Kitab new indd
Yüklə 2,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dializ üçün damar yolu
- Kateterlərin tipi və növü.
- Punksiyanın yeri.
- Dializ
- Punksiyanın aparılması
- Vidaci vena punksiyası
- Körpücükaltı venanın punksiyası.
133 Fəsil 5.Dializ_üçün_damar_yolu'> Dializ üçün damar yolu – böyrək transplantantının resipientləri; – böyrəyin kəskin ayrılması sindromu zamanı müvəqqəti HD lazım olduqda.
Daimi damar yolu. AV fi stulaya alternativ olaraq manjetli kateter damara daimi yerləşdirilir. Buraya kiçik uşaqlar, damarları zədələnmiş şəkərli diabeti olan xəstələr, piylənmə, bədənində damar yolu yaratmağın mümkün olduğu damarların istifadə edilməsi zərurətinin yaranması aiddir. Xüsusi göstəriş kimi adekvat qan dövranı olmayan kardiomiopatiya ilə olan xəstələrdə, hər gün dializ tələb olunan hallarda da daimi kateter istifadə olunur. Amma manjet kataterləri 60% 6 ay, 40% 1 il fəaliyyət göstərə bilirlər. Manjet kateterində qan cərəyanı 300 ml/dəq ilə məhdudlaşdığı üçün bədəncə böyük xəstələrdə təmizlənmə dərəcəsi az olur (URR və ya Kt/V). Kateterlərin tipi və növü. İkidəlikli venoz kateterlər iki modifi kasiyada olurlar: “double-D” konfi qurasiyalı köndələn kəsiyi olan və iki koaksial silindrik yolu olan kateterlər. Kateter damarda bir neçə həftədən çox qaldıqda infeksiyalaşa bildiyi üçün dakron manjetli kateterlər yaradıldı. Bu həm kateterin hərəkətinin, həm də infeksiyanın qarşısını alır. Son illər silikon, manjetli kateter cütlüyünə üstünlük verilir.
punksiya yerləri seçilir (cədvəl 5.1). Adətən, kateter daxili vidaci ve- naya, yaxud bud venasına qoyulur. Körpücükaltı venanın punksiyası imkan daxilində az aparılır, çünki bu zaman 40% halda tromboz və başqa ağırlaşmalar (pnevmotoraks, hemotoraks, körpücükaltı arteriyasının perforasiyası, çiyin sinir kələfi nin zədələnməsi) mü- şa hidə edilir. Vidaci venaya qoyulan kateterin əsas catışmazlığı onun boyunun hərəkətli olması ilə əlaqədar çətin fi ksasiyası olsa da bunu körpücüyün üstündən tunel yaradaraq kateterin ucunu döş qəfəsinin ön divarına çıxartmaqla aradan qaldırmaq olar. Bir həftə müddətində kateterin istifadəsi nəzərdə tutulursa, onda bud venasının kateterizasiyası yaxşı variant sayılmalıdır. 134 Dializ Cədvəl 5.1 Kateterin qoyulmasında müxtəlif yerlərin üstünlüyü və çatışmazlığı Yer
Üstünlük Çatışmazlıq Bud venası Punksiya asandır; risk azdır Xəstənin immobilizasiyası; infeksiyanın böyük riski, böyük resirkulyasiya, əgər kateter 18 sm uzunluğunda olmasa
Körpücükaltı vena
Xəstə üçün rahatdır; uzun müddət istifadə oluna bilər Venada böyük stenoz faizi və punksiya zamanı ağırlaşmalar Daxili vidaci vena Uzun müddət istifadə olunur; aşağı risk Punksiya çətindir Punksiyanın aparılması Ultrasəsin nəzarəti ilə punksiya. Portativ US cihazın nəzarəti ilə daimi kateterin qoyulması damarın anatomik yerləşməsini təyin edir, proseduranı dəqiq, ağırlaşmadan aparmağa imkan verir. Belə ki, birinci cəhddən vidaci venanın punksiyası 36%-dən 83%-ə qalxmış, yuxu arteriyasının zədələnməsi 8%-dən 0-a enmişdir. Kateter aseptik şəraitdə qoyulur: həkim steril cərrahi xalat və əlcək geyir. Əməliyyat sahəsi xlorheksidinin 2%-li sulu məhlulu ilə işlənir (povidon-yodindən yaxşıdır). İki mənfəzli kateter qoyduqda vena heparinli fi zioloji məhlul ilə dolu 10 ml şprisə birləşdirilmiş 16 diametrli iynə ilə punksiya edilir. Təkmənfəzli kateter 18 diametrli iynə ilə punksiya edilir. İynəni yeritdikdə yüngül aspirasiya edilir. Tünd qanın xaric olması iynənin venada olmasını göstərir. Venaya düşdükdən sonra iynədən bələdçi – sim venaya salınir və maneəsiz 10–15 yeridilir. Əgər sim maneəyə rast gəlsə, o çıxarılır və vena yenidən punksiya edilir. Bələdçi – sim yeridildikdən sonra iynə çıxarılır. Skalpel ilə simin yanında dəri bir qədər genişləndirilir.
135 Fəsil 5. Dializ üçün damar yolu Bəzən kanal dilatator ilə genişləndirilir. Sərt kateterlər (poliuretan, polietilen, politetrafl yuopoetilena) bələdçi – simin üzərindən vena ya yeridilir. Kateteri venaya yeritdikdə simin ucunun xaricdə qalma- sına nəzarət olunmalıdır. Hava emboliyasından qaçmaq üçün simi çıxartdıqda kateteri sıxmaq lazım gəlir. Kateter heparinləşmiş fi zio- loji məhlulla (1000 v/ml) doldurulur. Kateterin portu dəriyə 1–2 ti kiş lə bərkidilir, steril sarğı qoyulur. Əgər R-loji nəzarət kateterin düz gün yerləşdiyini göstərirsə həmin kateter istifadə oluna bilər. R– müayinədə kateterin ucu 2–3 qabırğaarası sahədə olmalı, kateterin arterial ucu yuxarı boş venanın ortasında olmalıdır, yoxsa dializ zamanı kateter vena divarına yapışıb qanın alınmasına problem yarada bilər.
zamanı venaların dolması üçün xəstə Trendelenburq vəziyyətində uzadılır. Baş arxaya və punksiyanın əks tərəfi nə əyilir. Sağ tərəfə üstünlük verilir, çünki sağ ağciyər zirvəsi soldan aşağıda yerləşir, həm də sağ vidaci vena sağ qulaqcığa nisbətən düz düşür, döş axacağından uzaqda yerləşir. Üç punksiya yolundan: mərkəzi, ön və arxa yollarından biri istifadə edilərək və vidaci vena punksiya olunur. Mərkəzi yol hamısından yüngül hesab olunur.
Körpücükaltı venanın punksiyası təhlükəsiz olduğu üçün dializ sahəsində təcrübəli həkim tərəfi ndən aparıla bilər. Xəstəyə Trendelenburq vəziyyəti verilir. Baş 45° əks tərəfə – yana döndərilir. Kürək arasına bükülmüş dəs- mal qoyaraq çiyinlər arxaya çəkilir. Körpücüyün altına orta 1/3 ilə iç 1/3 arasında anestetik yeridilir (bu nöqtədən bayıra punksiya pnevmotoraks və arteriyanın zədələnməsi riski ilə qarşılaşır). İynə vidaci çuxur istiqamətində yeridilir və iynəyə birləşdirilmiş şpris ilə yüngül aspirasiya edilir. Vena punksiya edildikdən sonra kateterin yeridilmə etapları yuxarıda qeyd olunduğu kimi edilir. Əgər kateter qısa müddət, 3 həftəyə qoyulursa, onda dərialtı tunel yaratmağa eh- tiyac olmur.
Yüklə 2,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|