiz), 2050-ci ildə isə 950 milyon ton (2008-ci ilin səviyyəsinə 

40 faiz artım). Həmin dövrdə BMT-nin proqnozlarına görə əhalinin sayı təxminən 30 

– 35 faiz artacaq. N

əticədə, hər nəfərə orta hesabla buğda istehlakı bir qədər arta bilər. 

İnkişaf  edən ölkələrdə  heyvandarlıqda  buğdanın  istifadəsinin  artması 

s

əbəbindən buğdanın ümumi istehlakında idxalın payının 24 – 26 faizdən 30 faizədək 

artması gözlənilir. İstehsal artımının yüksək templəri daha az inkişaf edən ölkələrdə 

proqnozlaşdırılır  (  2008-ci illə  müqayisədə  2050-ci ildə  2,8  faiz).  Yalnız  bu  halda 

onlar  idxaldan  asılılığı  60  faizdən 50 faizədək azala bilər. Lakin bu səviyyəni də 

normal hesab etm

ək olmaz. İnkişaf etmiş ölkələr tərəfindən bilavasitə bu dövlətlərdə 

buğda istehsalının artırılmasına kömək edə bilən zəruri tədbirlər görülməlidir. 

İndi  isə  süd və  ət sahələrinin  inkişafının  proqnozlaşdırılmasının 

n

əticələrinəbaxaq.  Qiymətləndirməyə  görə, dünyada  südün  istehsalı  daha  yüksək 

templ

ərlə  artacaq, nəinki  əhalinin  artımı.  2050-ci ilə  südün  dünya  istehsalı  1222 

milyon tona çata bil

ər, bu da 2008-ci ilin göstərəcisindən 80 faiz artıqdır. Bu göstərici 

inkişaf edən ölkələrdə artacaq, burada istehsal demək olar ki, 2,25 dəfə artacaq. Lakin 

h

ətta uzaq perspektivdə  südçülük  heyvandarlığı  sahəsinin məhsuldarlığında  inkişaf 

etmiş ölkələr və inkişaf edən sivilizasiyalar arasında xeyli fərq yaranır. Hal-hazırda 

inkişaf  edən ölkələrdə  bu göstərici  inkişaf  etmiş  ölkələrin göstəricisindən 7 dəfə 

aşağıdır (690 kq və 4900 kq). Mövcud olan tendensiyalarda bu ara yalnız bir qədər 

azalacaq.  İnkişaf  etmiş  ölkələr  inkişaf  edən ölkələrin südçülük təsərrüfatlarına 

texnologiyanın  mütərəqqi  tətbiq edilməsinin surətləndirilməsi üzrə  müəyyən səy 

göst

ərməlidir.  İnkişaf  edən ölkələrdə  məhsuldarlığın  xeyli  artdığı  halda inəklərin 

sayının azalması gözlənilə bilər. Bu iki problemi həll edə bilər: əhali üçün əlverişli 

bitki 

ərzaq  ehtiyatlarının  istehsalını  artırmaq  və  əhalinin yoxsul təbəqələrinin qida 

rasionunda süd zülalının payını artırmaq. 

G

ələcəkdə  bəşəriyyətin  ərzaq təminatının  ən kəskin və  çətin problemi kimi 

ətin istehsalı qalmışdır, o, planetin əhalisinin qidalanmasının yaxşılaşdırlmasının əsas 

faktorudur. 

Aşağıdakı cədvəldə ətin əsas üç növünün: mal əti, donuz əti, quş ətinin 

dünya üzr

ə  və  üç ölkələr  qruplarında:  inkişaf  etmiş,  inkişaf  edən,  az  inkişaf  edən 

ölk

ələrdə proqnoz göstəriçiləri təqdim edilmişdir. 

 

 

---

4

 

 

Ətin əsas üç növünün dünya istehsalının və istehlakının proqnozu 

 

 

2000 

2005 

2008 

2010 

2015 

2020 

2030 

2050 

2050-ci il 

2008-ci ill

ə 

müqayis

ədə 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

Bütün dünya 

Mal 

əti 

 

İstehsal 

59578  62830 

65686 

66874 

71197 

76222 

85948 

105620 

1,61 

İdxal 

6667 

7871 

8057 

8717 

10030 

11211 

13825 

18995 

2,36 

İstehlak  59001  62182  65221  66313  70635  75685  85420  105110 

1,61 

Donuz 

əti             

 

İstehsal 

89182  98446  101463  106428  114565  123557  142243  179637 

1,77 

İdxal 

3517 

5450 

6483 

5746 

6396 

7006 

8254 

10710 

1,65 

İstehlak  88917  98035  100916  106050  114206  123208  141864  179241 

1,78 

Quş əti 

 

İstehsal 

69519  84553 

93731 

100164  113401  125879  151238  201851 

2,15 

İdxal 

6435 

8040 

10201 

10185 

11218 

12703 

15439 

20753 

2,03 

İstehlak  69077  84044  93329  100101  113329  125802  151153  201749 

2,16 

İnkişaf etmiş ölkələr 

Mal 

əti 

 

İstehsal 

30104  29038 

30354 

30222 

30485 

31391 

33102 

36600 

1,21 

İdxal 

4249 

4600 

4006 

4152 

4535 

4960 

5908 

77 5 

1,94 

İstehlak  29248  30049  29967  29957  30514  31588  33690  37956 

1,27 

İxrac 

5080 

3616 

4394 

4409 

4492 

4772 

5341 

6468 

1,47 

Donuz 

əti             

 

İstehsal 

37392  38380 

40947 

41452 

43296 

45298 

49892 

59117 

1,44 

İdxal 

2106 

3662 

3683 

3297 

3378 

3328 

3364 

3376 

0,92 

İstehlak  36333  37668  38763  39901  41530  43253  47377  55637 

1,44 

İxrac 

2982 

4162 

5648 

4616 

4933 

5171 

5648 

6608 

1,17 

Quş əti 

 

İstehsal 

32053  36840 

39315 

39891 

43258 

46161 

52326 

64664 

1,64 

İdxal 

2239 

3528 

3800 

3518 

3608 

3733 

4007 

4432 

1,17 

İstehlak  30535  36471  38390  39269  42439  45261  51349  63369 

1,65 

İxrac 

3735 

3817 

4607 

4147 

4425 

4626 

4970 

5694 

1,24 

İnkişaf edən ölkələr 

Mal 

əti 

 

İstehsal 

29475  33792 

35332 

36651 

40712 

44831 

52846 

69020 

1,95 

İdxal 

2418 

3271 

4051 

4565 

5495 

6251 

7917 

11209 

2,77 

İstehlak  29753  32132  35253  36356  40121  44097  51731  67154 

1,90 

İxrac 

2165 

4939 

4136 

4887 

6204 

7198 

9428 

13841 

3,35 

---