«Kitabi-Dədə Qorqud» bir müqəddimə və 12 boydan ibarət dastandı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
nә olub?»—deyә bir şillә birinә, bir şillә də o birinә vurdu. Köһnә donun biti, yetim oğlanın dili acı olar. Yetim dedi: «Ә, bizim yetimliyimiz bəs deyil? Bizi niyә vurursan? һünәrin varsa, qardaşın Әlincә qalasında әsirdir, get, onu qurtar!» Sәyrәk dedi: «Әdә, qardaşımın adı nәdir?» Dedi: «Әyrəkdir». Sәyrәk öz-özünә dedi: «Әyrәyә Sәyrәk yaraşır; qardaşım sağmış, daһa fikir elәmәrәm. Qardaşsız oğuz elindә durmaram, Qaranlıq çökmüş gözlәrimin işığı qardaş!» deyib ağladı. İçәriyә—mәclisә gәldi. Oturanlardan icazә istәdi. «Bәylәr, salamat qalın!»—dedi. Atını gәtirdilәr, mindi; çapıb atasının evinә gәldi. Atından düşdü. Anasının dilini arayıb, bir söz eşitmәk istәdi. Sәyrək burada görәk nә söylәmiş, nә söylәyib demişdir: Qalxaraq, ay ana, yerimdәn durub Qarayallı gözәl Qazlıq atımı mindim. Çarpaz yatan Ala Dağın әtәyinә getdim. Qalın Oğuz elindә bir mәclis varmış, ora düşdüm, Yemәk-içmәk vaxtı ağ-boz atlı bir çapar gәldi. Dedi, «Әyrәk» adlı bir igid çoxdan әsir idi, Allaһın kömәyilә dustaqlıqdan çıxıb gәlib. Böyük-kiçik qalmayıb; һamı getdi o igidin qarşısına. Ana, mәn dә gedimmi, nә deyirsən? Anası burada söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmişdir: Ağzın üçün ölüm, oğul! Dilin üçün ölüm, oğul! Qarşıdakı uca dağın yıxılmışdı, ucaldı axır! Coşğun axan gözәl suyun qurumuşdu, çağladı axır! İri ağacda qol-budağın qurumuşdu, cücәrib-göyәrdi axır! 124 Qalın Oğuz bәylәri ilә sәn dә get, oğul! O igidә çatan kimi ağ atından en, oğul! Әllә görüş, o igidә salam ver, Әlini öpüb, boynunu da qucaqla! Uca dağımın başısan, söylә! Nә durmusan, oğul, atını çap, get! Oğlan anasına söylәmiş, görәk, nә söylәyib demişdir: Ana, ağzın qurusun! Ana, dilin çürüsün! Mәnim öz qardaşım varmış, yolumdan qayıtmaram! Oğuz elindә qardaşsız durmaram! Ana һaqqı, tanrı һaqqı olmasaydı, Beyük, iti polad qılıncımı götürәrdim, Bircә anda gözәl başını kәsәrdim, Al qanını yer üzünә tökәrdim, ana, zalım ana! Atası dedi: «Yanlış xəbәrdir, oğul. Qaçıb gәlәn sәnin böyük qardaşın deyil, ayrısıdır. Mәnim kimi ağ saqqallı atanı ağlatma! Qocalmış ananı inlәtmә!» Oğlan burada söylәyib demişdir: Üç yuz altmış altı igid ova çıxsa Keyik sürüsü üstündә һay-küy qalxsa, Qardaşlı igidlәr inamla qalxıb vurur. Qardaşsızın әnsәsinә yumruq vursalar, Ağladıqça dörd yanına baxıb durur, Gözlәrindәn dayanmadan acı yaşlar axıdır. Ala gözlü oğlunuzla görüşәnәdәk Bәy ata, xanım ana, salamat qalın! Ata-ana «yanlış xəbәrdir, getmә, oğul!» dedilәr. Oğlan: «Mәni yolumdan elәmәyin. Qardaşım tutulan qalaya getmәyincә, onun ölü, ya diri olduğunu bilmәyincә, ölübsә qanını almayın- ca Qalın Oğuz elinə qayıtmaram!»—dedi. 125 Ata-ana ağlaşıb Qazan uçün adam saldılar. «Oğlan qarda-şını yada salıb gedir. Bizә nә mәslәһət verirsәn?»—dedilәr. Qazan dedi: «Ayağına әt tuşağı vurun!»* Nişanlısı vardı, tez yır-yığış edıb, Səyrәyi evlәndirdilәr. Atdan ayğır, dәvәdәn buqra, qoyundan qoç kәsdirdilәr: Oğlanı gәlin otağına saldılar. Qızla yorğan-döşəyə girәndә oğlan qılıncını çıxardı, qızla özü arasında qoydu. Qız dedi: «Qılıncını qınına qoy, igid, murad ver, murad al, bir- birimizә sarılaq!» Oğlan dedi: «Ay әblәһ qızı, qardaşımın uzünü görmәyincә, ölmüşsә, qanını almayınca muradıma çatsam, qoy qılıncımla doğranım, oxuma sancılım, oğlum doğulmasın, doğularsa on yaşına çatmasın!» Dedi vә ayağa durdu, tövlәdәn bir şaһanә at çıxardı, yәһərlәdi, döyüş paltarını geyindi. Dizlәrinә, qollarına zireһ qapaqlar bağladı. Dedi: «Qız, sәn mәnim üçün bir il yola bax! Bir ildә gәlmәsәm, iki il bax! İki ildә gәlmәsәm, üç il bax! Gәlmәsәm, o vaxt bil ki, ölmüşәm. Ayğır atımı kәsdirib, eһsanımı ver! Gözün kimi tutarsa, kön- lün kimi sevәrsә, ona get!» Qız burada söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәmişdir: İgidim, mәn sәni bir il gözlәrәm, Bir ilә gәlmәsәn, iki il gözlәrəm. İki ilə gәlmәsәn, uç-dörd il közlərәm. Dörd il yox, beş-altı il gözlәrәm. Altı yolun ayrıcında çadır quraram, Gedәndәn gәlәndәn xәbәr soruşaram. Xeyir xәbər gәtirәnә at, don verәrәm, qaftanlar geydirәrәm. Şәr xəbәr gәtirәnin başını kәsәrәm. Erkәk bir milçәk dә sinәmә qondurmaram. Murad verib, murad al, sonra get, igidim! Oğlan dedi: «Ay yaramaz qızı, qardaşımın başına and iç- mişәm, dediyimdәn dönmәrәm!» 126 Qız öz-özünә dedi: «Mәnә qәdәmi uğursuz gәlin deyincә, utanmaz-arsız gәlin desinlәr. Qayınatama, qayınanama xәbәr verim gәrәk». Söylәmiş, qız demişdir: Atamdan yaxşı qayınata! Anamdan yaxşı qayınana! Qaytabanın buğrası ürküb gedir. Sarvan önünu aldı, döndәrә bilmir, Qaracıq ayğırın ürküb gedir, İlxvıçı önünü aldı, döndәrә bilmir. Yaylağın qoçları ürküb gedir, Çoban önünü aldı, döndәrә bilmir. Ala gözlü oğlun qardaşını anıb gedir, Ağca üzlü gәlinin döndәrә bilmir, sizә mәlum olsun! Ata-ana aһ etdilәr, yerlәrindən qalxdılar. «Oğul, getmә!»— Dedilәr. Gördülər, çarz olmadı. Oğlan: «Qardaşım tutulan o qalaya getmәyә bilmərәm!»—dedi. Ata-anası: «Get, oğul! Yolun uğurlu olsun! Gedib- qayıtmaq qismәtindә varsa, sağ-salamat gedib gəlәsən!»—dedilər. Sәyrәk ata-anasının әlini öpdü. Sıçrayıb Qaracıq atına mindi. Gecәni gündüzә qatıb atını çapdı. Üç gün gecәli-gündüzlü at çapdı. Dәrәşam sәrһәdindәn keçib, o qardaşının tutulduğu qoruğa gәldi. Gördü ki, ilxıçı kafirlәr day güdürlәr. Qılınc çəkib altı kafiri yerә sәrdi. Atla fırlanıb dayları ürkütdü; qovub һәmin qoruğa saldı. Üç gün gecә-gündüz at çapmış yorğun igidin gözlәrini yuxu basdı. Sәyrәk atının yüyәnini bilәyinә bağladı, yatıb yuxuya getdi. Kafirin casusu vardı. Gәlib tәkürә dedi; «Oğuzdan bir dәli igid gәldi. İlxıçıları öldürdü, dayları ürkütdü-qovdu, gәtirib qoruğa saldı». Tәkur dedi: «Altmış yaraqlı adam seçin; getsinlәr, tutub gәtirsinlәr». Altmış yaraqlı adam seçib getdilәr. Gözlәnilmәdәn altmış dәmir donlu kafir oğlanın üzәrinə gəldi. Sәyrәyin mindiyi ayğır yaxşı atlardandı; at qulağı tez eşidәr. Atların kişnәrtisini, geyim-kecimlәrin qıcıltısını eşidәn 127 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|