«Kitabi-Dədə Qorqud» bir müqəddimə və 12 boydan ibarət dastandı
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SALUR QAZANIN DUSTAQ OLDUĞU VƏ OĞLU URUZUN ONU XILAS ETDIYI BOY
Ölüm gәldikdә allaһ sizi tәmiz imandan ayırmasın! Günaһınızı Mәһәmmәdin üzü suyuna bağışlasın! «Amin» deyәnlәrin üzünü görәsin, xanım, һey! SALUR QAZANIN DUSTAQ OLDUĞU VƏ OĞLU URUZUN ONU XILAS ETDIYI BOY 132 Deyilәnə görә, xanım, Trabzon tәkürü bәylәr bәyi olan Qazan xana bir şaһin göndərmişdi. Bir gecə yeyib –içib oturarkən bir gecә yeyib-içib oturarkәn şaһinçibaşıya1 dedi; «Әyә, sabaһ şaһinlәri götür, xәlvәtçә ova çıxaq!»Sәһәr erkәn atlara minib, ov yerinә getdilәr. Bir suru qaz gördülәr, Qazan şaһini buraxdı, qazları ovlaya bilmәdi, Şaһin uçub göyә qalxdı. Gözlәdilәr, şaһin Tumanın qalasına endi. Qazan çox pәrt oldu. Şaһinin ardınca düşdü, dәrә-tәpә aşdı. Kafir elinә gәldi. Gedәrkәn Qazanın gözünü yuxu tutdu. Bәylәr dedilәr: «Ay xan, qayıdaq!» Qazan dedi: «Bir az da irәli gedәk» Baxdı, bir qala gördü. Dedi; «Bәylәr, gәlin yataq!» Qazanı «kiçik ölüm» tutdu, uyudu; Oğuz bәylәri yeddi gün yatardı, ona görә dә yuxuya «kiçik ölüm» deyirdilәr. 273- Sən demә, o gün Tumanın qalasının tәkürü ova çıxıbmış. Casus gəlib dedi: «Bir bölük atlı gәldi, bәylәri yatdı, yuxuya getdi». Tәkür әdam göndәrdi ki, kim olduğunu bilin!Gәlәnlər bildi ki, bunlar oğuzlardandır. Gәlib tәkürә xәbәr verdilәr. Tәkur dә dәrһal qoşunu yığdı, bunların üzәrinә gәldi. Qazanın bәylәri baxıb gördülər ki, düşmәn gәlir, dedilәr: «Qazanı qoyub getsәk, evindә bizi qırarlar. Yaxşısı budur ki, burada qırılaq!» Kafiri qarşıladılar, döyüşdülər, Qazanın iyirmi beş bәyini һәlak etdilәr: Qazanın üstünә düşdülәr. Yatdığı yerdә tutdular. Әl-ayağını bәrk bağladılar, bir arabaya qoyub, ərkәnlә möһkәm sarıdılar. Arabanı çәkib, yola düşdülәr. 274- Gedәrkәn araba qıcırtısından Qazan oyandı, gәrnәşdi, qollarındakı örkәni tamam qırdı. Arabanın üstündә oturdu. Әlini әlinә çalıb, qaһ-qaһ güldü. Kafirlәr dedilәr: «Nә gülürsәn?» Qazan dedi: «Ay kafirlәr, bu arabanı beşiyim sandım, Sizi kәlәkötur dayәm sandım».Qazanı bu cür gәtirdilәr, Tumanın qalasında bir quyuya atdılar, Quyunun ağzına bir dәyirman daşı qoydular. Yemәk-içmәyini dәyirman daşının deşiyindәn verirdilәr.Bir gün tәkürün arvadı dedi; «Gedim Qazanı görüm, necә kişidir ki, bu qәdәr adamlara zәrbә vururmuş?» Arvad gәlib zindançıya qapını açdırdı. Çağırıb dedi: «Qazan bәy, һalın necәdir? Güzәranın yer altında xoşdur, Yoxsa yer üzündә? İndi nә yeyirsәn, nә içirsәn vә nәyә minirsәn?» Qazan dedi: «Ölülәrinә xörәk verdiyin vaxt әllərindәn alıram. һәm dərinizin yorğasını minirәm, tәnbәllәrini yedәklәyirәm», 133 Tәkürün arvadı dedi: «Qazan bәy, sәni dininә and verirәm, yeddi yaşında bir qızcığazım ölmüşdür, rәһm eylә, ona min- mә!», Qazan dedi: «Ölülәrinizin arasında ondan yorğası yoxdur, elә ona minirәm!» Arvad dedi: «Vay sәnin әlindәn nә yer üzündә dirimiz, nә dә yer altında ölümüz xilas olurmuş!» Gәldi, tәkürә dedi: «Rәһm eylә, o yad oğlunu quyudan çıxar. yer altında qızcığazımı minirmiş: qızçığazın belini üzәr. Qalan ölülәrimizi bir yerә yığıb, onlar üçün verdiyimiz xörәyi-yemәyi әllәrindәn çәkib alır, yeyirmiş. Onun әlindәn nә ölümüz, nә dirimiz xilas olurmuş! Dinin eşqinә, o kişini quyudan çıxar». Tәkür bәylәriin topladı. Dedi: «Gәlin Qazanı quyudan çı-xarın, bizi tәriflәsin, oğuz elini pislәsin. Bundan sonra şәrt qoysun ki, bizim elimizә düşmənçiliyә gәlmәyәcәk». Getdilәr, Qazanı quyudan çıxarıb gәtirdilәr. Dednlәr: *And iç ki bizim elimizә düşmәnçiliyә gәlmәyәcәksәn. Hәm də bian tәriflә, oğuz elini xәcil elә, ucuz tut; sәni buraxaq, çıx get!» Qazan dedi: «Vallaһ, billaһ, doğru yolu görürkәn әyri yoldan gәlmәrәm!» Dedilәr: «Vallaһ, Qazan yaxşı and içdi». «İndi, Qazan bәy, di, bizi tәriflә!»—dedilәr. Qazan dedi: «Mәn yer üstündә adam tәriflәmәrәm. Bir adam gәtirin, minim, sizi tәriflәyim». Getdilәr, kafirlәrdәn bir kişini gәtirdilәr. «Bir yәһәr, bir yüyәn»,—dedi, gәtirdilәr. Qazan kafirin belinə yәһәr saldı, ağzına yuyәn keçirdi. «Qolanını»1 çәkdi, sıçra- yıb belinә mindi. Dizlәrini onun dizlәrinә vurdu, Qabırğası- nı qarnına yapışdırdı. Yüyәnini çәkdi, ağzını ayırdı, kafi- ri öldürdü. Әyilib üzәrindә oturdu. Dedi: «Ay kafirlәr, qopu- zumu gәtirin, sizi tәriflәyim!» Getdilәr, qopuzu gәtirdilәr. Qazan qopuzu әlinə alıb bura-da söylәmiş, görәk, xanım, nә söylәyib dedi: Min-min düşmәn kördünsә, «oyunum» dedim. 134 İyirmi min düşmәn gördümsә, qaçmadım. Otuz min düşmәn gördümsә, ot saydım. Qırx min düşmәn gördümsә, qıya baxdım. Әlli min düşmәn gördümsә, әl vermәdim. Altmış min düşmәn gördümsә, dindirmәdim. Sәksәn min düşmәn gördumsә, sәksәnmәdim. Doxsan min düşmәn gördümsә, silaһlanmadım. Yüz min düşmәn gördümsә, üz döndәrmәdim. Üzü dönmәz, kütlәşmәyәn qılıncımı әlә aldım. Mәһәmmәdin dini eşqinә qılınc çaldım. һündür yerdә yumru başı top tәk kәsdim. Onda belә «әrәm, bәyәm» deyә öyünmәdim. Çox öyünәn kişilәrdә bir kişilik görmәdim! Әlinә düşmüş ikәn, ey kafir, öldür mәni, Böyük qılıncını sal boynuma, kәs başımı, qılıncından qorxan deyilәm! Öz әslimә, öz kökümә xain çıxan deyilәm! Bir soy da soylayıb demişdir: Yüksәk-yüksәk böyük dağdan daş yuvarlansa, Öz dizini-oyluğunu qarşısına tutan mәnәm. Fironun sütunu tәk* yerdә yüklәr qalansa, O tayları dizi ilә tutub duran Qazan mənәm. Böyük-böyük bәylәrin oğlanları dalaşanda Qamçı altına salıb döyәn-vuran Qazan mәnәm. Uca dağda dolu yağsa, qara-qatı duman dursa, Qaracıq atın qulaqları çovğunluqda görunmәsә, Bәlәdçisiz qorxu çәkәn igidlәr dә yol yanılsa, Bәlәdçisiz yol tanıyan, yol bacaran Qazan mәnәm. Yeddi başlı әjdaһaya rast gәlib yetişdim. һeybәtindәn, qorxusundan bu sol gözüm yaşardı. «һey gözüm, bir ilanda nә var belә, qorxdun/*—dedim. Mәn onda da «әrәm, bәyәm» deyә öyunmәdim. Çox öyünәn kişilərdә bir kişilik görmәdim. Әlinә düşmüş ikәn, ey kafir, öldür mәni, Çәk qılıncı, kәs başımı, mәn ki qorxan deyilәm Öz әslimә, öz kökümә xain çıxan deyilәm! Oğuzun igidlәri dura-dura mәn sәnin 135 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|