Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz

12 

 

 

 

ölçül

ərinədək yeni yüksək keyfiyyətli toxum sortlarının çoxaldılması. Lakin, kütləvi 

çoxaldılma və uzunmüddətli becərilmə prosesində, istehsal şəraitində sortlar zəifləyir 

v

ə onların məhsuldarlıq keyfiyyətləri aşağı düşür; 

-

 

r

ayonlaşdırılmış  sortların  istehsalında  bütün  becərilən  toxumların  sort  və 

m

əhsuldarlıq keyfiyyətlərinin qorunması. Elmi-tədqiqat müəssisələrində toxumçuluq 

işinin aparılması prosesində istehsalda becərilən sortun yaxşılaşdırılması vəzifəsi irəli 

sürül

ə və reallaşdırılabilər. 

Toxumçuluq seleksiya nailiyy

ətlərini  yeni  sortların  istehsala  tətbiqi və  toxum 

sah

ələrində  yüksək keyfiyyətli  toxumıarın  yetişdirilməsi yolu ilə  həyata keçirir. 

Seleksiya nailiyy

ətlərinin həyata keçirilməsi  toxumçuluğun  əsas vəzifəsidir, bu da 

toxumsortlarının  becərilməsinin tamamilə  əmtəə  taxılının  becərilməsindən  ayrı  və 

f

ərdi metodlarla həyata keçirilir. 

Seleksiya-toxumçuluq mü

əssisələri tərəfindən istehsalda gələcək  arımı  üçün 

istehsal edil

ən ilkin toxumlar elit toxumlar və ya elit adlandırılır. Elit – istehsala daxil 

olan bütün keyfiyy

ətlər üzrə  ən  yaxşı  seçilimiş  sort  toxumlarıdır.  Superelit  -  elitin 

önc

ə  çoxaldılma  bəndidir. Superelit toxumlar ən  yaxşı  məhsuldar, sort və  əkin 

keyfiyy

ətlərinə  malik  olmalıdır.  Elitin hər  il  alınan  toxumları  reproduksiya 

adlandırılır. 

Elit toxumlara çox yüks

ək tələblər irəli sürülür. 

 

Elit toxumlara normativ t

ələblər 

 

Bitki 

Ə

sa

s bi

tki

ni

n 

toxu

m

lar

ın

ın

 tə

rk

ib

i, 

%, az

 ol

m

ayar

aq

 

Ə

sa

s bi

tki

ni

n 

toxu

m

lar

ı 

hüd

udl

ar

ın

da

 

da

ğıd

ılm

ış

 d

ənl

əri

n

 

qa

rış

ığ

ı, 

%, ç

ox 

ol

m

ayar

aq

 

Di

gə

r b

it

k

il

əri

n

 

toxu

m

la

rı

-nı

n 

qar

ış

ığı

, 

1

 kq/

əd

əd

, ç

ox 

ol

am

yar

aq

 

O

 cü

m

lə

d

ən

 al

aq

 

ot

lar

ın

ın

 toxu

m

lar

ı, 

1

kq/

əd

əd

, ç

ox 

ol

am

yar

aq

 

Cü

cə

rm

ə,%, az

 

ol

m

ayar

aq

 

Z

on

ad

an

 a

sı

lı ol

ar

aq

 

rüt

ub

ət

, %, ç

o

x 

ol

m

ayar

aq

 

Yumşaq buğda 

99 

- 

10 

5 

95 

14-16 

B

ərk buğda 

99 

- 

10 

5 

90 

14-16 

Çovdar  

99 

- 

10 

5 

95 

14-16 

Arpa, yulaf 

99 

2 

10 

5 

95 

14-16 

Qarabaşaq  

99 

5 

10 

5 

95 

14-15,5 

Darı 

99 

5 

16 

10 

95 

13,5-

15,5 

Noxud  

99 

- 

5 

yol 

verilmir 

95 

14-16 

 

Toxumçuluğun  vəzifələrinə  uyğun  olaraq,  iki  əsas proses həyata keçirilir: 

sortun d

əyişdirilməsi və sortun yeniləşməsi. 

---